خطاهای رایج در شناخت شیوۀ جریان سیال ذهن (نقد 18 مقالۀ علمی-پژوهشی)

نویسنده
استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه خوارزمی
چکیده
در چند سال‌ اخیر، بیش از بیست مقالۀ علمی-پژوهشی دربارۀ شیوۀ روایت جریان سیال ذهن در مجلات مختلف منتشر شده است. اما در برخی از این مقالات، اشراف و شناخت کافی نسبت به جنبه‌های نظری این شیوه از داستان‌نویسی حاصل نشده و نویسنده بدون تسلط کافی بر موضوع به نگارش مقاله پرداخته است. در این نوشتار با بررسی 18 مقالۀ علمی پژوهشی سعی شده است خطاهای موجود در آنها مرور و ریشه‌یابی شود. برداشت اشتباه از مفهوم ناخودآگاه و جایگاه آن در روایت تک‌گویی درونی، تلقی تک‌گویی نمایشی به عنوان یکی از شیوه های روایت جریان سیال ذهن، اشتباه گرفتن تک‌گویی درونی با انواع دیگر روایت اول‌شخص، و برداشت نادرست از مفهوم حدیث نفس از مهم‌ترین اشکالات این مقالات است. یکی از دلایل بروز این اشکالات، مراجعه نکردن نویسنده به منابع معتبر یا کم‌دقتی در مطالعۀ آنهاست. فرآیند داوری در برخی مجلات نیز به گونه‌ای است که گاهی چنین مقالاتی بدون رفع کاستی‌هایشان از مرحلۀ ارزیابی عبور می‌کنند و منتشر می‌شوند و مجددا ارجاع دیگران به این مقالات، زمینۀ انتشار مطالب نادرست بعدی را فراهم می‌کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

Common Errors in Identifying Stream of Consciousness as a Narrative Mode: Review of 18 Published Articles

نویسنده English

Hosein Bayat
Assistant Professor, Department of Persian, Kharazmi University
چکیده English

In recent years, more than twenty articles have been published in scientific Persian journals on stream of consciousness as a narrative mode. But in some of these articles, there is little knowledge about the theoretical aspects of this mode of narrative. This paper reviews 18 articles published in scientific journals on the subject and studies their errors. Some of these errors are as follows: misperception of the concept of the unconscious and its place in the internal monologue narrative, mistaking dramatic monologue for stream of consciousness, confusing internal monologue with other forms of first-person narratives, and misunderstanding the concept of soliloquy. One of the causes of these problems is that the authors do not refer to reliable sources. Another problem is the evaluation procedure of some journals that allows these articles to be published.

کلیدواژه‌ها English

Stream of Consciousness
monologue
Review
Evaluation
scientific journals
منابع
اسحاقیان، جواد (1387)، از خشم و هیاهو تا سمفونی مردگان، تهران، انتشارات هیلا
اصغری، جواد (1387)، «نگاهی تحلیلی به تکنیک روایی سیلان ذهن»، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 21
اصغری، جواد (1389)، «شیوه های روایی در آثار داستانی ابراهیم نصراله»، مجله انجمن ایرانی زبان و ادبیات عربی، شمارۀ 16
اکبری بیرق، حسن و مریم قربانیان (1391)، «زمان روایی در رمان پیکر فرهاد»، نقد ادبی، شمارۀ 18
الیوت، تی. اس. (1351)، دشت سترون و اشعار دیگر، ترجمه پرویز لشکری، تهران، انتشارات نیل
ایدل، لئون (1367)، قصۀ روان‌شناختی نو، ترجمۀ ناهید سرمد، تهران، شباویز
بیات، حسین (1387) داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی
تسلیمی، علی و سهیلا مبارکی (1393)، «بررسی کانون روایت و رابطۀ آن با جریان سیال ذهن در رمان دل دلدادگی»، متن‌پژوهی ادبی، شمارۀ 59
حری، ابوالفضل (1390)، «وجوه بازنمایی گفتمان روایی: جریان سیال ذهن و تک‌گویی درونی»، پژوهش ادبیات معاصر جهان، شمارۀ 61
حسن‌لی، کاووس و زیبا قلاوندی (1388)، «بررسی تکنیک‌های روایی در رمان شازده احتجاب هوشنگ گلشیری»، ادب‌پژوهی، شمارۀ 7 و 8
حسینی، سیدمحمد باقر و راضیه خسروی (1392)، «بررسی جریان سیال ذهن در داستان «السفینه» جبرا ابراهیم جبرا»، دوفصلنامه زبان و ادبیات عربی، دانشگاه فردوسی، شمارۀ 9
حسینی، صالح (1372)، بررسی تطبیقی خشم و هیاهو و شازده احتجاب، تهران، نیلوفر
دادخواه تهرانی، حسن و یدالله پشابادی (1389) «جریان سیال ذهن در رمان‌های ثروت اباظه»، لسان مبین(پژوهش ادب عربی)، شمارۀ 2
دانشور، سیمین (1380)، بهکی سلام کنم، تهران، انتشارات خوارزمی، چاپ پنجم
دری، نجمه و دیگران (1392)، «نمود ویژگی‌های جریان سیال ذهن در داستان ماهان»، پژوهشنامه ادب غنایی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارۀ 20
رستمی، فرشته و مسعود کشاورز (1389)، «ذﻫﻦ و ﺟﺮﻳﺎن آن در داﺳﺘﺎﻧﻬﺎی ﺑﻴﮋن ﻧﺠﺪی»، نشریه ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 27
صرفی، محمدرضا (1386)، «کانون روایت در مثنوی»، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 16
صرفی، محمدرضا و مهسا اسفندیاری (1391)، «انواع تک‌گویی در منظومه‌های عطار»، »، نشریه ادب و زبان دانشگاه شهید باهنر کرمان، شمارۀ 32
طاهری، محمد و معصومه عسگری سپهر (1390)، «جریان سیال ذهن در سنگ صبور»، بوستان ادب دانشگاه شیراز، شمارۀ 8
فروزنده، مسعود (1390)، «بررسی جریان سیال ذهن در داستان‌های به کی سلام کنم و شوهر آمریکایی»، بوستان ادب دانشگاه شیراز، شمارۀ 9
فلکی، محمود (1382)، روایت داستان؛ تئوری‌های پایه‌ای داستان‌نویسی، تهران، بازتاب‌نگار
محمودی، محمد علی (1387)، «بررسی روایت در بوف کور هدایت»، مجله زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سیستان و بلوچستان، شمارۀ 10
محمودی، محمد علی (1389)، پردۀ پندار: جریان سیال ذهن و داستان نویسی ایران، مشهد، نشر مرندیز
محمودی، محمدعلی و هاشم صادقی (1388)، «تداعی و روایت داستان جریان سیال ذهن»، پژوهش‌‌های ادبی، شمارۀ 24
مشفقی، آرش و ناصر علیزاده خیاط (1389)، «جریان سیال ذهن در داستان‌های مصطفی مستور»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، شمارۀ 17
معین‌الدینی، فاطمه (1387)، «گونه‌های تک‌گویی در مثنوی»، پژوهش‌های ادبی، شمارۀ 21
Dobie, Ann B. (1971), Early Stream of Consciousness Writing: Great Expectations, Nineteenth Century Fiction, Vol. 25, No. 4, pp. 405-416.
Humphrey, Robert (1959), Stream of Consciousness in the Modern Novel, Berkeley, University of California Press, fourth printing.
Vianu, Lidia (2010), T.S. Eliot: An Author for All Seasons, Contemporary Literature Press, University of Bucharest.