۱- دانشگاه شهید بهشتی تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی. ، k.miri1984@gmail.com
۲- دانشگاه شهیدبهشتی تهران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، گروه زبان و ادبیات فارسی.
چکیده: (۵۸۲۶ مشاهده)
خوانش دیدگاههای انتقادی شاعران با هدف طبقهبندی و تحلیل رویکردهای نقد ادبی، ضمن شناسایی معیارهای ارزشگذاری آنان در نقد ادبی، میتواند محکی برای ارزیابی آثارشان براساس وجوه مثبت و منفی اثر ادبی از منظر آنان باشد. اخوانثالث علاوهبر شاعری، در حوزۀ نقد ادبی دارای دیدگاههای انتقادی است که نویسندگان این مقاله بهدلیل جایگاه ویژۀ اخوان بهعنوان شاعر ـ منتقد به تبیین نظریات وی براساس نظریۀ ارتباط یاکوبسن با شیوۀ تحلیل محتوا و بیان رویکردها و ویژگیهای نقد در آرای وی پرداختهاند. اخوان در بیان آرای انتقادی و نقد شعر شاعران، بر مربع گوینده، مخاطب، زمینه و پیام تأکید کرده و کارکردهای عاطفی، ترغیبی، ارجاعی و بهویژه ادبیت متن (کارکرد هنری) را درنظر داشته است. وی شعر موفق را شعری برخاسته از احساس و درک شاعر (کارکرد عاطفی) از موضوعی اجتماعی و انسانی (کارکرد ارجاعی) با زبان و بیانی هنری (کارکرد ادبی) و قدرت اثرگذاری بر گسترۀ وسیع مخاطب (کارکرد ترغیبی) میداند که ناشی از اهمیت چهار عنصر اصلی در خلق اثر ماندگار است. اخوان در آرای انتقادی خود نه در دام فرمالیسم محض افتاده و نه شعر شعاری عاری از وجوه ادبی را پذیرفته است. اهمیت دو مؤلفۀ صورت و محتوای اثر ادبی در آرای وی ناشی از تمایلات و گرایشهای اجتماعی در نظام اندیشگانی و دلبستگی وی به جنبههای بلاغی ادب کلاسیک است. نکتهسنجی و دقتنظر، احاطه و علم وی بر موضوع مورد بحث و مستند و مستدل بودن از جنبههای مثبت و پراکندهگویی و برخی نقدهای غیرعلمی و ذوقی از جنبههای منفی نقد اوست.
نوع مقاله:
پژوهشی اصیل |
موضوع مقاله:
نظریه ادبی دریافت: 1399/4/10 | پذیرش: 1399/12/15 | انتشار: 1400/12/10