تبیین جریان‌شناختی داستان‌نویسی زنان ایرانی در مهاجرت

نوع مقاله : مقاله مروری تحلیلی

نویسنده
استادیار پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی
چکیده
در چند دهه گذشته، تحولات جامعه ایرانی و دگرگونی‌های جامعۀ جهانی در پیدایش جریان داستان‌نویسی زنان در مهاجرت مؤثر بوده است. در داستانهای نویسندگان زن مهاجر، زنان شخصیت محوری داستانها هستند. در این داستانها، در تقابل با ساختارهای فکری گذشته، ساختارشکنی صورت گرفته است و زن در ارتباط با مرد تعریف نمیشود؛ بلکه ذهنیت زنان به ذهنیت محوری و اصلی داستان تبدیل میگردد و داستان از زاویه ‌دید آن‌ها و شناخت و آگاهی‌شان از مردان و دنیا نوشته میشود. از دیگر سو آن‌ها توانستهاند میان ورود دنیای زنانه به داستان و حفظ زیباییشناسی آن رابطه‌ای منطقی برقرار کنند. برخی از زنان اقسام مسائل سیاسی را از منظر روایت‌های زنانه بازتاب داده‌اند. بخشی از آثار زنان نیز زمینۀ هویت‌اندیشانه دارد و در آن‌ها موقعیت زن به‌مثابه سوژه گم‌شده و فاعل شناسا و یابنده است. از این‌ رو عموماً زاویه دیدی که زنان در داستانهایشان به‌کار میبرند، اول‌شخص است. انتخاب این زاویه ‌دید به ایشان مجال می‌دهد در نوشتن اغلب از خودشان بگویند. درواقع خود نویسنده در راوی اول‌شخص تجلی پیدا میکند. بخش دیگری از داستان‌های زنان، شرح تجربه‌ها و آگاهی‌های آن‌ها از مسائل جنسیتی است. روایت‌های دیگری از آن‌ها نیز شرح زندگی معمولی و روزمرۀ آن‌هاست. این داستان‌ها به ژانر داستان‌های عامه‌پسند نزدیک می‌شوند و هرچند از حیث روایت داستانی ساختار محکمی ندارند، با استقبال خوانندگان مواجه شده‌اند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله English

The Analysis of the Iranian Women’s Fiction Writing in Diaspora

نویسنده English

mehdi saeedi
IHSS
چکیده English

In the last few decades, the events and developments in both Iranian society and the world have led to the formation of women’s fiction writing in diaspora. In these stories, the protagonists are mostly women and, in contrary to traditional structures, women are not defined in relation to men, rather, following a deconstructive method, women’s views are considered as core views and the stories are narrated through their viewpoints to the world and also to the men. The current paper has indicated that these writers had maintained a relation between introducing women’s world to their readers and preserving the aesthetics in their stories. Regarding themes, some have incorporated feminine narratives to represent political issues, while others focused on identity issues and portrayed women as knowing subjects. Therefore, first person narrator is mostly adopted in these stories, enabling them to focus on the protagonist’s inner thoughts. In other words, it could be said that the writer is embodied in the first person narrator, the protagonist. Other themes include stories about sexual matters and narratives on everyday lives. The last category is mostly considered as pop literature and, though lacking a strong narrative structure, has attracted a significant readership

کلیدواژه‌ها English

diaspora literature
women’s fiction writing
women
Migration
امیرشاهی، مهشید (1998) عروسی عباس‌خان، استکهلم، انتشارات فردوسی.
امیرشاهی، مهشید (1999) دده قدم‌خیر، استکهلم، انتشارات فردوسی.
امیرشاهی، مهشید (2001) ماه عسل شهربانو، استکهلم، انتشارات فردوسی.
امیرشاهی، مهشید (2010) حدیث نفس مهر اولیا، استکهلم، انتشارات فردوسی.
ترقّی، گلی (1371) خاطرههای پراکنده، تهران، نیلوفر.
ترقّی، گلی (1381) دو دنیا، تهران، نیلوفر.
ترقّی، گلی (1382) خاطرههای پراکنده، چاپ چهارم، تهران، نیلوفر.
تیره‌گُل، ملیحه (1377) مقدمه‌ای بر ادبیات فارسی در تبعید (1375 -1357)، چاپ اول، تگزاس.
تیرهگُل، ملیحه (1380) «گفتوگوی بررسی کتاب با ملیحه تیرهگل»، بررسی کتاب، دورۀ جدید، سال یازدهم، شماره 37و 38.
تیرهگُل، ملیحه (1384) «گویههای سکوت در داستانهای مهرنوش مزارعی»، نامۀ کانون نویسندگان ایران در تبعید، دفتر نوزدهم، ص 144-179.
تیره‌گُل، ملیحه (مهر1386) «پیرامون شناسنامه ما»، آرش، شماره 100، ص 14-5.
حسینی، مریم (تیر1384) «روایت زنانه در داستاننویسی زنانه»، کتاب‌ماه ادبیّات‌و‌فلسفه، ص 94-101.
درویش‌پور، مهرداد (مهر 1386) «آشیانۀنو و افق‌های تبعید؛ نگاهی کوتاه به جامعهشناسی ادبیّات فارسی در تبعید و مهاجرت»، آرش، شمارۀ 100، ص215-210.
رحمانی، آ. (بهار1363) «داستان کوه رفتن»، نیمۀ دیگر، دورۀ اول، شماره اول.
شاهرخی، مهستی (1384) شالی به درازای جاده ابریشم، تهران، ورجاوند.
شریفیان، روح‌انگیز (1387) کارت پستال، تهران، مروارید.
شفیق، شهلا (1379) سوگ، پاریس، خاوران.
شفیق، شهلا (1999) «قصّههای تبعید؛ نگاه زنان، نگاه مردان»، حکایت داستان، هشت سخنرانی از همایش داستاننویسی در تبعید، به کوشش بهمن سقایی، رتردام هلند، نشر دنا، ص 131-92.
فرسایی، فهیمه (1370) میهن شیشهای، آلمان، نشر شاهین.
فرسایی، فهیمه (1989) یک عکس دسته جمعی، آلمان غربی، نشر شاهین.
گوشهگیر، عزتالسادات (2001) ... وناگهان پلنگ گفت: زن، شیکاگو.
گوشهگیر، عزتالسادات (2004) آن زن، آن اتاق کوچک و عشق، استکهلم، نشر باران.
مرندی، سیدمحمد و سیروس امیری (بهاروتابستان 1393) «ساختارشکنی یادنگاشت زن ایرانی در عطر سنبل عطر کاج اثر فیروزه جزایری دوما»، پژوهشنامۀ ادبیات معاصر جهان، دورۀ 19، شمارۀ1.
مزارعی، مهرنوش (بهار1369) «ظرف ماهی»، نیمه‌دیگر، دورۀ اول، شمارۀ یازدهم، ص71-69.
مزارعی، مهرنوش (1381) «زنان، داستاننویسی و مهاجرت»، نامۀ کانون نویسندگان ایران در تبعید، دفتر چهاردهم، ص 232-223.
مزارعی، مهرنوش (1382) غریبهای در اتاق من، تهران، آهنگ دیگر.
مولوی، فرشته (1388) «نگاهی گذرا به زندگی‌نامه‌نویسی»، بخارا، شمارۀ74، ص369-364.
میرزادگی، شکوه (1371) بیگانه‌ای در من، سوئد، وارش.
نوایی، شهین (1386) «آزادی نه شرقی است، نه غربی، جهانی است؛ در آستانۀ سی‌سالگی جنبش فمینیستی زنان ایران، گوشه‌ای از فعالیّت‌های زنان ایرانی در دیاسپورا (2007- 1979)»، آرش، شمارۀ 100، 1386، ص 163-147.
نوریعلاء، پرتو (2008) مثل من؛ مجموعه داستان، لسآنجلس، انتشارات سندباد.
نیمه‌دیگر (بهار1369) «تشکیل بنیاد پژوهش‌های زنان ایران»، نیمه‌دیگر، دورۀ اول، شمارۀ یازدهم، ص 198-196.
یاوری، حورا (1391) «ادبیّات داستانی پس از انقلاب اسلامی در خارج از کشور» در: ادبیات داستانی در ایران زمین، ترجمۀ پیمان متین، تهران، امیرکبیر.
یلفانی، مهری (1991) جشن تولّد، آمریکا، بنیاد فرهنگی پر.
Darznik, Jasmin (2007) Writing Outside the Veil: Literature by Women of the Iranian Diaspora, PhD dissertation, Princeton University.
Darznik, Jasmin (2008) “The Perils and Seductions of Home: Return Narratives of the Iranian Diaspora.” MELUS, 33(2). 55-71.
Fotouhi, Sanaz (2012) “Ways of Being, Lines of Becoming: A Study of Post-Revolutionary Diasporic Iranian Literature in English.” PhD Thesis, University of New South Wales.
fotouhi, Sanaz (2015) The Literature the Iranian Diaspora Meaning and Identity since the Islamic revolution, International Library of Iranian Studies.
Jongenelen, Judith(2014-2015) Persian Diasporic Novels An Analysis of Farnoosh Moshiris Against Gravity, MA thesis Middle Eastern Studies: Modern Middle East Studies, Leiden University.
SHeyda, Behrooz (2016) Trace of Time: the image of the Islamic revolution the Hero and Martyrdom in Persian Novels Written in Iran and Exile, Uppsala.
Keshavars, Fatemeh. (2007) Jasmine and Stars: Reading more than Lolita in Tehran, Chapel Hill, University of North Carolina Press.