«اطوزنامه»‌ی ملافوقی، مرام‌نامه پرپوچ‌گویی

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
1 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه کوثر بجنورد
2 استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه سمنان
چکیده
طرز «تزریق» یکی از سبک­های رایج و شناخته­شده میانه سده دهم در شعر فارسی است که به اشعار مسلوب‌المعنی، مضحک، مهمل­ و هزل­آمیز اطلاق می­شده و اغلب با عباراتی مطایبه‌آمیز و الفاظی رکیک و گاه دور از هنجارهای اخلاقی معمول در شعر و نثر فارسی رواج ­یافته است. در بین شاعران تزریق­گوی، فوقی یزدی که تمام آثار خود را در این سبک نوشته، با وضع اصطلاح «پرپوچ»، واژه‌ای فارسی و به‌مراتب گویاتر و رساتر از «تزریق» ارائه کرده است. وی در مقدمه «اطوزنامه» و درضمن اشعار خویش به مبانی فکری و مختصات ادبی این سبک اشاره کرده­ است که می­توان آن را مرام‌نامه شاعران «پرپوچ­گو» و به‌حقیقت نام اعظم معنازدگی دانست. در مقاله حاضر، ابتدا اصطلاح «پرپوچ» و دلالت­های معنایی و عوامل سازنده آن معرفی شده؛ سپس با تکیه بر اشعار فوقی یزدی، به مهم‌ترین عوامل رواج این سبک، همانند واکنش نقیضه­آمیز به شاعران طرز خیال دور، مفاسد اخلاقی و نداشتن جهان‌بینی مرکزی، اشاره­ شده ­است؛ آن‌گاه مختصات ادبی پرپوچ­گویی، مانند هنجارشکنی­های زبانی، هزل و هجو، طنز، نقیضه­گویی و کارناوال‌گرایی، واکاوی شده است.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Interartistic, Intertexual and Comparative Analysis of “Khandidani” Poetry

نویسندگان English

fatemeh zamani 1
Mohammad Rezaei 2
1 assistant professor of department of persian language and literature of kusar university.
2 assistant professor of department of persian language and literature of semnan university
چکیده English

"Tazrigh" or "Tarze Tarzigh" is one of the known Persian poetry styles in the 10th century, referring to absurd, meaningless, ridiculous and humorous poems. The style is generally recognized for employing taboo concepts and curse words, marked as being against social norms. Among the poets of this period, Fuqi Yazdi, who has written all his works in this style, has introduced the term "Por-pooch" [full of meaninglessness], which is far more expressive than "Tazrigh". In the preface of his book, Yazdi has referred to the intellectual foundations and literary coordinates of this style, which can be considered as the manifest of poets who employ this style. The present article aimed at introducing the term "Por pooch" and its semantic implications, and then examining the most salient features of this style such as linguistic aberrations, humor and parody.

کلیدواژه‌ها English

Por pooch
Tazrigh
facetiousness
Humor
parody
Foghi Yazdi
1- اوحدی بلیانی، تقی الدین محمد بن محمد (1389)، عرفات العاشقین و عرصات العارفین، مصحح: آمنه فخر احمد، ج7، تهران: میراث مکتوب.
2- ایمان، رحم علیخان (1368)، تذکره منتخب اللطایف تهران: طهوری.
3- آرزو، سراج الدین علی خان (1385)، تذکره مجمع النفایس، به کوشش دکتر محمد سرفراز ظفر، ج3، اسلام آباد: مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان.
4- بیدل، میرزا عبدالقادر (1131ق) (1389)، دیوان. به کوشش علیرضا قزوه. تهران: انتشارات تعاونی کارآفرینان فرهنگ و هنر.
5- جوادی، حسن، (1384)، تاریخ طنز در ادبیات فارسی، چاپ اول، تهران: کاروان.
6- حافظ شیرازی، شمس الدین محمد (1363)، دیوان غزلیات، تصحیح خلیل خطیب رهبر، چاپ اول، تهران، صفی علیشاه.
7- رازی، امین احمد (1378) تذکره هفت اقلیم، ج3، با تصحیح و تعلیقات و حواشی محمد طاهری.
8- شفیعی کدکنی، محمد رضا (1389)، شاعر آینه‌ها، چاپ نهم، تهران: آگاه.
9- شفیعیون، سعید (1388)، «تزریق» نوعی نقیضة ستیز» شمارة 10، مجلة ادب پژوهی،
10- شفیعیون، سعید (1390)، «شعر بی معنا در ادبیات فارسی و انگلیسی، (بررسی و مقایسه تزریق و چاراندر چار با nonsense verse)» مجله نقد ادبی، س 4، ش 15 پاییز، صص 186- 165.
11- شمیسا، سیروس، (1374) سبک شناسی نظم، تهران: دانشگاه پیام نور.
12- صائب تبریزی (1087 ق) (1366)، دیوان، تصحیح محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
13- صفا، دبیح الله، 1363، تاریخ ادبیات در ایران، جلد 5/1، تهران: انتشارات فردوس، چاپ دوم.
14- صفوی، سام میرزا (1314)، تحفه سامی، تصحیح و مقابله وحید دستگردی، تهران: ارمغات.
15- فتوحی رودمعجنی، محمود (1385)، نقد ادبی در سبک هندی، تهران: سخن
16- فتوحی یزدی، عباس (1382)، تذکره شعرای یزد، ج1، یزد: اندیشمندان یزد.
17- __________________(1390)، سبک‌شناسی نظریه‌ها رویکردها و روشها، تهران: سخن.
18- فتوحی رودمعجنی، محمود (1395)، صد سال عشق مجازی: مکتب وقوع و طرز واسوخت در شعر فارسی قرن دهم، تهران: سخن.
19- فتوحی رودمعجنی، محمود، (1395)، مضمون در فن شعر سبک هندی، فصلنامة علمی- پژوهشی نقد ادبی، س9، ش 34 تابستان 1395 (صص 119- 156).
20- فوقی یزدی، فوق الدین احمد (بی تا)، کلیات دیوان، نسخه خطی، کتابخانه مجلس شورای ملی.
21- قشیری، ابوالقاسم (1345)، ترجمة رسالة قشیریه، ترجمة ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع الزمان فروزانفر، بنگاه ترجمه و نشر کتاب، تهران.
22- قهرمان شیری (1389)، «پیچیدگی‌های سبک اصفهانی یا هندی و زمینه‌های پیدایش آن»، پژوهشهای زبان و ادبیات فارسی، علمی پژوهشی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تبریز، دورة جدید، شماره1، بهار، ص 48- 31.
23- مقدادی، بهرام، (1393)، دانشنامة نقد ادبی از افلاطون تا به امروز، تهران: نشر چشمه.
24- مکاریک، ایرنا ریما، (1385)، دانش‌نامة نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمة مهران مهاجر و محمد نبوی. تهران: آگه.
25- نامورمطلق، بهمن(1390)، گفتگومندی در ادبیات و هنر مجموعه‌ی مقالات نقدهای ادبی – هنری، به کوشش بهمن نامور مطلق و منیژه کنگرانی، تهران: سخن.
26- نصیری، محمدرضا (1379)، اثرآفرینان، ج4، تهران: انجمن آثار و مفاخر فرهنگی.
27- نولز، رونلد، (1391)، شکسپیر و کارناوال پس از باختین، ترجمة رؤیا پور آذر، تهران: نشر هرمس.
28- نیکوبخت، ناصر (1380)، هجو در شعر فارسی، نقد و بررسی شعر هجو از آغاز تا عصر عبید، تهران: دانشگاه تهران.
29- الهامی امیر و محدثه سادات رضایی کلاته میرحسین (1396)، بررسی تطبیقی مکتب دادائیسم و جریان تزریق، فصلنامه نظریه و انواع ادبی، دانشکده علوم انسانی- دانشگاه حکیم سبزواری، سال دوم، شمارة پنج، زمستان، صص 161- 142.
30- هدایت، رضا قلی بن محمد هادی (1382)، مجمع الفصحاء، مصحح مظاهر مصفا ج2، تهران: امیرکبیر.