نقد پژوهشهای آیرونی شناسی فارسی: ناهمخوانی نمونه‌های فارسی با مفهوم اصلی آیرونی در بلاغت غربی

نویسندگان
دانشگاه تهران
چکیده
زبان مجازی به‌وسیله حذف ارجاع، استعاره، کنایه، رمز و غیره همواره مرجع سخن و مدلول خود را پنهان و نفی می‌کند؛ در نتیجه عناصر متن با یکدیگر تنش پیدا می‌کنند. یکی از ابزارهای کارآمد برای گریز از شفاف‌گویی آیرونی است. این صنعت همواره یکی از شیوه-های برخورد انسان با جهان بوده است و بالطبع در بیان نیز ویژگی‌های خاصی را پدید می‌آورد. هدف از نوشتن این مقاله نقد و تحلیل 9 مقالۀ موجود به زبان فارسی (بر حسب جست‌وجوی نگارنده) در زمینۀ آیرونی به منظور رفع هرچه بیشتر ابهام معنایی این اصطلاح است. روش این تحقیق توصیفی_تحلیلی و ابزارگردآوری اطلاعات برگه‌نویسی و حوزۀ مطالعات کتابخانه‌ای است. طبق یافته‌های این تحقیق آیرونی شگردی است که نویسنده با پنهان‌کاری و بی‌طرف نشان دادن خود، کلام یا موقعیتی دارای دو مفهوم معتبر و دوگانه خلق می‌کند که مفهومی غیر از ظاهر و نمود آن و معمولاً خلافش موردنظر است، به‌نوعی که دریافت خواننده با توجه به بافت کلام یا موقعیت و اغلب با غافلگیری و ریشخند همراه است. مقاله‌های مورد بررسی گذشته از ارزش و جایگاهی که در شناساندن آیرونی دارند، به علت غربی بودن این اصطلاح، و تعدد و ابهام معنایی آن از نقایص و خطاهای علمی نیز برکنار نیستند. نگارندگان این مقاله‌ها اغلب تعریفی نهایی از آیرونی با توجه به نظر منتقدین غربی و داخلی ارائه نکرده و به نقل قول‌ها بسنده نموده‌اند. نکتۀ دیگر اینکه ضعف اساسی این مقاله‌ها بیشتر در ذکر نمونه‌های آیرونی در ادب فارسی است و پژوهشگران گاه در این زمینه دچار اشتباه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

A Critique of Studies on Irony in Persian: Discrepancies between Persian and Western Examples of Irony

چکیده English

Figurative language by omitting direct reference and employing metaphor, allusion, symbol and etc. always conceals its referent and as a result causes tension between different elements of the text. One of the efficient means to escape from transparency is irony. Following a descriptive method, this article analyzes nine existing articles in Persian language on this issue in order to clarify some of the semantic ambiguities around this term. These studies often suffer from conceptual errors that stem from the fact that irony is a Western figure of speech. The authors of these articles often do not define a specific meaning for this term and mix the opinions of Western and Iranian critics. The main weakness of these articles is in identifying examples of irony in Persian literature.

کلیدواژه‌ها English

Irony
Metaphor
Rhetoric
sarcasm
Humor