مجموعۀ تلویزیونی «گوهر کمال» و اثرپذیری آن از رمان «سال بلوا»

مجموعۀ تلویزیونی گوهر کمال (1377) از جمله سریال‌هایی بود که در دهۀ هفتاد به نویسندگی و کارگردانی عباس رنجبر از شبکۀ اوّل سیمای ج. ا. ایران نمایش داده می‌شد. این سریال در لحظه‌هایی یادآور رمان سال بلوا (1371) نوشتۀ عباس معروفی است؛ اما بیننده در تیتراژ ابتدایی و انتهایی هیچ نشانی از اقتباس یا اقتباس آزاد نمی‌بیند؛ درحالی‌که در سکانس‌ها و نماهایی از آن مجموعۀ تلویزیونی آشکار است که عباس رنجبر در نگارش فیلم‌نامۀ گوهر کمال از سال بلوا تأثیر پذیرفته است. در این نوشتار، سال بلوا و گوهر کمال را روبه‌روی یکدیگر نشانده‌ایم و به نمونه‌هایی از اثرپذیری احتمالی عباس رنجبر از عباس معروفی اشاره کرده و یادآور شده‌ایم که نویسنده و کارگردان گوهر کمال نه‌تنها جمله‌هایی از سال بلوا را بر زبان بازیگران جاری ساخته است حتی برخی از شخصیت‌ها به‌ویژه «راضیه نوبخت» (شیرین بینا)، «حاتم خانپور» (جهانگیر الماسی) و «قباد» (رضا فیض نوروزی) برابرسازی‌شدۀ «نوشافرین نیلوفری»، «حسینای کوزه‌گر» و «دکتر معصوم»ند. هم نیز به بعضی از مضامین و موتیف‌های مشترک میان دو اثر تأکید کرده و یادآور شده‌ایم که منطق رمان با منطق آن مجموعۀ تلویزیونی نمی‌خواند؛ چرا که متناسب با هنجارهای سازمان صدا و سیما تغییر داده شده است.