هیئت علمی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ، otabibzadeh@yahoo.com
چکیده: (1740 مشاهده)
نخستین فصل از رمانِ ملکوت اثر بهرام صادقی، با کتیبهای آغاز میشود که آیهای است از قرآن: «فَبَشِّر هُم بِعذاب الیم» [آنها را به عذابی دردناک بشارت بده] (انشقاق: 24). میدانیم که از واژۀ «بشارت» در زبان عربی برای بیان اخبار شادیبخش و خجسته استفاده میشود، اما در این آیه از واژۀ «بشارت» برای بیان اخبار دردناک و عذابآور استفاده شده است! در اینجا با آرایهای ادبی سروکار داریم که اصطلاحاً آن را «استعارۀ تَهکّمیه» یا استعارۀ تمسخرآمیز مینامند، و رمان ملکوت را میتوان شکل گسترشیافتۀ همین استعاره دانست که تمثیلوار و با استفاده از برخی تمهیدات رایج در آثار پسامدرن تکرار و تکرار میشود. ما در این مقاله میکوشیم تا با استفاده از رویکرد نقدیِ پسامدرنیستی، این رمان را نقد کنیم و به تکنیکها و ویژگیهای خاص آثار پسامدرن در آن بپردازیم. در اینجا ابتدا رمان ملکوت را معرفی میکنیم و خلاصهای از آن را بهدست میدهیم، سپس دربارۀ پسامدرنیسم در آثار ادبی بحث میکنیم و تکنیکهای ادبی آثار پسامدرن (فراداستان، بینامتنیت، ازهمگسیختگی، طنز سیاه، تقلید ادبی، اعوجاج زمانی، کمینهگرایی، و نیز گروتسک) را معرفی میکنیم، و سرانجام در بخش پایانی مقاله از چگونگی استفاده از آن تکنیکها در ملکوت سخن میگوییم.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
نقد داستان معاصر دریافت: 1402/12/25 | پذیرش: 1403/6/18 | انتشار: 1403/6/10