رستم در قرن بیست‌ودوم کندوکاوی در شناخت ژانر و مخاطب این اثر

نوع مقاله : پژوهشی کیفی

نویسندگان
1 عضو هیئت‌علمی دانشگاه شیراز
2 دستیار پژوهشی، دانشگاه شیراز
چکیده
رستم در قرن بیست‌ودوم نوشته صنعتی‌زاده کرمانی نخستین رمان علمی‌تخیلی ایران است. از آنجا که ژانر علمی‌تخیلی در ایران بیشتر متعلق به ادبیات کودک و نوجوان شمرده می‌شود، نگارندگان برآن شدند تا جایگاه این رمان را در ژانر مذکور مشخص کنند و مخاطب اولین متن علمی‌تخیلی ایران را بازشناسند. بدین منظور، مؤلفه‌های اصلی ژانر علمی‌تخیلی یعنی علم، تخیل، ماده‌گرایی، نُووم، پیشگویی و نوستالوژی از میان کتب و مقالات استخراج شد و با افزودن سه مؤلفه دیگر، یعنی تابوشکنی، امیدبخشی و توانمندسازی که حاصل پژوهش نگارندگان است، به بررسی متن پرداخته شد. نتایج پژوهش نشان داد این رمان به‌دلیل پرداختن به مباحثی همچون جست‌وجوی خوشبختی در مدرنیته، اثبات توانایی و قدرت انسان مدرن و حتی زنده ‌کردن مردگان به‌منظور قیاس بین سنت و مدرنیته که بیشتر ذهن انسان بزرگ‌سال را هدف گرفته، در زمان انتشار متن، یعنی قرن بیستم، برای مخاطب بزرگ‌سال نگاشته شده؛ ولی در قرن بیست‌ویکم که زندگی مخاطب نوجوان با تکنولوژی عجین است و حتی گاه به قیاس رفاه حاصل از تکنولوژی‌ زمان خود با سنت‌های زندگی پدران خویش می‌اندیشد، برای مخاطب نوجوان نیز مناسب است. از سوی دیگر با پرداختن به وجه علمی و تخیلی اثر مشخص شد گرچه این رمان توجیه علمی مشخصی برای امر ممکن‌الوقوع ندارد و از روش علمی بهره‌مند نیست، از آنجا که تخیل خود را به یکی از دشوارترین حوزه‌های خارج از توان و قدرت بشر برده، نُوومی خلق کرده که مخاطب را به‌نوعی از بیگانگی و شناخت رسانده است؛ بنابراین نمی‌توان آن را از حیطه علمی‌تخیلی خارج دانست.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Rostam in the Twenty Second Century: Genre Analysis

نویسندگان English

Saeed Hesampoor 1
fahimeh heidary jamebozorgi 2
1 member of faculty shiraz university
2 Research Assistant, Shiraz University
چکیده English

“Rostam in the Twenty-second Century”, written by Sanatizadeh Kermani, is the first science fiction novel in Iran. Noteworthy, science fiction is widely known as a genre in children's literature in Iran. The current paper attempted to examine various aspects of this novel, regarding its genre and also identify its readers. For this purpose, the main components of the genre, namely science, imagination, materialism, novum, prediction and nostalgia along with three components identified by the researchers, which are taboo-breaking, hopefulness and empowerment, were employed to analyze the novel. The results showed that the novel seeks to address issues such as the pursuit of happiness in modernity, the power of modern man, and even resurrection of the dead, with the aim of comparing tradition and modernity, and it generally targets adults as its readers. Therefore, it could be said that the novel was written for adults, but since the youngsters are very well acquainted with technology these days, it can also be suitable for adolescents as well. Moreover, by focusing on the scientific and imaginative aspect of the novel, it became apparent that although this novel does not employ a specific scientific justification for the probability of the events, it has applied imagination to an area which is beyond human power. In conclusion, the novel can be considered as a science fiction story as it creates a novum that led readers to alienation

کلیدواژه‌ها English

Novum
alienation and recognition
science fiction
Rostam in the Twenty Second Century
قرآن کریم، خط عثمان طه، ترجمه مهدی الهی قمشه‌ای، تهران: پیام عدالت.
آدامز، رابرت. (1383). «تعریف ژانر علمی تخیلی». ترجمه زهرا نوحی، مجله فارابی، شماره 53، صص 169-192.
بارت، رولان. (1387). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها. ترجمه محمد راغب، تهران: فرهنگ صبا.
بلای، رابرت دبلیو. ( 1393). علم در ادبیات علمی تخیلی. ترجمه میثم زینلی طهرانی، تهران: مازیار.
سطوتی قلعه، علی. (1396). «پاورقی یا رمان: قانون، ترقی و ناسیونالیسم بازخوانی «رستم در قرن بیست‌ودوم» در قرن بیست‌ویکم». مجله سینما و ادبیات، شماره 65، سال چهاردهم، صص 218-221.
صنعتی‌زاده کرمانی، عبدالحسین. (1396). رستم در قرن بیست‌ودوم. چاپ دوم، تهران: نفیر.
طاهباز، سیروس. (1376). مجموعه‌ کامل نامه‌های نیما یوشیج. چاپ سوم، تهران: نشر علم.
فانی، کامران؛ اکرمی، موسی. (1387). «تاریخ علم و فناوری در ایران». مجله کتاب ماه تاریخ و جغرافیا، شماره 125، صص 28-39.
فرهادپور، مراد. (1383). «تالکین و ادبیات تخیلی مدرن». مجله فارابی، شماره 53، صص 83-96.
قصاع، محمد. (1396). پژوهشی در ادبیات و اندیشه علمی‌تخیلی. جلد دوم، تهران: باژ.
گنجوی، مهدی. (1396). «میراث غایب: درباره عبدالحسین صنعتی زاده و شکل‌گیری ژانرهای ادبی». مجله
سینما و ادبیات، شماره 65، سال چهاردهم، صص 202-203.
میرصادقی، جمال. (1392). داستان‌های خیالی: علمی‌خیالی، خیال و وهم (فانتزی). تهران: سخن.
ولف،‌ فرد آلن. (1398). در جستجوی جهان‌های دیگر (جهان‌های موازی). ترجمه محسن فرشاد، چاپ دوم، تهران: نشر علم.
https://ana.ir/fa/news/10/226276/ خبرگزاری دانشگاه آزاد اسلامی (آنا)، 7 آبان 1396
Oxford Advanced Learner's Dictionary, 7th edition, (2005), Oxford university press.
Gilks. M, Fleming. P, Allen. M, (2003). "Science Fiction: The Literature of Ideas". WritingWorld.com.