مرزشکنی خیال و خبر

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
1 استاد پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
2 دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی در پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی
چکیده
در روایت‌شناسی، مرزشکنی به شگردی اطلاق می‌شود که در آن ارتباطی غیرطبیعی میان سطوح مختلف روایت برقرار می‌شود. رابطه طبیعی بین سطوح روایت، روایتگری است؛ یعنی شخصیت یک سطح راوی سطح دیگر می‌شود. با الهام از مرزشکنی روایی می‌توان شگردی بلاغی را نام‌گذاری کرد که سابقه‌ای طولانی در شعر فارسی دارد. هر ایماژ متشکل از دو جزء است. می‌توان جزئی را که مقصود اصلی شاعر یا گوینده دربردارد، خبر و جزئی را که برای مقایسه و آراستن می‌آید، خیال نامید. در مواردی که ایماژهای مختلف و مرتبط در کنار هم می‌آیند، دو سطح متمایز خیال و خبر قابل تشخیص است. رابطه طبیعی میان این دو سطح مشابهت است و هر رابطه غیرطبیعی دیگری نوعی مرزشکنی ایجاد می‌کند که می‌توان آن را مرزشکنی خیال و خبر دانست. در مرزشکنی خیال و خبر، همچون مرزشکنی روایی، همواره نوعی تناقض منطقی دیده می‌شود. همچنین تأثیر این دو نوع مرزشکنی نیز مشابه است و می‌تواند شوخ‌طبعانه، وهم‌انگیز یا ترکیبی از هر دو باشد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

Metalepsis of topic and illustration

نویسندگان English

Taghi Poornamdarian 1
Mohammad Saman Javaherian 2
1 Professor at the Institute for Humanities and Cultural Studies.
2 Ph.D. Candidate at the Institute for Humanities and Cultural Studies
چکیده English

Metalepsis, in its narratological sense, is a trope in which an unnatural relationship is built between different levels of narrative. The natural relationship between narrative levels is formed by the act of narrating; a character from one level becomes the narrator of another. The term “Metalepsis of topic and illustration” can be coined to name a similar trope. This trope has been used for centuries in Persian poetry. Every Image comprises a topic and an illustration. The topic is what is being talked about and the illustration is what the topic is compared to. When several images are present along together, two different levels are distinguishable: the level of the topic and the level of illustration. The natural relationship between these two levels is similarity and any other relationship will result in metalepsis. As in the narratological metalepsis, there is always a paradox in the metalepsis of topic and illustration. The effect of these two kinds of metalepsis is also similar and can be humorous, fantastic, or a mixture of the two.

کلیدواژه‌ها English

metalepsis
rhetorics
Image
fantastic
Humor
آلن، وودی (1384). مرگ در می‌زند. ترجمه‌ی حسین یعقوبی. تهران: چشمه.
ابوادیب، کمال (1393). صور خیال در نظریة جرجانی. ترجمه‌ی فرزان سجودی، فرهاد ساسانی. تهران: علم
ارّجانی، فرامرز بن خداداد (1362). سمک عیّار. تصحیح پرویز ناتل خانلری. 5 جلد. تهران: آگاه.
بیضایی، بهرام (1386). افرا. تهران: روشنگران و مطالعات زنان.
حافظ، شمس‌الدین محمد (1362). دیوان حافظ. تصحیح پرویز ناتل خانلری، 2 جلد، تهران: خوارزمی
خاقانی، بدیل بن علی (1385). دیوان خاقانی شروانی. تصحیح ضیاءالدین سجادی. تهران: زوار.
خسروی، ابوتراب (1387). دیوان سومنات. تهران: مرکز.
دیدرو، دنی (1387). ژاک قضا و قدری و اربابش. ترجمه‌ی مینو مشیری. تهران: فرهنگ نشر نو.
رودکی، جعفربن محمد (1387). دیوان اشعار رودکی. تصحیح نصرالله امامی. تهران: مؤسسه‌ی تحقیقات و توسعه‌ی علوم انسانی.
سپهری، سهراب (1385). هشت کتاب. تهران: طهوری.
سرخوش، محمدافضل (1389). کلمات الشعراء. تصحیح علیرضا قزوه. تهران: کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1368). گلستان سعدی. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: خوارزمی.
سعدی، مصلح بن عبدالله (1385). غرلهای سعدی. تصحیح غلامحسین یوسفی. تهران: سخن.
شفیعی کدکنی، محمدرضا (1372). صور خیال در شعر فارسی. تهران: آگاه.
صائب تبریزی، محمدعلی (1367). دیوان صائب. به کوشش محمد قهرمان. تهران: علمی و فرهنگی.
لیکاف، جورج (1383). «نظریه‌ی معاصر استعاره». ترجمه‌ی فرزان سجودی. استعاره: مبنای تفکر و ابزار زیبایی‌آفرینی. به کوشش فرهاد ساسانی. تهران: سوره‌ی مهر.
مولانا، جلال‌الدین محمد (2535). کلیات شمس. با تصحیحات و حواشی بدیع الزمان فروزانفر. تهران: امیرکبیر.
Abrams, M.H. (2005). A Glossary of Literary Terms. Boston: Thomson Wadworth.
Du Plooy, H. J. G. (2010). Narratology and the study of lyric poetry: introductory article. Literator: Journal of Literary Criticism, Comparative Linguistics and Literary Studies, 31(3), 1-15.
Genette, Gerard (1983). Narrative discourse: An essay in method. Cornell University Press.
Genette, Gerard (1988). Narrative discourse revisited. Cornell University Press.
Meister, Jan Christoph (2009). “Narratology” P. Huhn (ed) Handbook of Narratology.Berlin: Walter de Gruyter, 329-350.
Pier, John (2009). “Metalepsis” P. Huhn (ed) Handbook of Narratology.Berlin: Walter de Gruyter, 190-203.