شیوه‌های محمد حقوقی در نقد و تحلیل شعر معاصر

نوع مقاله : مقاله مروری تحلیلی

نویسندگان
1 هیأت علمی دانشگاه شیراز
2 دانشجوی دانشگاه شیراز
چکیده
بازخوانی کارنامه نقد منتقدان با هدف ارزیابی کیفی و شناسایی فرازوفرودهای آن­، یکی از اقدامات مهم در شناسایی سیر تحول نقد ادبی است. محمد حقوقی از شاعران نوگرا و از منتقدان تأثیرگذار در جریان‌های شعر معاصر ایران است و کارنامه‌ای پربرگ‌وبار دارد. نگارندگان این مقاله با توجه به لزوم بررسی کارنامه نقد حقوقی که از پیش‌گامان نام‌دار نقد نو در ایران است، آثار انتقادی‌ او را به‌شیوه تحلیل محتوا و با رویکرد توصیفی ـ تحلیلی بررسی کرده و به تبیین ویژگی­های نقد او پرداخته­اند. حقوقی در نقدهای خود بیش از هرچیز به ویژگی­های صوری و شکل­شناختی اثر توجه کرده و عمده نقدهای او بر سه رأس «زبان و بیان»، «فضا و اندیشه» و «شکل و ساخت» استوارند که از آن­ها می­توان با عنوان «مثلث نقد محمد حقوقی» یاد کرد. این گرایش­های صورت­گرایانه و دل‌بستگی به تشکل و ساخت، باآنکه معمولاً بر عناصر هنری اثر پرتو می‌افکند، گاهی نیز برخی از تحلیل­های او را در تأویل‌های ظاهرگرا محدود می‌کند و باوجود نزدیک شدن به مرز نقد نو و علمی، در مواردی هم دچار کاستی‌هایی می‌‌شود که ارزش واقعی اثر ادبی را نشان نمی­دهد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

A study in Criticism and Interpretation Mohammad Hoghooghi's Approaches

نویسندگان English

Kavoss Hassanli 1
nasrin zadehhasan 2
1 Faculty of shiraz university
2 student of shiraz university
چکیده English

One of the important measutres in exploring the evolution of literary criticism in Iran is the review of critical works with the aim of identifying their stregths and weaknesses along with quality evaluation. Given the need for such an attitude in the realm of literary research, the authors resolved to evaluate the critical approach assumed by Mohammad Hoghoogi, one of the most renowned pioneers of New criticism in Iran. Hence, his critical works have been studied using content analysis and descriptive-analytical approaches and their characteristics have been explained. According to the finding, Hoghooghi is mostly concentrated on formal features and morphology of literary work and his critiques are majorly structured on three principles, namely language and diction, settings and idea, and form and structure which are commonly referred to as Hoghooghis critique traingle. Such formalistic propensity along with his interest to structure have led some of his interpretations to become roughly superficial or enthusiastic, and though approximating modern and scientific criticism, his critiques go to ex tremes in some cases and fail to demonstrate the true value of literary work.

کلیدواژه‌ها English

Mohammad Hoghooghi
Literary criticism
language and diction
setting and idea
form and structure
باباچاهی، علی. (1389). گزاره های منفرد (مسائل شعر و بررسی شعر جوان امروز)، چاپ دوم، تهران: دیباچه.
پاینده، حسین. (1382). گفتمان نقد: مقالاتی در نقد ادبی، تهران: روزنگار.
پورمحسن، مجتبی. (1396). «جایگاه حقوقی در ادبیات معاصر: گفت و گو با عنایت سمیعی، 20/ 4، http://rashteroyaee.ir
حقوقی، محمد. (1368). احمد شاملو: شعر شاملو از آغاز تا امروز، چاپ اول، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد. (1347). «از سرچشمه تا مصب »، جنگ اصفهان، شماره ششم، 106-149.
حقوقی، محمد . (1374). سهراب سپهری: شعر سهراب سپهری از آغاز تا امروز، چاپ اول، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد.. (1353). «شعر: اعتراض شاعر (مصاحبه با خانم مینو وزیری)، پیک جوانان، 377-388.
حقوقی، محمد. (1377). شعر نو از آغاز تا امروز (1301-01370)، چاپ دوم، تهران: ثالث با همکاری یوشیج
حقوقی، محمد. (1368)، شعر و شاعران، چاپ اول، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد. (1376). فروغ فرخزاد: شعر فروغ فرخزاد از آغاز تا امروز، چاپ سوم، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد. (1345). «کی مرده کی به جاست؟»، جنگ اصفهان، شماره سوم، 9-99.
حقوقی، محمد. (1378). مروری بر تاریخ ادب و ادبیات امروز ایران، چاپ اول، تهران: قطره.
حقوقی، محمد. (1379). مهدی اخوان ثالث: شعر مهدی اخوان ثالث از آغاز تا امروز، چاپ هفتم، تهران: نگاه.
حقوقی، محمد. (1381). نیما یوشیج: شعر نیما یوشیج از آغاز تا امروز، چاپ سوم، تهران: نگاه.
خرمشاهی، بهاءالدین. (1352). «نقدی بر شعر نو از آغاز تا امروز»، کتاب پیام، 15-18.
دستغیب، عبدالعلی. (1388). «رویدادهای فرهنگی و ادبی (محمد حقوقی راوی شعر امروز ایران درگذشت)، کتاب ماه ادبیات و فلسفه، شماره 142، 107-114.
دهقانی، محمد. (1380). پیشگامان نقد ادبی در ایران، چاپ اول، تهران: سخن.
رحیمیان، هرمز. (1380). ادبیات معاصر نثر فارسی از مشروطیت تا انقلاب اسلامی، چاپ اول، تهران: سمت.
سلطانی گرد فرامرزی، علی. (1356). «جنگ هفتاد و دو ملت» (بخش چهارم)، نگین، سال سیزدهم، شماره 153، 52-54.
سمیعی، احمد. (1352). « پیچیدن در شعر نو و در فن او»، کتاب امروز، شماره 5، 18-22.
شریفی، فیض. (1391). «و گیسوان تو در گردباد شب پیداست: گفت و گو با فیض شریفی درباره محمد حقوقی»، آزما، شماره 95، 16-18.
لنگرودی، شمس. (1370). تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد 3، چاپ سوم، تهران: مرکز.
موحدان، محمود. (1390). «به یاد محمد حقوقی، شاعر و منتقد ادبی»، 13/6، http:// www.asremardom.com
موسوی، حافظ. (1384). «حقوقی، شاعر، ادیب و منتقد»، کلک، شماره 155، 13-14.
نوشمند، محمدرضا. (1394). «بررسی شعر خانه ام ابری است نیما با نگاهی به نقد استاد محمد حقوقی»، 25/8، http://rezanooshmand. Blogfa.com