دموکراسی ادبی: مفهوم مرکزی دیباچۀ یکی بود یکی نبود جمالزاده (با نقدی بر تاریخ‌نگاری ادبیات داستانی ایران)

نویسندگان
نعمت الله ایران‌زاده 1
مهدی دادخواه تهرانی 2
1 دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی
چکیده
مجموعه داستان کوتاه «یکی بود یکی نبود» نوشته محمد علی جمالزاده را سرآغاز داستان کوتاه مدرن فارسی دانسته‌اند. گذشته از داستان‌ها و طرح‌های این مجموعه که از نخستین کوشش‌ها در عرصه داستان کوتاه ‌نویسی فارسی به حساب می‌آید، «دیباچه» این کتاب در مطالعات ادبی فارسی و در نظریه انتقادی، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. جمالزاده، به عنوان پدر داستان کوتاه فارسی، در این دیباچه به دنبال نوعی قانونگذاری ادبی بوده و کوشیده است با نگاهی تطبیقی و آینده ‌نگر مهم‌ترین مسائل ادبی عصر خود را به بحث بگذارد. ‌یکی از مفاهیم مرکزی مطرح شده در این دیباچه، مفهوم بنیادی «دموکراسی ادبی» است. با بررسی ریزمفهوم‌ها و استعاره‌های مطرح شده در این دیباچه، می‌توان این مفهوم مرکزی را تحلیل و صورت­بندی و مولفه‌های پشتیبان و برسازنده آن را بررسی کرد و نشان داد تا چه اندازه طرح این مفهوم مرکزی برای بررسی تاریخنگاری ادبیات معاصر فارسی ضرور است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله English

On the Notion of Literary Democracy in Jamlzadeh’s Forward to Yeki Bud Yeki Nabud

نویسندگان English

Nematollah Iranzadeh 1
Mehdi Dadkhah Tehrani 2
1 Associate professorAllameh University, Iran
چکیده English



Yeki Bud Yeki Nabud, a story collection written by Mohammad Ali Jamalzadeh (1892-1997), marks the beginning of modern short story in Iran. Along with the stories in this collection, also known as the very first attempts to write Persian short story, the foreword to this book is of prime importance in Persian literary studies and literary theory. One of the basic and yet significant concepts of this foreword is “literary democracy.” The analysis of the micro-concepts and metaphors developed in this foreword helps us analyze this particular macro-concept and hence better understand the foundation for the notion of “literary democracy.” It is also important to note to what extend this macro-concept have played a role in modern Persian literature.

کلیدواژه‌ها English

Yeki Bud Yeki Nabud
Jamalzadeh
foreword
literary democracy
class
literary genre
Novel
short story
- آرین‌پور، یحیی (1382). از صبا تا نیما. ج2 و 3. چ8. تهران: زوار.
- براهنی، رضا (1362). قصه‌نویسی. چ3. تهران: نشر نو.
- ـــــــــــ (1366). کیمیا و خاک. چ2. تهران: نشر مرغ آمین.
- پاینده، حسین (1385). نقد ادبی و دموکراسی. تهران: نیلوفر.
- تودروف، تزوتان (1387). مفهوم ادبیات. ترجمه کتایون شهپرراد. تهران: قطره.
- جمالزاده، محمدعلی (1333). یکی بود یکی نبود. چ5. تهران: کتاب‌فروشی ابن‌سینا.
-ـــــــــــــــــــ (1378). خاطرات جمالزاده. به‌کوشش ایرج افشار و علی دهباشی. تهران: سخن.
- ــــــــــــــــــ (1382). قصه‌نویسی. به‌کوشش علی دهباشی. چ2. تهران: سخن.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1374). مفلس کیمیافروش. چ2. تهران: سخن.
- علوی، بزرگ (1386). تاریخ و تحول ادبیات جدید ایران. ترجمه امیرحسین شالچی. تهران: مؤسسه انتشارات نگاه.
- فتوحی، محمود (1392). سبک‌شناسی، نظریه‌ها، کاربردها، رویکردها، روش‌ها. چ2. تهران: سخن.
- کامشاد، حسن (1394). پایه‌گذاران نثر جدید فارسی. چ2. تهران: نشر نی.
- مستشارالدوله، یوسف‌خان (1386). یک کلمه. تهران: بال.
- میرعابدینی، حسن (1383). صد سال داستان‌نویسی ایران. ج1 و 2. چ3. تهران: نشر چشمه.
- ناظم‌الدوله، ملکم‌خان (1388). رساله‌های میرزا ملکم‌خان ناظم‌الدوله. گردآوری و مقدمه حجت‌الله اصیل. چ2. تهران: نشر نی.
- '‘ryanpur, Y. (2003). Az Sabā tā Nimā. Vol. 1 & 3. Tehran: Zavaar. [in Persian]
- Bar’heni, R. (1983). Qesse Nevisi. Tehran: Now Publication. [in Persian]
- __________ (1987). Kimyā va khāk. Tehran: Morgh-e Amin. [in Persian]
- 'Alavi, B. (2007). T’rikh va Tahavvol-e Adabiy’t-e Jadid-e Ir’n. A. Sh’lchi (Trans.). Tehran: Neg’h. [in Persian]
- Fotuhi, M. (2013). Sabkshen’si, Nazaryehā, Ruykardhā va Raveshhā. Tehran: Sokhan. [in Persian]
- Jam’lzādeh, M.A. (1999). Khāterāt-e Sayyed Mohammad- Ali Jamālzādeh. I. Afarshār & A. Dehbāshi (Eds.). Tehran: Sokhan. [in Persian]
- ___________ (2003). Qesse Nevisi. A. Dehbāshi (Ed.). Tehran: Sokhan. [in Persian]
- __________ (1954). Yeki Bud, Yeki Nabud. Tehran: Ebn-e Sina. [in Persian]
- Kāmshād, H. (2015). Pāye Gozāran-e Nasr-e Jadid-e F’rsi. Tehran: Ney Publication. [in Persian]
- Mir̍ābedini, H. (2004). Sad Sāl Dāstān nevisi dar Irān. Vol. 1 & 2. 3rd Ed. Tehran: Cheshmeh Publication. [in Persian]
- Nāzem Al-dowla, M.M. (2009). Resālehā-ye Mirzā Malkom khān-e Nāzem Al-dowla. Hojjat-allāh Asil (Ed.).Tehran: Ney Publication. [in Persian]
- Pāyandeh, H. (2006). Naqd-e Adabi va Demokrasi. Tehran: Nilufar. [in Persian]
- Shafi'i Kadkani, M.R. (1995). Mofles-e Kimiyāfrush. Tehran: Sokhan. [in Persian]
- Mostashār- Al dowla, Y. (2007). Yek Kal’me. Tehran: B’l. [in Persian]
-Todorov, T. (2008). Mafhum-e Adabiyāt. K. Shahpar Rād. Tehran: Qatreh. [in Persian]
نقد ادبی
دوره 9، شماره 33
بهار 1395
صفحه 109-128