بررسی انتقادی مقالات علمی‌ ـ پژوهشی با موضوع «شخصیت و شخصیت‌پردازی» در ادبیات داستانی

نویسندگان
زهرا پیرصوفی 1
کاووس حسن‌لی 2
1 دانشگاه شیراز
2 استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز
چکیده
بازخوانی کارنامه‌ی پژوهش‌های ادبی، با هدف ارزیابی کیفی و شناسایی ضعف‌ها و قوت‌های آن‌ها یکی از اقدامات علمی شایسته و مهم است؛ اما فراوانی و پراکندگی پژوهش‌های علمی در یک موضوع خاص، گاه شناسایی و تحلیل موضوعات پیشین را برای پژوهشگران دشوار می‌کند. در نتیجه‌ی این دشواری‌ها، مقاله‌هایی همگون و تکراری نگاشته و از پویایی و رشد حوزه‌های علمی کاسته می‌شود. پژوهشگران هر حوزه، با شناسایی و بررسی انتقادی پژوهش‌های پیشین می‌توانند از انجام پژوهش‌های تکراری و همسان پیش‌گیری کنند. نگارندگان این مقاله با توجه به لزوم چنین نگرشی در حوزه‌ی پژوهش‌های ادبیات فارسی بر آن شدند تا به بازیابی، معرفی و بررسی همه‌ی مقاله‌های علمی‌پژوهشی که در پیوند با یکی از موضوعات مهم و کاربردی این حوزه، یعنی شخصیت و شخصیت‌پردازی نگاشته شده‌، بپردازند؛ ازاین‌رو با مراجعه به پایگاه‌های ذخیره‌ی مقاله‌ها، آن دسته از مقاله‌های علمی‌پژوهشی فارسی را که به بررسی شخصیت و شخصیت‌پردازی در ادبیات داستانی معاصر پرداخته بودند انتخاب شدند. سپس، ۷۳ مقاله‌ی یافته‌شده از نظر روش‌شناسی، اهداف و پرسش‌ها، تعداد و نوع نمونه‌های بررسی‌شده، نظریه‌های استفاده‌شده، یافته‌ها، منابع و... بررسی و تحلیل شدند. بنابر یافته‌های این پژوهش، کاستی‌ها و اشکالات مقاله‌های یادشده را می‌توان در موارد زیر دسته‌بندی کرد: ابهام و نقص در برخی چکیده‌ها، ضعف در ساختار و روش تحقیق، ناهماهنگی اجزای تحقیق و تکرار برخی موضوعات، رویکردها و منابع. توجه به موضوعات تازه و نظریه‌های نو، مطالعات بینا‌رشته‌ای و همکاری با دانش‌آموختگان رشته‌های دیگر، دقت در انتخاب نظریه‌های کارآمد و استفاده‌ از روش‌های مناسب تحقیق از قوت‌های برخی مقالات بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله English

Study of scientific research articles on "character and characterization" in contemporary fiction based on criticism

نویسندگان English

zahra pirsoufi amlashi 1
kavoos hassanli 2
1 shiraz university
2 Professor of Persian Language and Literature, Shiraz University
چکیده English

Rereading the history of literary studies to evaluate quality and identify the strengths and weaknesses is one of the Important scientific measures; however, the abundance and distribution of scientific research in a specific subject, makes it difficult for researchers to identify and analyze the previous issues occasionally. As a result of those difficulties, repetitive and similar articles would be written which reduce the development and activeness of scientific fields. Researchers in each fields, can prevent similar and ordinary researches by identifying and critically examining the previous researches based on a coherent and methodical plan; moreover, by understanding the needs and gaps in those areas, they are able to do efficient researches as well. Due to the necessity of such an attitude in the field of Persian literature research, the authors of this paper have decided to introduce and review all scientific articles which are in connection with character and characterization issues. Therefore, by referring to databases storing articles, the number of Persian scientific research articles that had studied the character and characterization in contemporary fiction that contained these two words whether in topic or keywords were found. Afterwards, 73 articles have been found in terms of methodology, objectives and question the number and type of studied samples, used theories, results, references, etc. some data reviewed and analyzed statistically. According to the results, incomplete and ambiguous abstracts, some unfamiliar researchers with the correct structure, essay writing and research methods, uncoordinated research components and some repetitive issues and approaches and resources, are some of those studied articles problem. Paying attention to the new subjects and theories, cooperating with graduates in various majors, choosing the efficient theories and using the other research methods by researchers can help improving the research results and developing this issues as well.

کلیدواژه‌ها English

Character and characterization
Critical Study
Scientific research articles
- حسن‌لی، کاووس (۱۳۷۷). سعدی‌پژوهی در سده چهارده هجری؛ بررسی انتقادی رویکردهای سده چهارده به سعدی و آثار او. رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه شیراز.
- ـــــــــــــــــ (۱۳۸۰). فرهنگ سعدی‌پژوهی. شیراز: بنیاد فارس‌شناسی و مرکز سعدی‌شناسی.
- ـــــــــــــــــ و سعید حسام‌پور (۱۳۸۸). «کارنامه خیام‌پژوهی در سده چهاردهم». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش۱۴. صص۹۹ ـ ۱۲۶.
- ــــــــــــــــــــــــــــــــ (۱۳۸۹). کارنامه تحلیلی خیام‌پژوهی در ایران (۱۳۰۰ ـ ۱۳۸۰). تهران: نشر علم.
- حیاتی، زهرا و همکاران (۱۳۹۳). «مقایسه مطالعات سبک‌شناسی و نقد ادبی در ایران؛ با تأکید بر دو مجله علمی‌ ـ پژوهشی نقد ادبی و بهار ادب در سال ۱۳۸۹». نقد ادبی. س۷. ش۲۵. صص۷ ـ ۳۹.
- خافی، مرضیه (۱۳۹۱). مقاله‌شناسی توصیفی‌انتقادی فردوسی و شاهنامه از سال ۱۳۷۱تا۱۳۸۰. رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه فردوسی مشهد.
- رضوانیان، قدسیه و هاله کیانی بارفروشی (۱۳۹۶). «ارزیابی انتقادی مقالات ادبی دانشگاهی از دیدگاه هژمونی ایدئولوژیک و روش‌شناسی». نقد ادبی. س۱۰. ش۳۷. صص۵۹ ـ ۸۸.
- رضوی، عبدالحمید و حسین مسنن فارسی (۱۳۸۹). «وضعیت استناد در پژوهشنامه و کتاب ماه کودک و نوجوان». مطالعات ادبیات کودک. س۱. ش۲. صص۷۱ ـ ۱۰۰.
- رضی، احمد (۱۳۸۶). «روش در تحقیقات ادبی ایران». گوهر گویا. س۱. ش۱. صص۱۲۹ ـ ۱۴۱.
- سیدیزدی، زهرا (۱۳۸۷). مقاله‌شناسی توصیفی‌انتقادی فردوسی و شاهنامه بر اساس فهرست مقالات ایرج افشار تا پایان دفتر پنجم (۱۳۷۰). رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه فردوسی مشهد.
- شکردست، فاطمه و همکاران (۱۳۹۳). «رویکردی در تحلیل و نقد رمان‌های انقلاب اسلامی با تأکید بر نقد رمان‌های رضا امیرخانی». پژوهش زبان و ادبیات فارسی. ش۳۳. صص۱۸۳ ـ ۲۱۲.
- قاسمیان، خسرو (۱۳۸۹). «بررسی کارنامه مثنوی‌پژوهی در ایران». پژوهش‌نامه ادب حماسی. س۶. ش۹. صص۴۷۲ ـ ۴۹۰.
- محمدی کله‌سر، علیرضا (۱۳۹۲). «گزینش متن و روش‌شناسی مطالعات ادبی». نقد ادبی. س۶. ش۲۳. صص۳۷ ـ ۵۸.
- مراونه، نعیم (۱۳۹۱). کتاب‌شناسی توصیفی و انتقادی مقالات خاقانی‌شناسی. پایان‌نامه کارشناسی‌ارشد. دانشگاه شهید چمران اهواز.
- مروتی، مرضیه و سعید حسام‌پور (۱۳۹۴). «تحلیل استنادی مقالات فصلنامه علمی‌پژوهشی نقد ادبی (شماره‌های ۱ ـ ۲۸)». نقد ادبی. س۸. ش۳۲. صص۱۵۵ ـ ۱۷۰.
- مکتبی‌فرد، لیلا و یزدان منصوریان (۱۳۹۱). «تبارشناسی پژوهش‌های ادبیات کودکان از منظر روش‌شناختی». مطالعات ادبیات کودک. س۳. ش۱. صص۱۳۷ ـ ۱۵۲.
- ـــــــــــــــ (۱۳۹۳). «خواهران غریب یا قریب؟؛ تحلیل محتوا و نقد ادبی در ادبیات کودکان». مطالعات ادبیات کودک. س۵. ش۱. صص۱۳۵ ـ ۱۵۶.
- معینی، فرزانه (۱۳۸۷). بررسی انتقادی کارنامه ده‌ساله سعدی‌پژوهی (۱۳۷۵ ـ ۱۳۸۵). پایان‌نامه کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه شیراز.
- مهرکی، ایرج (۱۳۸۶). «درآمدی بر نیماپژوهی و کتاب‌شناسی نیما». پژوهش‌نامه فرهنگ و ادب. ش۵. صص۱۴۹ ـ ۱۶۶.
- میرزابابازاده فومشی، بهنام و آدینه خجسته‌پور (۱۳۹۲). «ابهام‌زدایی از نقد نوپای تاریخ‌گرایی نو در ایران با نگاهی به پژوهش‌های انجام‌شده». نقد ادبی. س۶. ش۲۲. صص۷ ـ ۲۸.
- ـــــــــــــــــــ (۱۳۹۲). «نقدی بر مجموعه‌مقالات دومین همایش نیماشناسی دانشگاه مازندران». نقد ادبی. س۶. ش۲۳. صص۱۹۱ ـ ۱۹۸.
- نوروزی، زینب (۱۳۸۵). بررسی تحلیلی‌توصیفی مقالات فارسی مربوط به نظامی در ایران (۱۳۰۰تا۱۳۸۰). رساله دکتری زبان و ادبیات فارسی. دانشگاه شیراز.
- نیکوبخت، ناصر و سیدعلی سراج (۱۳۹۳). «خاقانی‌پژوهی؛ معرفی و نقد پژوهش‌های انجام‌گرفته درباره خاقانی از آغاز تا امروز». پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی. د۱۸. ش۳۵. صص۷۴ ـ ۹۳.
- Amn khāni, 'I. (2016). "Negāhi Enteqādi be Pazhuhesh-hāye Shālude Shekanāne dar Iran”. Naqd-e Adabi. No. 34. pp. 63 - 90. [in Persian]
- Aqānuri, N. (2016). "Moqālete-hā, Mosādere-hā va Chālesh-haye Kāzeb: Mavāne'-e Asli dar Pazhuhesh-hāye Adabiāt-e Pāydāri". Naqd-e Adabi. No. 36. pp. 7 - 39. [in Persian]
- Bayāt, H. (2015). "Khatā-hāye Rāyej dar Shenākht-e Shive-ye Jaryān-e Sayāl-e Zehn". Naqd-e Adabi. No. 30. pp. 209 - 233. [in Persian]
- Hassanli, K. (1998). Sa'di Pazhuhi dar Sade-ye Chahārdah-e Hejri: Barrasi-ye Enteqādi-ye Ruykard-hāye Sade-ye Chahārdah be sa'di va Asār-e ou. Resāle-ye Doktori-ye Zabān va Adabiāt-e Farsi, Dāneshgah-e Shirāz. [in Persian]
- _________ (2001). Farhang-e Sa'di Pazhuhi. Shirāz: Bonyād-e Fārs Shenāsi va Markaz-e Sa'di Shenāsi. [in Persian]
- __________ va Hessāmpour, S. (2009). "Kārnāme-ye Khayyām Pazhuhi dar Sade-ye Chahārdahom". Pazhuhesh-e Zabān va Adabiāt-e Farsi. No. 14. pp. 99 - 126. [in Persian]
- ________________________ (2010). Kārnāme-ye Tahlili-ye Khayyām Pazhuhi dar Irān (1921-2001). Tehrān: Elm. [in Persian]
- Hayāti, Z. et al. (2014). "Moqāyese-ye Motāleā't-e Sabk Shenāsi va Naqd-e Adabi dar Irān: ba Ta'kid bar Do Majalle-ye Elmi Pazhuheshi-ye Naqd-e Adabi va Bahār-e Adab dar Sal-e 2010". Naqd-e Adabi. No. 25. pp. 7 -39. [in Persian]
- Khāfi, M. (2012). Maqāle Shenāsi-ye Tosifi Enteqādi-ye Ferdowsi va Shāhname az Sāle 1992 to 2001. Resāle-ye Doktori-ye Zabān va Adabiāt-e Farsi, Dāneshgah-e Mashhad. [in Persian]
- Maktabi Fard, L va Mansuriyān, Y. (2012). "Tabār Shenāsi-ye Pazhuhesh-hāye Adabiāt-e Kudakān az Manzar-e Ravesh Shenākhti". Motāle'āt-e Ababiāt-e Kudak, No. 5, pp. 137-152. [in Persian]
- _______________________ . (2014). "Khāharān-e Qarib ya Qarib? Tahlil-e Mohtavā va Naqd-e Adabi dar Adabiyāt-e Kudakan". Motāle'āt-e Ababiāt-e Kudak. No. 9. pp. 135 - 156. [in Persian]
- Mehraki, I. (2007). "Darāmadi bar Nimā Pazhuhi va Ketābshenāsi-ye Nimā". Pazhuhesh Nāme-ye Farhang va Adab. No. 5. pp. 149 - 166. [in Persian]
- Mirzā Bābāzāde Fumeshi, B. (2013). "Ebhām Zodāie az Naqd-e Now Pay-ye Tārikhgarāi-ye Now dar Irān bā Negāhi be Pazhuhesh-hāye Anjām Shode". Naqd-e Adabi. No. 22. pp. 7 - 28. [in Persian]
- __________________ va Khojaste Pour, A. (2013). "Naqdi bar majmu'e Maqālāt-e Dovomin Hamāyesh-e Nimā Shenāsi-ye Dāneshgāh-e Mazandarān". Naqd-e Adabi. No. 23. pp. 191 - 198. [in Persian]
- Mohammadi Kale sar, A. (2013). "Gozinesh-e Matn va Ravesh Shenāsi-ye Motāle'āt-e Adabi". Naqd-e Adabi. No. 23. pp. 37 - 58. [in Persian]
- Moi'ni, F. (2008). Barrasi-ye Enteqādi-ye Kārnāme-ye Dah Sāle-ye Sa'di Pazhuhi (1996 to 2006). Pāyānname-ye Kārshenāsi Arshad Zabān va Adabiyāt-e Fārsi, Dāneshgah-e Shirāz. [in Persian]
- Morāvene, N. (2012). Ketābshenāsi-ye Tosifi va Enteqādi-ye Maqālāt-e Khāqāni Shenāsi. Pāyānname-ye Kārshenāsi Arshad, Dāneshgah-e Shahid Chamrān-e Ahvāz. [in Persian]
- Morovati, M va Hessāmpour. (2015). "Tahlil-e Estenādi-ye Maqālāt-e Faslnāme-ye Elmi Pazhuheshi Naqd-e Adabi (1-28)". Naqd-e Adabi. No. 32. pp. 155 - 170. [in Persian]
- Nikubakht, N va Serāj, S. A. (2014). Khaqāni Pazhuhi: Moarefi va naqd-e Pazhuhesh-hāye Anjām Gerefte darbāre-ye Khāqani az Aqāz ta Emruz. Pazhuhesh va Negaresh-e Kotob-e Dāneshgāhi. No. 35. pp. 74 - 93. [in Persian]
- Nowruzi, Z. (2006). Barrasi-ye Tahlili Tosifi-ye Maqālāt-e Fārsi Marbut be Nezāmi dar Irān (1921 to 2001). Resāle-ye Doktori-ye Zabān va Adabiāt-e Farsi, Dāneshgah-e Shirāz. [in Persian]
- Qāsemiyan, Kh. (2010). "Barrasi-ye Kārnāme-ye Masnavipazhuhi dar Irān". Pazhuheshnāme-ye Adab-e Hamāsi. No. 9. pp. 472 - 490. [in Persian]
- Razavi, 'A va Mosanen Farsi, H. (2010). "Vaz'iyat-e Estenād dar Pazhuheshnāmeh va Ketāb-e Māh-e Kodak va Nojavān". Motāle'āt-e Ababiāt-e Kudak. No. 2. pp. 71 - 100. [in Persian]
- Razi, A. (2007). "Ravesh dar Tahqiqāt-e Adabi-ye Irān". Gowhar-e Guyā. No. 1. pp. 129 - 141. [in Persian]
- Rezvāniyān, Q va Kiyāni Bārforushi, H. (2017). "Arzyābi-ye Enteqādi-ye Maqālāt-e Adabi-ye Dāneshgahi az Didgāh-e Hezhemoni Ideo'lozhik va Ravesh Shenāsi". Naqd-e Adabi. No. 37. pp. 59 - 88. [in Persian]
- Seyed Yazdi, Z. (2008). Maqāle Shenāsi-ye Tosifi Enteqādi-ye Ferdowsi va Shāhname bar Asas-e Fehrest-e Maqālāt-e Iraj-e Afshār tā Pāyān-e Dafter-e Panjom. Resāle-ye Doktori-ye Zabān va Adabiāt-e Farsi, Dāneshgah-e Mashhad. [in Persian]
- Shekardast, F. et al. (2014). "Ruykardi dar Tahlil va Naqd-e Romān-hāye Enqelāb-e Eslāmi ba Ta'kid bar naqd-e Romān-hāye Rezā Amirkhāni". Pazhuhesh-e Zabān va Adabiāt-e Farsi. No. 33. pp. 183 - 212. [in Persian]
نقد ادبی
دوره 10، شماره 39
آذر 1396
صفحه 61-100