نیهیلیسم در رباعی های خیّامی

نویسنده
دانشگاه آلبرتا
چکیده
به ویژه به یمن ترجمه ی معروف فیتزجرالد، رباعی های خیّامی از جمله ی شناخته شده ترین و شاید محبوبترین رباعی های فارسی در سراسر دنیاست. شاید تعیین دلایل دقیق این شهرت و محبوبیت جهانی و چه بسا روزافزون مستلزم پژوهشی جداگانه باشد؛ امّا دلمشغولی غاطبه ی گویندگان این رباعی ها به مضامین فلسفی و دغدغه های جهانشمول و بنیادینِ بشر با زبان و تصاویری همه فهم و گویا از جمله ی دلایل این امر می تواند باشد. یکی از مضامینی که عموماً به رباعی های خیّامی نسبت داده شده امّا متأسّفانه تا کنون مفصّلاً و بر پایه ی بحثی روشمند و مبتنی بر نظریه به آن نپرداخته اند، مضمون فلسفیِ نیهیلیسم است. تحقیق حاضر به بررسی این مضمون در دو تصحیح از رباعی های مکتب خیّام می پردازد. برای این منظور، ابتدا در مقدّمه ی تحقیق در باب لزوم قائل شدن به مکتب خیّام در رباعی ــ و نه رباعیّات مسلّم خیّام ــ بحث شده است. در ادامه، انواع نیهیلیسم با اقتباس از پژوهش دانلد کراسبی در این باره تعریف و دو نوع مرتبط با پژوهش حاضر مختصراً توضیح داده شده و نیز به برخی از استدلال های رایج نیهیلیستی اشاره شده است. سپس، با اتّکا به این مفاهیم نظری، نیهیلیسم در رباعی های خیّامی مورد تحلیل قرار گرفته و در انتها، نتیجه ی حاصل از تحقیق آمده است.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

Nihilism in Khayyámic Rubáis

نویسنده English

Mostafa Abedinifard
University of Alberta, Edmonton
چکیده English

One philosophical theme often attributed to Khayyámic rubáis is nihilism, which unfortunately has not been examined in detail and according to a firm theoretical basis. This paper probes into the theme in two famous Persian collections of such rubáis: Sadeq Hedayat’s edition of Taraneh-haye Khayyám as well as Forughi and Ghani’s Rubáiyát of Omar Khayyám. For this purpose, the paper consists of an introduction as well as two main parts and a conclusion. In the introduction, the necessity of holding the theory of Khayyámic rubáis —that is, a school of rubái-composing after Omar Khayyam and not the Rubáiyát of Khayyam— is explained. In the first part of the paper, which is entirely theoretical, based on Donald Crosby’s classification of nihilisms in his book, The Specter of the Absurd, two relating types of nihilism along with some common arguments for nihilism are mentioned. In the second practical part, the aforementioned definitions and assumptions are applied to the rubáis under discussion. At the end comes the conclusion.

کلیدواژه‌ها English

(existential) nihilism
epistemological nihilism
Donald A. Crosby
Khayyámic rubáis