نقد بوم گرا، رویکردی نو در نقد ادبی

نویسنده
زهرا پارساپور
هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
عکس العمل شاخه های مختلف علوم انسانی نسبت به بحران زیست محیطی منجر به شکل گیری مباحث میان رشته ای تازه از جمله زبان شناسی زیست محیطی ( Ecolinguistics) با زیر شاخه هایش, اخلاق زیست محیطی (Ethics Enviromental) و نقد بوم گرا (Ecocriticism) در حوزه ادبیات گردید. اصطلاح نقدبوم گرا در سال 1996 توسط روکرت ابداع شد و واکنش دیرهنگامی بود که ادبیات در مقابل بحران محیط زیست از خود نشان داد. با وجود این که زمان زیادی از آن نمی گذرد با استقبال خوبی از سوی جامعه جهانی روبرو شده است . نقد بوم گرا به چگونگی انعکاس رابطه انسان و محیط فیزیکی در آثار ادبی می پردازد. در عین حال رابطه دین ، اخلاق، زبان و جنسیت با محیط زیست را بررسی می نماید. یکی از اهداف این نقد پر رنگ ساختن دغدغه حفظ محیط زیست و اصلاح رابطه انسان با طبیعت از طریق ادبیات ، فرهنگ و زبان است. این مقاله این شاخه از نقد را معرفی نموده و ضمن بیان نقش علوم انسانی در مقابله با این بحران به بیان تاریخچه نقد بوم گرا و موضوعات مطرح شده در این نقد می پردازد.

کلیدواژه‌ها

عنوان مقاله English

Ecocriticism, A New Approach in Literary Criticism

چکیده English

The response from the different branches of humanities to the environmental crisis has led to the formation of a new interdisciplinary topic, Ecolinguistics with its branches such as Environmental Ethics and Ecocriticism in literature. The term Ecocriticism was first coined in 1978 by William Rueckert. It was a reaction to the environmental crisis. Ecocriticism reflects on the relationship between human and physical environment in literary works. It also talks about the relationship between religion, ethic, language, and gender with the environment. This article deals with the necessity of ecocriticism in the humanities and introduces some of the research methods and topics in this field.

کلیدواژه‌ها English

ecocriticism
environment
Humanities
setting
- بهرامپور، شعبانعلی (1379). «درآمدی بر تحلیل گفتمان» در مجموعه مقالات گفتمان و تحلیل گفتمانی. به اهتمام محمدرضا تاجیک. تهران: فرهنگ گفتمان. صص 6-12.
- پویمان، لویی پ. (1382). اخلاق زیست محیطی. ج1. ترجمه محسن ثلاثی و دیگران. تهران: توسعه.
- تاجدینی، علی (1383). فرهنگ نمادها و نشانه ها در اندیشه مولانا. تهران: سروش.
- جوادی آملی، عبدالله (1386). اسلام و محیط زیست. قم: نشر اسراء.
- خانلری، زهرا (1375). فرهنگ ادبیات جهان. تهران: خوارزمی.
- عبداللهی، منیژه (1381). فرهنگ نامه جانوران در ادب پارسی. تهران: پژوهنده.
- گئری، کامستوک ال. (1387). «خداباوری و اخلاق زیست محیطی». اطلاعات حکمت و معرفت. س3. ش1. صص60-65.
- گیر، آرن ای. (1380). پسامدرنیسم و بحران زیست محیطی. ترجمه عرفان ثابتی. تهران: نشر چشمه.
- وهاب زاده، عبدالحسین (انتخاب و ترجمه) (1381). بوم شناسی علم عصیانگر (مجموعه مقالات کلاسیک در بوم شناسی). تهران: نشر چشمه.
- ویسی، الخاص (1386). «ریشه شناسی واژه های آب و آتش و باد در فرهنگ و ادبیات ایرانیان ازدیدگاه زبان شناسی زیست محیطی». پیک نور. ش19. صص70-80.
- Abrams, M. H & G. G. Harpham (2009). A Glossary of Literary Terms. Boston: Wadsworth Cengage.
- Barry, Peter (2002). Beginning the Theory: An Introduction Literary and Cultural Theory. Manchester and New York: Manchester University Press.
- Brennan, Andrew & Lo Yeuk-Sze (2011). "Environmental Ethics" in Edward N. Zalta (Ed.). The Stanford Encyclopedia of Philosophy. URL: http://plato.stanford.edu/archives/fall2011/entries/ethics-environmental.
- Glotfelty, Cheryll & Harold Fromm (Eds.). (1995). Ecocriticism Reader: Landmarks in Literary Ecology. Athens And London: University of Georgia Press.
- Heise, Ursula k. (2006). Emergence of Ecocriticism. The Hitchhiker’s Guide to Ecocriticism. URL:
     http://www.stanford.edu/~uheise/downloads/heise-hitchhikers-guide.pdf.
- Tošić, Jelica (2006). "Ecocriticism Interdisciplinary Study of Literature and Environment". Series: Working and Living Environmental Protection. Facta Universitatis. Vol. 3. No. 1. Pp. 43- 50.
نقد ادبی
دوره 5، شماره 19
پاییز 1391
صفحه 8-26