بررسی الگوی عملگرهای روایت‌شناختی پسامدرن آثار پوچ‌نما در مقایسه با الگوی عملگرهای گِرِمس

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
1 دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران
2 استاد دانشگاه تربیت مدرس
3 استادیار دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی
4 استادیار دانشگاه تربیت مدرس
چکیده
عنوان آثار پو­چ­نما عناصری ازقبیل بازی­های زبانی، کلیشه­های اغراق­آمیز، تکرار، ترکیبات بی‌ربط و حتی عبارات ابتکاری را به‌دنبال دارد که از زبان شخصیت­هایی بیان می­شود که معمولاً در تراژدی‌کمدی اسیر شرایط جبری و فشارهای ناخوشایند ناخودآگاه‌اند. آخر ­بازی و در انتظار گودو دو نمایش‌نامه­ پوچ­نمای ساموئل بکت است که مسئله محوری آن‌ها، توانایی­ها و ناتوانی­های زبانی است. در این دو اثر، زبان هرگز به‌عنوان ابزاری برای ارتباط مستقیم به‌کار نمی­رود یا همچون پرده­ای درنظر گرفته نمی­شود که فرد بتواند حرکات تاریک ذهنی شخص را بر آن مشاهده کند؛ بلکه تمامی قابلیت­های نحوی، دستوری، و به‌ویژه قابلیت­های بینامتنیِ زبان به‌کار گرفته می­شود تا خواننده بداند که وابستگی ما به زبان تا چه حد است و به چه میزان به مراقبت دربرابر قواعد تحمیلی زبان نیازمندیم. در نمایش‌نامه اتاق، هارولد پینتر با به‌کارگیری اغراق، کلیشه، تکرار، مکث­ و سکوت­ در کنار دیالوگ­های معمولی، مکتب فکری پوچ­نمایی را به خواننده منتقل می­کند. ویرخیلیو پینیرا نیز در نمایش‌نامه هوای سرد با استفاده از المان­های پوچ­نمایی،درماندگی، افسردگی و سرگشتگی را درنهایت به پوچی ختم می­شود، به‌تصویر درآورده است. درنهایت صادق هدایت در رمان بوف کور، مانند دیگر نویسندگان نام‌برده، پوچ­نمایی را ارائه کرده است. تحقیق حاضر از آن جهت که به تحلیل آثار پوچ­نما از نگاه روایت­شناختی می­پردازد، حائز اهمیت است. بسیاری از پژوهش­های انجام‌شده در این زمینه بُعد روایت­شناختی و زبان­شناختی را در تحلیل این‌گونه آثار لحاظ نکرده­ و بیشتر به جنبه­های دیگر ازجمله فلسفی پرداخته­اند. نگارندگان در این پژوهش توصیفی ـ تحلیلی، ساختار روایت­شناختی این پنج اثر پوچ­نما را بررسی و تحلیل کرده‌اند تا عملگرهای روایت‌شناختی را در این آثار شناسایی کنند. ضرورت تحقیق نیز ارائه عملگرهای روایی برای شناسایی آثار پوچ­نماست. نویسندگان با مقایسه و بررسی عملگر­های گِرِمس (1966)، کنشگرهای روایت­شناختی را برای شناخت آثار پوچ­نما ارائه داده­اند. گِرِمس شش عملگر در روایت‌شناسی آثار ساخت‌گرا پیشنهاد داده و نگارندگان با تحلیل مقایسه­ای عملگرهای وی در الگوی پیشنهادی‌اش، الگویی درباره شناختن عملگرهای پوچ­نمایی ارائه کرده­ و به این نتیجه رسیده‌اند که فاعل که یکی از عملگرهای پیشنهادی گِرِمس است، همواره دارد رنج می‌کشد؛ از این رو مفهوم فاعل گِرِمس با مفهوم فاعل اثر پوچ­نما منطبق نیست. هدف در آثار پوچ­نما محقق نمی­شود و شخصیت­ها با ناکامی مواجه‌اند. از یاریگر به مفهومی که گِرِمس بیان کرده، اثری نیست و شخصیت­ها به‌ناچار از تکرار جهت گذران وقت کمک می­گیرند و اَبَریاریگری که با قدرت مافوق طبیعی به یاری شخصیت­ها بشتابد، هرگز در آثار پوچ­نما ظاهر نمی­شود. در این آثار، شخصیت­ها از هیچ چیزی نفع نمی­برند؛ بلکه همواره درد مشترک دارند و آن، تنهایی و انزواست. المان­های تکرار، قدرت، درد مشترک و ناکامی، مکمل دیگر عملگرهای پیشنهادی در آثار پوچ­نماست.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

Analyzing Narrative Actants in the Selected Postmodern Absurd Works Compared with Greimas Model

نویسندگان English

Marzieh Lotfi 1
Ferdows Aghgolzadeh 2
Bahram Modarresi 3
Hayat Ameri 4
1 An Instructor
2 Professor of general linguistics, Tarbiat Modares University
3 Assistant Professor of Islamic Azad University, Central Branch
4 Assistant Professor, Tarbiat Modares University
چکیده English

The absurd works include elements of wordplay, exaggerated clichés, repetition, irrelevant and even innovated phrases, uttered by one of the characters. The current study provides a narrative analysis of six selected literary works, namely "Endgame" and "Waiting for Godot" by Samuel Becket, "The room" by Harold Pinter, "The Blind Owl" by Sadegh Hedayat and "The Cold Air" by Virgilio Pinera. By adopting a descriptive-analytic approach, this paper reconsidered narrative actants presented by Greimas (1966) and focused on six new narrative actants proposed by the researchers for analyzing the narrative of the selected absurd works. Narratology is a field of study that is undergoing a re-contextualization. Apart from theories such as Vladimir Propp’s actantial typology, absurdist theories of the self may also have influenced the way structuralist narratologists drew on linguistic theory to re-describe characters in stories as actants. The researchers proposed six new narrative actants that can be found in absurd works. They include sufferer (antihero) for hero, recluse for the receiver, repetition for the helper, failure for the object, partner for opponent. The donor is absent in absurd works and instead, oppressive can be considered as an actant in these literary works. In conclusion, it could be said that a more linguistically particularized account of actants may have significant methodological benefits for present-day researcher, interested in narrative analysis of absurd works

کلیدواژه‌ها English

narratology
narrative actants
Greimas model
absurd works
literary discourse analysis
منابع
آقاگل‌زاده، فردوس. (1385). تحلیل گفتمان انتقادی. تهران: انتشارات علمی و فرهنگی.
حداد، ابوالفضل. (1389). "حقیقت و معنا در آثار ساموئل بکت". نشریه نقد زبان و ادبیات خارجی پژوهشگاه علوم انسانی، دوره 3، شماره 5، صص49 - 71.
روشنی تختتمشلو، ناهید. (1394). "خوانش پدیدارشناسی روی رمان‌های مورفی و وات ساموئل بکت". دانشگاه آزاد کرج.
طاهری، قدرت‌الله. (1392). "بازتاب جلوه‌های معناباختگی در آثار صادق هدایت". مقاله 4، دوره 17، شماره 56، صص85- 106.
تولان، مایکل.(1953). روایت شناسی درآمدی زبان‌شناختی- انتقادی. ترجمه‌ی دکتر سیده فاطمه علوی و دکتر فاطمه نعمتی(1393). چ 2. تهران: سمت.
حیاتی، زهرا (1396) "تحلیل زمان روایی در دو گفتمان ادبی و سینمایی مورد مطالعه: فیلم خاک و داستان اوسنه بابا سبحان". انجمن علمی نقد ادبی ایران:فصلنامه روایت‌شناسی: ش 1، بهار و تابستان 1396. صص 51-84. تربیت مدرس.
فتائیان، تاجیبخش و همکاران. (1395). "ادبیات اقلیت و بررسی عناصر تطبیقی قلمروزدایی زبانی؛ نفی و شیئ‌های کثرت‌یافته( با محوریت داستان مسخ کافکا و نمایش‌نامه دست‌آخر ساموئل بکت)". دانشگاه دامغان.
معصومی، مریم. (1392). "خوانش شالوده‌فکنی و واسازی نمایشنامه‌های جشن تولد و خیانت اثر هارولد پینتر". دانشگاه آزاد کرج.
Austin, L.J. 1962. How to do things with words. Harvard.
Blake. J. W and E.E. Moore. 1995. Speech. New York: MacGrow.
Brown, G. and George Yule. 1983. Discourse analysis. Cambridge University Press.
Camus, Albert.1946. The stranger. New York : Harper.
Gordon, Lois. 1996. The world of Samuel Beckett. The Last Modernist. London: Harpercollins.
____________. 1948. The Outsider. New York: Harper.
Greimas, Algiradas. 1983. Structural Semantics. Lincoln, NB: University of Nebraska Press.
Esslin, Martin.2004. The Theater of the Absurd. Vintage Press.
. 1992. Pinter: The Playwright. London: Methven.
. 1976. The Peopled Wound: The Work of Harold Pinter. New York:
Doubleday.
Liao, Sun-Lien . 2014. “The Role of Language in Sammuel Beckett’s Selected Plays.”
International Journal of World Academy of Science, Vol 8, No:2.