بررسی نمایش‌نامه‌های اقتباسی رضا کمال (شهرزاد) از داستان‌های هزارو‌یک‌شب براساس نظریه اقتباس لیندا هاچن

نوع مقاله : مقاله مروری تحلیلی

نویسنده
ناهید احمدیان
دانشگاه مریلند، کالج پارک
چکیده
از میان آثار نمایشی رضا کمال شهرزاد، سه نمایش‌نامه «شب هزارو‌یکم»، «عباسه خواهر امیر» و «حرم هارون‌الرشید» یا «عزیز و عزیزه» به‌عنوان اقتباس‌های او از داستان‌های هزارویک‌شب ثبت شده‌اند. به‌نظر می‌رسد تلفیق رمانتیک فرانسوی با ظرفیت‌های تئاتری تازه‌ای که در دوره پهلوی اول به‌وجود آمد، در این آثار به اقتباس‌هایی انجامیده که با فرم‌آگاهی و ضرورت توجه به تمهیدات تئاتری (صحنه‌ای)، آ‌‌ن‌ها را به آثاری متفاوت‌تر با اسلاف خود تبدیل کرده‌اند. در این مقاله تلاش شده است علاوه‌بر خوانش اقتباس‌های کمال از داستان‌های هزارو‌یک‌شب براساس روش‌شناسی اقتباسی لیندا هاچن، سویه‌های صورت‌گرایانه این اقتباس‌ها و توجه آن‌ها به تمهیدات تئاتری در ایجاد آثار تازه بررسی شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله English

A Study of "One-Thousand-and-One-Night" Plays of Rezā Kamāl Based on Linda Hutcheon’s Adaptation Theory

نویسنده English

Nahid Ahmadian
University of Maryland, College Park
چکیده English

Among the plays of Rezā Kamāl, three works, Shab-e Hezār-o Yekom, Abāseh Khāhar-e Amir and Aziz-o Azizeh, are known as his adaptations of One Thousand and One Nights stories. These works aim to introduce a new appraoch to thetrical expression by utilizing the potentialities of the orginal texts. The present study reads Kamāl’s adaptations of One Thousand and One Nights stories in the light of Linda Hutcheon’s adaptation theory in order to show the extend to which his plays provide theatrical affordances in the dramatic texts. As a result, the study shows how far these adaptations have succeeded in articulating the requirements of the stage while being in conversation with the original text.

کلیدواژه‌ها English

Rezā Kamāl
Adaptation
One Thousand and One Night
Shab-e Hezār-o Yekom
Abāseh Khāhar-e Amir
Aziz-o Azizeh
منابع:
--- هزار و یک شب. مترجم: عبداللطیف تسوجی تبریزی. جلد اول. انتشارات هرمس. تهران: 1383.
آرین پور، یحیی. از نیما تا روزگار ما (تاریخ ادب فارسی معاصر). انتشارات زوار. تهران: 1374.
"اقتباس." مدخل یک. vajehyab.com/dehkhoda. لغت نامه دهخدا، آنلاین. 25 دسامبر 2017.
جنتی عطایی، ابوالقاسم. زندگانی و آثار: رضا کمال شهرزاد. انتشارات امیرکبیر. تهران: 1333.
"رضا کمال (شهرزاد) قسمت دو." صفحه نمایش، 10، تهران، 28 خرداد. 1398.
شیخی، پیمان. "جامعه باربد نخستین آکادمی و دانشگاه خصوصی تئاتر ایران." ایران تئاتر: درگاه تخصصی هنرهای نمایشی ایران، 19 شهریور 1395.
کمال شهرزاد. رضا. نمایش نامه های تاریخی. نشر قطره. تهران: 1388.
کوهستانی، مسعود. "سرگذشت اپرت در عصر مشروطیت از سال 1295 تا سال 1309." فصلنامه تخصصی تئاتر، بهار 1380، 26.
مفتاحی، آیدا. "از زن پوش تا فرشته و شاهزاده خانم ایرانی: ابداع رقصنده ملی در ایران قرن بیستم." ایران نامه، زمستان 2016، 30:4.
ملک پور، جمشید. ادبیات نمایشی در ایران: دوران انقلاب مشروطه، جلد دو. انتشارات توس. تهران: 1386.
---. ادبیات نمایشی در ایران، ملی گرایی در نمایش (دوران جکومت رضا شاه پهلوی)، جلد سه. انتشارات توس. تهران: 1386.
میرانصاری، علی. ضیائی، مهرداد. گزیده اسناد نمایش در ایران دفتر دوم از 1305 تا 1320. انتشارات سازمان اسناد ملی. نهران: 1381.
میرعابدینی، حسن. سیر تحول ادبیات داستانی و نمایشی (از آغاز تا ۱۳۲۰) در چارچوب طرح تطور مضامین داستانیِ گروه ادبیات معاصر، فرهنگستان زبان و ادب فارسی. تهران: 1378.
Hugo, Victor. Angelo the Tyrant of Padua. Translated by: Charles Alfred Byrne. F. Rullman. New York: 1905.
Hutcheon, Linda. O’Flynn Siobhan. A Theory of Adaptation. 2nd edition. Routledge. London and New York: 2013.
Meftahi, Ida. Gender and Dance in Modern Iran. Routledge. New York: 2016.
Sheikhi, Peyman. “Sharhrzad.” Encyclopedia Iranica, 01 November 2013.
Wilde, Oscar. The Picture of Dorian Gray. Wordsworth Classic. Hertfordshire: 1996.
نقد ادبی
دوره 12، شماره 47
آبان 1398
صفحه 9-33