ملاحظات اخلاق زیست محیطی هدایت و چوبک نقد دو داستان

نویسنده
هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
اخلاق زیست‌محیطی به بررسی ملاحظات اخلاقی دخیل در رابطه انسان با محیط پیرامونش می‌پردازد. دو داستان «سگ ولگرد» و «انتری که لوطی‌اش مرده بود» ظرفیت­های مشترکی دارند که زمینه­ساز نقد و خوانش آن­ها با چنین رویکردی است؛ به‌گونه­ای که بیش از سایر خوانش­ها، با دنیای ذهنی صاحبان این دو اثر و نیز با متن آن‌ها همخوانی دارد. در این مقاله، ملاحظات اخلاق زیست­محیطی این دو اثر را به‌شکلی تطبیقی بیان خواهیم کرد و دلایل توجیهی نویسندگان را در لزوم رعایت اخلاق و حقوق حیوانات برخواهیم شمرد. این دلایل شامل دو نوع منطقی و عقلانی، و احساسی و اقناعی است که از این دو اثر استخراج و استنباط شده است. تحقیق به‌روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است. نتایج نشان میدهد بیشترین تکیه نویسندگان بر توجیهات احساسی و اقناعی در این دو داستان است؛ همچنین، بیانگر نزدیکی دیدگاه­های اخلاقی این دو نویسنده با بعضی آموزه­های سنتی و نیز نظریه­های جدید در حوزه اخلاق حیوانات ازجمله دیدگاه کانت و آلبرت شوایتزر است. توصیفات و ماجرای این دو داستان نوعی مبارزه با گونه­گرایی را با شگردهای گوناگون ادبی

ترویج می
کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Environmental Ethics considerations of Hedayat and Chubak Review of two story

کلیدواژه‌ها English

"environmental ethics"
"animal ethics"
"emotional justifications"
" Hedayat"
" Chubak"
- بری، پیتر و دیگران (1392). درباره نقد بوم‌گرا (مجموعه‌مقالات). مترجمان عبدالله نوروزی و حسین فتحعلی. گردآوری، مقدمه و ویرایش زهرا پارساپور. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- بنسون، جان (1382). اخلاق محیط زیست مقدمات و مقالات. ترجمه عبدالحسین وهابزاده. مشهد: انتشارات جهاد دانشگاهی.
- پویمان، لویی پ. (1382). اخلاق زیست‌محیطی. مترجمان محسن ثلاثی و دیگران. ج1. زیر نظر منصوره شجاعی. تهران: توسعه.
- پارساپور، زهرا (1392). نقد بوم‌گرا، ادبیات و محیط زیست. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
- ـــــــــــــ (1393). «انتروپی در طبیعت و جامعه در داستان گیله‌مرد». ادبیات پارسی معاصر. س4. ش4. صص27-47.
- جاهد، محسن (1392). «اخلاق و حیوانات، رویکردها و نظریه‌ها». فصلنامه اخلاق زیست‌محیطی. س3. ش10. صص162-188.
- چوبک، صادق (1328). انتری که لوطی‌اش مرده بود. تهران: جاویدان.
- حمیدی شیرازی، مهدی (1367). دیوان حمیدی. تهران: پاژتک.
- دستغیب، عبدالعلی (1379). نقد آثار صادق چوبک. تهران: نشر ایما.
- دهباشی، علی (1380) یاد صادق چوبک. تهران: نشر ثالث.
- دهقانی، محمد (1380). پیشگامان نقد ادبی در ایران. تهران: سخن.
- زرین‌کوب، عبدالحسین (1376). آشنایی با نقد ادبی. تهران: سخن.
- سعدی، مصلح‌الدین (1321). کلیات شیخ سعدی. به‌اهتمام محمدعلی فروغی. تهران: چاپخانه علمی.
- شریفی ولدانی، غلامحسین و محمد چهارمحالی (1393). «بازتاب اسطوره در سگ ولگرد هدایت». نشریه ادب و زبان دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه شهیدباهنر کرمان. س17. ش36. صص233-255.
- علیا، مسعود (1391). فرهنگ توصیفی فلسفه اخلاق. تهران: هرمس.
- فرزاد، عبدالحسین (1381). درباره نقد ادبی. تهران: قطره.
- قویمی، مهوش (1387). گذری بر داستان‌نویسی فارسی. تهران: نشر ثالث.
- محمودی، حسن (1381). نقد و تحلیل و گزیده‌داستان‌های صادق چوبک. تهران: روزگار.
- میرصادقی، جمال (1381). داستان‌نویس‌های نام‌آور معاصر ایران. تهران: اشاره.
- هدایت، صادق (1342). سگ ولگرد. تهران: مؤسسه چاپ و انتشارات امیرکبیر.
- ـــــــــــــ (1379). مجموعه‌نوشته‌های پراکنده صادق هدایت. مقدمه حسن قائمیان. تهران: نشر ثالث.
- همایون کاتوزیان، محمدعلی (1382). «سگ ولگرد هدایت». ایران‌شناسی. س15. ش57. صص74-84.
- احمدی، مهریه «بررسی جامعه‌شناختی داستان سگ ولگرد». در:
http://so-k.blogfa.com/post-10.aspx
- رایدر، ریچارد (2006). «گونه‌سالاری». ترجمه حجت صوفی. در:
http://ioos.ir/index.php/ گونه-سالاری/3-گونه-سالاری
- صادقی، امیر (1389). «نگاه انسان‌شناختی به داستان کوتاه انتری که لوطی‌اش مرده بود». در:
http://anthropology.ir/node/6469
- Ahmadi, M. "Barresi-e Jame`e Shenākhti-e Dāstān-e Sag-e Velgard". at:
http://so-k.blogfa.com/post-10.aspx
- Barry, P. et al. (2013). Darbāre-ye Naghd-e Boumgarā (Researches). N. Abdullah & H. Fathali (Trans.). Collecting, Introduction & Edit Zahra Parsapour. Tehran: Pazhoheshgāh-e Oloum-e Ensāni va Motāleāt-e Farhangi. [in Persian]
- Benson, J. (2003). Akhlāgh-e Mohit-e Zist, Moghadamāt & Maghālāt. A. Vahabzadeh (Trans.). Mashhad: Jahād-e Dāneshgāhi. [in Persian]
- Callicott, J. Baird & R. Frodeman (2009). Encyclopedia of environmental ethics and philosophy. Editors in Chief .Vol. 1 & 2. Macmillan Reference USA, A part of Gale, engage Learning.
- Choubak, S. (1949). Antari Ke Loutiash Mordeh Boud. Tehran: Jāvidān. [in Persian]
- Dastgheyb, A. (2000). Naghd-e Āsār-e Sādegh-e Choubak. Tehran: Imā. [in Persian]
- Dehbashi, A. (2001). Yād-e Sādegh-e Choubak. Tehran: Sāles. [in Persian]
- Dehghani, M. (2001). Pishgāmān-e Naghd-e Adabi Dar Irān. Tehran: Sokhan. [in Persian]
- Farzad, A. (2002). Darbāreh-ye Naghd-e Adabi. Tehran: Ghatreh. [in Persian]
- Ghavimi, M. (2008). Gozari Bar Dāstān Nevisi-e Farsi. Tehran: Sāles. [in Persian]
- Hamidi Shirazi, M. (1988). Divan-e Hamidi. Tehran: Pāzhangh. [in Persian]
- Hedayat, S. (1963). Sag-e Velgard. Tehran: Amirkabir. [in Persian]
- ________ (2000). Majmou'eh Neveshteh ha-ye Parākandeh-ye Sadegh Hedayat. Introduction: H. Gha'emiān. Tehran: Sāles. [in Persian]
- Homayoun Katouzian, M.A. (2003). "Sag-e Velgard Hedayat". Iran Shenāsi. No. 57. pp. 74-84. [in Persian]
- Jahed, M. (2013). "Akhlāgh va Heyvanāt, Rouykardhā va Nazariehā". Akhlāgh-e Zist Mohiti. No. 10. [in Persian]
- Mahmoudi, H. (2002). Naghd Va Tahlil Va Gozideh Dāstānhā-ye Sādegh-e Choubak. Tehran: Ruzgār. [in Persian]
- Mirsadeghi, J. (2002). Dāstān Nevishā-ye Nāmāvar-e mo'āser-e Iran. Tehran: Ishareh. [in Persian]
- Olya, M. (2012). Farhang-e Tosifi-e Falsafeh-ye Akhlāgh. Tehran: Hermes. [in Persian]
- Parsapour, Z. (2013). Naghd-e Boumgerā, Adabiāte va Mohit-e Zist. Tehran: Pazhoheshgāh-e-Oloum-e Ensāni va Motāleāt-e Farhangi. [in Persian]
- ____________ (2015). "Entropy Dar Tabi’at va Jāme’e Dar Dastān-e Gile mard". Adabiāt-e Pārsi-e mo’āser. No. 4. pp. 27-47. [in Persian]
- Philips, D. (1999). Ecocriticism, Literary Theory, and the Truth of Ecology, Source New Literary History. Vol. 30. Ecocriticism. pp. 577-9-602. The Johns Hopkins University Press.
- Pojman, L.P. (2003). Akhlāgh-e Zist Mohiti. M. Salasi & Others (Trans.). Tehran: Tose’e. [in Persian]
- Rayder, R. (2006). "Gouneh Sālāri". H. Soufi (Trans.). at:
http://ioos.ir/index.php/گونه-سالاری/3-گونه-سالاری
Sadeghi, A. (2010). "Negah-e Ensān Shenākhti Be Dāstān-e koutāh-e Antari ke Loutiash Mordeh Boud". at:
http://anthropology.ir/node/6469
- Sa'di, M. (1942). Kolliāt-e Sheykh Sa'di. M.A. Froughi. Tehran: Elmi. [in Persian]
- Sharifi Valdani, Gh. & M. Chahar Mahali (2015). "Baztāb-e Ostoureh Dar Sag-e Velgard-e Hedayat". Nashrie-ye Adab Va Zabān, Dāneshkadeh-ye Adabiāt va Oloum-e Ensāni Daneshgah-e Shahid Bāhonar Kerman. No. 36. pp. 225-233. [in Persian]
- Zarin Koub, A. (1997). Āshnā’i Ba Naghd-e Adabi. Tehran: Sokhan. [in Persian]