ما ـ راوی مشوش «خانه‌روشنانِ» گلشیری: چرایی یک روایتگریِ مبهم

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
1 دانش آموخته دانشگاه خوارزمی
2 دانشیار دانشگاه خوارزمی
3 عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی
چکیده
براساس دسته‌ای از نظریه‌های روایت‌شناسی، گاه ممکن است راوی و بینندۀ رخدادهای داستانی با هم تفاوت داشته باشند. پیوند این‌دست نظریه‌ها در قالب‌های داستانی­ای که خود به‌لحاظ ساختمان، صناعت‌محور و دارای ساختار‌های غیرمتعارف‌اند، باعث پیچیدگی فزایندۀ روایت می‌شود. «خانه‌‌روشنان» از مجموعه‌داستان نیمۀ تاریک ماه اثر هوشنگ گلشیری، از این‌گونه داستان‌هاست. روایت این داستان با ساختاری مبتنی بر زاویۀ دید اول‌شخص جمع، در کنار برهم‌خوردگی نظم زمانی و ابهام‌هایی که در فرایند فهم کیستی روایتگر داستان وجود دارد، شناخت راویان را با مشکل مواجه کرده ­است. این نوشته سعی دارد با تکیه بر زاویۀ دید این داستان، ویژگی‌های منحصربه‌فرد راویان را که شامل سیلان آگاهی و انسان‌وارگی است، بررسی کند و نشان دهد گزینش هوشمندانۀ روایتگر جمعی چگونه توانسته ‌است با منسجم نگه‌ داشتن زبان روایی، درعین غیرمتوازن بودن آگاهی راوی در بخش‌های گوناگون روایت، انسجام ساختاری داستان را حفظ کند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

We-Narrator of "Khane Roshanan" by Golshiri: A Causative Analysis

نویسندگان English

Nastaran Shahbazi 1
Bahador Bagheri 2
Hosein Bayat 3
1 Kharazmi University
2 Associante professor of Kharazmi University
3 Kharazmi University
چکیده English

According to some theories of narratology, occasionally the narrator and the viewer of fictional events may differ. Such theories coupled with fictions that have unconventional structures and are structurally rhetoric-oriented, makes the analysis of narrative increasingly intricate. "Khane Roshanan" from the collection of stories of the Nimeye Tarike Mah [The Dark Side of the Moon] by Houshang Golshiri is one of such stories. The narration of this story, with a structure based on the first-person plural point of view, along with the disruption of the chronological order and the ambiguities that exist in the process of understanding the narrator's identity, has made it difficult to identify narrators. Relying on the point of view of this story, this paper tried to examine the unique characteristics of narrators, which include the flow of awareness. Upon analysis it became apparent that the selection of the collective narrator has resulted in retaining the structural coherence of the story by keeping the narrative language coherent, despite the narrator's unbalanced awareness in different parts of the narration

کلیدواژه‌ها English

Structuralism
Point of View
Houshang Golshiri
Khane Roshanan
narratology
We-Narrator
آقاگل‌زاده، فردوس (۱۳۸۲) «نگاهی به تفکر و زبان»، تازه‌های علوم شناختی، سال ۵، ش ۱، صص ۶۴-۵۷.
اسپینوزا، باروخ (۱۳۹۴) اخلاق، ترجمۀ محسن جهانگیری، تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
بخشی، مریم، منوچهر تشکری و قدرت قاسمی‌‌پور (۱۳۹۵) «مصادیق پیرنگ‌های فرمالیستی در داستان کوتاه فارسی»، متن‌پژوهی ادبی، ش ۷۲، صص ۱۱۶-۸۷.
بیات، حسین (۱۳۹۰) داستان‌نویسی جریان سیال ذهن، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی. چاپ دوم.
تایسن، لیس (۱۳۸۷) نظریه‌های نقد ادبی معاصر، ترجمۀ مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی، تهران: نگاه امروز.
تودوروف، تزوتان (۱۳۹۲) بوطیقای ساختارگرا، ترجمۀ محمد نبوی، تهران: آگه.
تولان، مایکل جی (۱۳۸۳) درآمدی مقادانه-زبان‌شناختی بر روایت، ترجمۀ ابوالفضل حری، تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
پاینده، حسین (۱۳۹۰) گفتمان نقد، تهران: نیلوفر، چاپ دوم.
دباغ، سروش (۱۳۹۳) زبان و تصویر جهان، تهران: نشر نی، چاپ دوم.
دریائی، مهدی، پروانه عادل‌زاده و کارمان پاشایی (۱۳۹۶) «بررسی مجموعه داستان نیمۀ تاریک ماه اثر هوشنگ گلشیری»، زیبایی‌شناسی ادبی، دورۀ ۸، ش ۳۳، صص ۱۹۳-۱۶۵
راسل، برتراند (۱۳۹۲) سه رساله در باب معنی، ترجمۀ راحله گندم‌کار، تهران: قطره، چاپ دوم.
راسلی، آلیشیا (۱۳۹۴) جادوی زاویۀ دید، ترجمۀ محسن سلیمانی، تهران: سورۀ مهر.
جاهدجاه، عباس و لیلا رضایی (۱۳۹۲) «بررسی نظری و کاربردی روایت اول شخص جمع»، جستارهای ادبی، ش ۱۸۲، صص۷۴-۴۷.
حسینی، صالح و پویا رئوفی (۱۳۸۰) گلشیری کاتب و خانه‌روشنان، تهران: نیلوفر.
شعیری، حمیدرضا (۱۳۸۸) «از نشانه‌شناسی ساختگرا تا نشانه-معناشناسی گفتمانی»، نقد ادبی، ش ۸، صص ۵۱-۳۳.
شیری، قهرمان (۱۳۹۸) جادوی جن‌کشی، تهران: نشر ورا.
فتوحی، محمود (۱۳۹۰) سبک‌شناسی. تهران: سخن.
فرولی، ویلیام و دیوید هرمن (۱۳۹۶) «معنی‌شناسی روایت»، ترجمۀ حسین صافی. در دانش‌نامۀ نظریه‌های روایت، گردآوری محمد راغب، تهران: نیلوفر.
فلکی، محمود (۱۳۸۲) روایت داستان، تهران: نیلوفر، چاپ سوم.
کرایسورت، مارتین (۱۳۹۶) «چرخش روایت در علوم انسانی»، ترجمۀ امیرحسین عفتیان، در دانشنامۀ نظریه‌های روایت، گردآوری محمد راغب، تهران: نیلوفر.
کنان، شلومیت ریمون (۱۳۸۷) روایت داستانی: بوطیقای معاصر، ترجمۀ ابوالفضل حری، نهران: نیلوفر.
کنعانی، ابراهیم (۱۳۹۸) «تحلیل کارکردهای ابژه در روایت خانه‌روشنان گلشیری»، دوفصل‌نامۀ روایت‌شناسی، سال سوم، ش ۵، صص ۲۲۳-۲۰۱.
گلشیری، هوشنگ (۱۳۶۹) گفت‌و گو با هوشنگ گلشیری، آدینه، ش ۵۱-۵۰.
------------- (۱۳۷۹) گفت‌و گو با میترا شجاعی، نشریۀ دنا، ش ۸.
------------- (۱۳۸۲) نیمۀ تاریک ماه، تهران: نیلوفر، چاپ دوم.
معتمدی، منصور و ولی عبدی (۱۳۹۲) «نگرش تحلیلی و انتقادی به مفهوم لوگوس از یونان باستان تا آباء کلیسا»، در مطالعات اسلامی: فلسفه و کلام، س ۴۵، ش ۹۰، صص ۱۲۸-۱۰۵.
معینی، بابک (۱۳۸۲) «معناشناسی روایت»، پژوهش‌نامۀ علوم انسانی شهید بهشتی، ش ۳۷، صص۱۳۲-۱۱۷.
میرعابدینی، حسن (۱۳۸۶) صد سال داستان‌نویسی ایران، تهران: چشمه، چاپ چهارم.
وً، پاتریشیا (۱۳۹۳) «مدرنیسم و پسامدرنیسم: تعریفی جدید از خودآگاهی ادبی»، در مدرنیسم و پسامدرنیسم در رمان، ترجمۀ حسین پاینده، تهران: نیلوفر، چاپ دوم.
هوشیار محبوب، مجتبا (۱۳۹۳) «گلشیری، خانه‌روشنان و آنچه شاعرانگی نام نهاده‌اند»، مجلۀ اینترنتی هنر آنلاین، به آدرس:
http://www.honaronline.ir/بخش-اخبار-8/57048-هوشنگ-گلشیری-خانه-روشنان-آنچه-شاعرانگی-نام-نهاده-اند
Bekhta, Natalya(2017). “We-Narratives: The Distinctiveness of Collective Narration”, Narrative, Volume 25, Number 2, pp. 164-181
Margolin, Uri (2000). “Telling in the Plural: From Grammar to Ideology.” Poetics Today 21, pp. 591–618.
Palmer, Alan (2011). “The Mind Beyond the Skin in Little Dorrit.” In Current Trends in Narratology, edited by Greta Olson and Monika Fludernik, Berlin, New York: de Gruy