داستان «موسی و شبان» نمونه‌ای عینی از تحقق امتزاج افق‌ها در تلقی گادامری

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
دانشگاه مازندران
چکیده
گادامر، بنیاد فهم را امتزاج افق مفسر و افق متن می­داند و بر این اساس، به تبیین واقعه فهم و چگونگی آمیزش افق­ها می­پردازد. طُرفه اینکه تحقق چنین مفهومی را به­طور عینی و مصداقی در داستان «موسی و شبان» در مثنوی شاهد هستیم. مولانا که کانون فهم خود را از خدا، آمیزش افق اهل تشبیه و اهل تنزیه قرار می­دهد، برای تعلیم و عینیت­بخشی به چنین تلقی و تفسیری، داستان «موسی و شبان» را می­آفریند. در این داستان، موسی و شبان به‌مثابه مفسری، تلقی خاصی از خدا دارند که متأثر از کتاب و سنت و با توجه به موقعیت هرمنوتیکی آن‌هاست؛ چنان­که در آغاز داستان، خداشناسی موسی در قالب اهل شریعت و تنزیه ظاهر می‌شود و درمقابل، تجربه و درک شبان از خدا متناسب با تلقی اهل تشبیه آشکار می­گردد. این‌چنین در آغاز داستان، موسی و شبان هریک در افق خود محصورند. اما در ادامه از طرفی مواجهه مؤاخذه­گرایانه موسی با شبان و از سوی دیگر عتاب خداوند با موسی، هم شبان و هم موسی را در موقعیت هرمنوتیکی تازه­ای قرار می­دهد؛ به‌گونه­ای که هر دو درنهایت جمع دو افق تشبیه و تنزیه را به حقیقت نزدیک­تر می­یابند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- احمدی، بابک (1370). ساختار و تأویل متن. ج2. تهران: نشر مرکز.
- ایزوتسو، توشیهیکو (1361). خدا و انسان در قرآن. ترجمه احمد آرام. تهران: شرکت سهامی انتشار.
- بلایشر، ژوزف (1380). گزیده هرمنوتیک معاصر. ترجمه سعید جهانگیری. آبادان: پرسش.
- بنتون، تد و یان کرایب (1384). فلسفه علوم اجتماعی. ترجمه شهناز مسمی‌پرست و محمود متحد. تهران: آگاه.
- بیورن، ت. رمبرگ و کریستین گسدال (1393). هرمنوتیک. ترجمه مهدی محمدی. تهران: ققنوس.
- پالمر، ریچارد (1384). علم هرمنوتیک. ترجمه محمد سعید حنایی کاشانی. تهران: هرمس.
- جهانگیری، محسن (1375). محییالدین ابنعربی چهره برجسته عرفان اسلامی. چ4. تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
- ذوالفقاری، حسن (1386). «موسی و شبان نگاهی ساختاری به داستان موسیع و شبان مثنوی عناصر داستانی و مآخذ و نظایر آن». فصلنامه پژوهش‌های ادبی. س4. ش17. صص35 ـ 62.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1386). بحر در کوزه. چ3. تهران: علمی.
- سجادی، سیدجعفر (1370). فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی. تهران: طهوری.
- سروش، عبدالکریم (1383). قمار عاشقانه. تهران: مؤسسه فرهنگی صراط.
- عبدالحکیم، خلیفه (1375). عرفان مولوی. ترجمه احمد محمد و احمد میرعلایی. تهران: علمی و فرهنگی.
- عزیز، اسماعیل (1378). زمینه اسلامی شاعرانگی تجربه دین. ترجمه داریوش آشوری. تهران: فرزان روز.
- فروزانفر، بدیع‌الزمان (1374). شرح مثنوی شریف. تهران: زوار.
- کوزنزهوی، دیوید (1385). حلقه انتقادی. ترجمه‌ مراد فرهاد‌پور. تهران: روشنگران.
- گادامر، هانس گئورگ (1382). آغاز فلسفه. ترجمه عزت‌الله فولادوند. تهران: هرمس.
- گرجی، مصطفی و یحیی نورالدینی اقدم (1395). «تحلیل گفتگوی موسی و شبان در مثنوی معنوی براساس تئوری منطق گفتگویی باختین». فصلنامه علمی تخصصی زبان و ادبیات فارسی. ش۷ (۲۷). صص11 ـ 33.
- گروندن، ژان (1391). هرمنوتیک. ترجمه محمدرضا ابوالقاسمی. تهران: نشر ماهی.
- معین، بابک (1392). چیستی ترجمه در هرمنوتیک. تهران: سخن.
- نیکلسون، رینولد الین (1358). تصوف اسلامی و رابطه انسان و خدا. ترجمه محمدرضا شفیعی کدکنی. تهران: سخن.
- نیوتون، کی.‌ام. (1373). «هرمنوتیک». ترجمه‌ یوسف‌ اباذری. ارغنون: س1. ش4. صص183 ـ 202.
- واعظی، احمد (1385). درآمدی بر هرمنوتیک. تهران: پژوهشگاه فرهنگ اندیشه اسلامی.
- واعظی، اصغر و فائزه فاضلی (1389). «دیالوگ، دیالکتیک، امتزاج افق‌ها». دوفصلنامه فلسفی شناخت. پژوهشنامه علوم انسانی. ش1 (62). صص189 ـ 214.
- ــــــــــــــــــــــــــــ (1390). «افق فهم در آینه فهم افق». نشریه فلسفه. س39. ش2. صص59 ـ 85.
- واینسهایمر، جوئل (1381). «هرمنوتیک فلسفی و نظریه ادبی». ترجمه مسعود علیا. تهران: ققنوس.
- هایدگر، مارتین (1386). هستی و زمان. ترجمه سیاوش جمادی. تهران: ققنوس.
- Abdolhakim, Kh. (1996). Erfān-e Molavi. Tehran: Elmi va Farhangi. [in Persian]
- Ahmadi, B. (1991). Sākhtār va Ta'vil-e Matn.Tehran: Markaz. [in Persian]
- Aziz, E. (1999). Zamine-ye Eslāmi-ye Shāerānegi-ye Tajrobe-ye Din. Tehran: Foruzan Ruz. [in Persian]
- Benton, T. & J. Craib (2005). Falsafe-e Olum-e Ejtemā'i. Tehran: Agah. [in Persian]
- Bleicher, J. (2001). Gozidey-e Hermenotik-e Mo'āser. Abadan: Porsesh. [in Persian]
- Foruzanfar, B. (1995). Sharh-e Masnavi-e Sharif. Tehran: Zovvar. [in Persian]
- Gadamer, H. (1976). Philosophycal Hermeneutics. David E. Linge (Trans.). Barkely University Press.
- ____________ (2003). Āghaz-e Falsafe. Tehran: Hermes. [in Persian]
- _____________ (2004). Truth and Method. J. Weinsheimer & G. Donald G. Marshall (Trans.). New York
- Gorji, M. & Y. Nuredini Aghdam (2016). "Tahlil-e Gofteguy-e Musā va Shabān Dar Masnavi Bar Asas-e Te'ori-e Mantegh-e Goftogui-e Bākhtin". Zaban va Adab-e Farsi. No. 7. pp. 11 -33. [in Persian]
- Grondin, J. (2012). Hermenotic. Tehran: Mahi Publication. [in Persian]
- Heidegger, M. (2007). Hasti va Zamān. Tehran: Ghoghnus Publication. [in Persian]
- Izotsu, T. (1982). Khodā va Ensān dār Qur'ān. Tehran: Sahami-e Enteshar. [in Persian]
- Jahangiri, M. (1996). Mohi-ye Al-Din Ebn-e Arabi Chehre-ye Barjaste-ye Erfān-e Eslāmi. Tehran: Danshgah-e Tehran. [in Persian]
- Kuzenzhuy , D. (2006). Halghe-e Enteghādi. Tehran: Roshangaran. [in Persian]
- Lawn, C. & N. Keane ) 2011(. The Gadamer Dictionary A & C Black. continuum international publishing group the tower building. 11 york road, london se1 7nx80 maiden lane, suite 704. new york ny 10038.
- Leivisk, A. (2016). Hans-Georg Gadamer’s Philosophical Hermeneutics in the Philosophy of Education Beyond Modernism and Postmodernism. academic dissertation to be publicly discussed. by due permission of the faculty of behavioural sciences at the university of helsinki.
- Mo'ein, B. (2013). Chisti-ye Tarjome Dar Hermenotic. Tehran: Sokhan. [in Persian]
- Nickelson, R. (1979). Tasavof-e Eslāmi va Rābete-ye Ensān va Khodā. Tehran: Sokhan. [in Persian]
- Nioton, K.M. (1994). Hermenotic. Tehran: Arghanun Publication. [in Persian]
- Norris, T.J. (2013). Hans-Georg Gadamer: Poetics and Truth in the Human Sciences. Ph.D. thesis. university of birmingham .
- Palmer, R. (2005). Elm-e Hermenotic. Tehran: Hermes. [in Persian]
- Remberg, B. & K. Gasdal (2014). Hermenotic. Tehran: Ghoghnus. [in Persian]
- Sajjadi, S. (1991). Farhang-e Estelāhāt va Ta'birāt-e Erfāni. Tehran: Tahuri. [in Persian]
- Sorush, A. (2004). Ghomār-e Asheghāne. Tehran: Serat. [in Persian]
- Vaezi, A. & F. Fazeli (2010). "Diālog, Diālektik, Emtezāj-e Ofogh-hā". Shanakht. No. 1. pp. 189 - 214. [in Persian]
- ___________________ (2011). "Ofogh-e Fahm dar Āyene-e Fahm-e Ofogh". Falsafe. Vol. 39. No. 2. pp. 59 - 85. [in Persian]
- Vaezi, A. (2006). Darāmadi Bar Hermenotic. Tehran: Pajooheshgah-e Farhang-e Andishe-e Eslami. [in Persian]
- Weinsheimer, J. (1985). Gadamer's Hermeneutics, A Reading of Truth and Method. New Haven: Yale University Press.
- Weinsheimer, J. (2002). Hermenotic-e Falsafi va Nazariye-ye Adabi. Tehran: Ghoghnus. [in Persian]
- Zarrinkub, A. (2007). Bahr Dar Kuze. Tehran: Elmi. [in Persian]
- Zolfaghari, H. (2007). "Musā va Shabān Negāhi Sākhtāri be Dāstān-e Musā va Shabān-e Masnavi Ānāsor-e Dāstāni va Mā'khaz va Nazayere Ān". Pazhuheshha-ye Adabi. Vol. 4. No. 17. pp. 35 - 62. [in Persian]