رمان، واقعیتی عینی یا روایتی برساخته: بررسی شگردهای واقعی نمایی در نخستین رمانهای فارسی

نویسنده
استادیار، زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه نیشابور
چکیده
هدف این پژوهش، بررسی شیوه‌ها و تمهیدات واقعی‌نمایی در نخستین رمان‌های فارسی است. به این منظور، شگردهای مختلف واقعی‌نمایی از رمان‌های نگاشته‌شده در فاصله سال‌های 1300 تا 1320ش. استخراج و دسته‌بندی شده‌اند. سپس، دلایل استفاده از این شگردها و نسبت آن با پیش‌انگاره‌های گونه ادبی رمان و مسائل اجتماعی زمان نگارش آثار واکاوی شده است. نویسندگان این دوره، واقعیتِ رویدادهای داستان را با استفاده از شگردهای روایی اعتباربخش، ضمانت نموده‌اند و گاه نیز، به‌صورت مستقیم، دیدگاه‌هایی در باب نسبت محتوای رمان با واقعیت، طرح نموده و رخدادهای رمان را بازگفت واقعیت عینی دانسته‌اند. اصرار بر واقعی نمایاندن رویدادهای داستان ریشه در نوپایی ژانر رمان، اعتقاد به کارکرد آموزشی ادبیات، پیش‌داوری‌های منفی در باب این گونه ادبی و مواضع ستیزگرانه روشنفکران در قبال آن دارد.

اصرار بر واقعی نمایاندن رویدادهای داستان ریشه در نوپایی ژانر رمان، اعتقاد به کارکرد آموزشی ادبیات، پیش‌داوری‌های منفی در باب این گونه ادبی و مواضع ستیزگرانه روشنفکران در قبال آن دارد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Novel: Factual Reality or Representational Narrative? A Study of Verisimilitude Techniques in Early Persian Novels

نویسنده English

Hashem Sadeghi Mohsen Abad
Neyshabur- University of Neyshabur- Faculty of Literature and Humanities- Department of Persian Language and Literature
چکیده English

This study intends to investigate verisimilitude techniques and provisions in early Persian novels. In order to do this, various techniques of verisimilitude deployed in novels written from 1300 to 1320 (1920-1940) are extracted and categorized. Then the rationale behind this usage and their relation to the conventions and presuppositions of the novel on one hand, and the social context of that period on the other hand, are analyzed. The authors of that period have vouched for the reality of the events of the stories from authentification narrative strategies and at time, quite directly, presented some viewpoints concerning the relation of the novels’ content to reality, asserting those events as the reiteration of objective realities. Insistence on rendering the events of the novel as reality has its roots in the embryonic nature of this medium, belief in pedagogical function of the novel, prejudices against this new medium, and the intellectuals’ belligerent stance on it.

کلیدواژه‌ها English

Persian Novel
Verisimilitude
Reality
Realism
  1.  



    1. انصاری، ربیع. [1308] (بی­تا). جنایات بشر یا آدم­فروشان قرن بیستم. چاپ پنجم. تهران: مطبعۀ پیروز.

    2. ــــــــــــ. (1311). سیزده عید نوروز. تهران: چاپخانه خاور.

    3. بالائی، کریستف. (1377). پیدایش رمان فارسی. ترجمۀ مهوش قویمی و نسرین خطاط. تهران: انتشارات معین و انجمن ایران‌شناسی فرانسه در تهران.

    4. جمال‌زاده، سید محمدعلی. [1320] (1343). دارالمجانین. چاپ ششم. تهران: کانون معرفت.

    5. حجازی، محمد. [1311] (بی­تا). زیبا. تهران: انتشارات ابن‌سینا.

    6. ــــــــــــــ. [1307] (1343). هما. چاپ ششم. تهران: انتشارات ابن‌سینا.

    7. خلیلی، عباس. [1303] (1343). روزگار سیاه. چاپ دوم. تهران: مطبعۀ فاروس.

    8. دولت‌آبادی، یحیی. (1305). شهرناز. تهران: مطبعۀ مجلس.

    9. شادمان، سید فخرالدین. (1307). کتاب بی­نام. چاپ اول. تهران: مطبعۀ سیروس.

    10. شریف، علی‌اصغر. (1307). مکتب عشق. جلد اول. تهران: مطبعۀ مجلس.

    11. ـــــــــــــــــ. (1309). مکتب عشق. جلد دوم. تهران: مطبعۀ نهضت شرق.

    12. کالر، جاناتان. (1388). بوطیقای ساختگراساختگرایی، زبانشناسی و مطالعۀ ادبیات. ترجمۀ کوروش صفوی. تهران: مینوی خرد.

    13. مشفق کاظمی، مرتضی. [1303] (1347). تهران مخوف. چاپ ششم. تهران: سازمان انتشارات ارغنون.

    14. ــــــــــــــــــــ (1309). رشک پربها. تهران: مطبعۀ روشنایی.

    15. ــــــــــــــــــــ [1305] (1348). یادگار یک­شب. چاپ سوم. تهران: سازمان انتشارات ارغنون.

    16. میرعابدینی، حسن. (1387). سیر تحول ادبیات داستانی و نمایشی (از آغاز تا 1320 شمسی). تهران: فرهنگستان زبان و ادب فارسی.

    17. هلپرین، جان. (1386). «نظریۀ رمان». در نظریه­های رمان. ترجمۀ حسین پاینده. تهران: انتشارات نیلوفر.


     



    1. Fludernik, Monika. (2009). An Introduction to Narratology. Translated from the German by Patricia Häusler-Greenfield and Monika Fludernik. London and New York: Routledge.

    2. Levin, Harry. (1951). “What Is Realism?” Comparative Literature, Vol. 3, No. 3, A Symposium on Realism (summer, 1951), pp.193-199

    3. Sterling, Ewlyn F. (1967). “The Theory of Verisimilitude in the French Novel Prior to 1830”. In The French Review, Vol. 40, No. 5 (Apr. 1967), pp. 613-619.

    4. Tomashevsky, Boris. (1965). “Thematics”. In Russian Formalist Criticism, Four Essays. Translated and with an Introduction by Lee T. Lemon and Marion J. Reis. University of Nebraska Press. Lincoln and London, pp. 61- 96.