هنرسازه‌های ترکیبی، مختص مختصات بلاغت فارسی

میردار رضایی, مصطفی

جستجو در:

همه

صفحات وب

کتب

نشریات

مرکز نشر آثار علمی

نقد ادبی

دوره 17، شماره 66 - ( 1403 ) جلد 17 شماره 66 صفحات 243-197 | برگشت به فهرست نسخه ها

Mendeley

Zotero

RefWorks

mirdar rezaei M. Combined Artworks, Specific to the Coordinates of Persian Rhetoric. LCQ 2024; 17 (66) :197-243
URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-29-75620-fa.html

میردار رضایی مصطفی. هنرسازه‌های ترکیبی، مختص مختصات بلاغت فارسی. نقد ادبی. 1403; 17 (66) :197-243

URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-29-75620-fa.html

هنرسازه‌های ترکیبی، مختص مختصات بلاغت فارسی

مصطفی میردار رضایی^*

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشکده‌ی ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه گیلان، رشت، ایران. ، m.mirdar@umz.ac.ir

چکیده: (1767 مشاهده)

بلاغت فارسی پس از اسلام، نخست از آبشخور قرآن و بلاغت عربی سرچشمه می‏گیرد و در ادامه، توأمان با ترجمۀ آثار حکمای یونانی، بلاغت اسلامی و به تبع آن بلاغت فارسی به‏طور عمیق تحت تأثیر آثار و بلاغت غربی قرار می‏گیرد. از این‏رو، هنرسازه‏های ادبی، خاصه ابزارهای زیبایی‏شناختیِ دانش بیان در بلاغت فارسی متأثر است از دستگاه بلاغی عربی و غربی؛ و یا دست‌کم مشترک با آن‏ها. اما با غور و وارسی سامان بلاغت و مداقه در صناعات ادبی فارسی درمی‏یابیم که گونه‏ای از این شگردها، یعنی هنرسازه‏های ترکیبی علی‏رغم وابستگی و هم‏بستگی با شگردهای بلاغی عربی و غربی، از استقلال و انحصار ویژه‏ای برخوردارند که مانند آن را در سایر دستگاهای بلاغی نمی‏بینیم. این جستار که با شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی نوشته شده‏است، می‏کوشد تا با بررسی شباهت‏های شگردهای دستگاه بلاغت فارسی با دستگاه‏های بلاغی عربی و غربی، نشان دهد که هنرسازه‏های ترکیبی مختص مختصات بلاغت فارسی است و سایر دستگاه‏های بلاغی محروم از این گونه از ابزارهای زیبایی‏شناسی‏اند. نتیجۀ این جستار تأیید می‏کند که بلاغت فارسی با توجه به قابلیت‏ بازتابندگی عناصر فرهنگی و قومی شگرد کنایه و نیز دوگانه‏خوانی ابعاد لازمی و ملزومی آن، و همچنین به سبب مختصات ذاتی‏ زبان فارسی در حوزۀ ترکیب‏پذیری، با امتزاج شگردهای منفرد، صناعات مستقل و منحصری می‏سازد که خاص بلاغت فارسی است و به نظر می‏رسد که در دیگر دستگاه‏های بلاغی (عربی و غربی) نشانی از آن نمی‏بینیم. البته این موضوع بیش از آنکه ادعایی باشد، دعوتی است از متخصصان حوزه‏های مزبور، که درنهایت، چه نظر نگارنده رد شود و چه پذیرفته، دستاورد جدیدی برای حوزۀ بلاغت محسوب خواهد شد.

واژه‌های کلیدی: بلاغت عربی و غربی، بلاغت فارسی، هنرسازه‌های ترکیبی، شگردهای منفرد

متن کامل [PDF 1163 kb] (2476 دریافت)

نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: بلاغت
دریافت: 1403/3/24 | پذیرش: 1403/6/18 | انتشار: 1403/6/10

ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
	این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.