شگردهای نوآوری در فرم ظاهریِ غزل نو

نویسندگان
نصرالله امامی 1
قدرت قاسمی پور 2
قدرت اله ضرونی 3
1 عضو هیات علمی دانشگاه شهید چمران اهواز
2 اهواز، بلوار گلستان، دانشگاه شهید چمران، دانشکده ادبیات و علوم انسانی،
3 دانشجوی دکتری دانشگاه شهید چمران اهواز
چکیده
قالب غزل از دیرباز با تعریفی مشخص و شکلی ثابت در ادب فارسی درخشیده است. بر بنیاد این تعریف، غزل قالبی است که در آن مصراع اول هر بیت با مصراع‌های زوج هم‌قافیه‌اند. در روزگار معاصر و هم‌زمان با رواج شعر نوِ نیمایی، تلاش­ها برای تحول در عرصه قالب‌های کهن و ازجمله غزل شروع شد. این نوآوری‌ها عمدتاً برای پویایی این قالب‌ها و متناسب کردن آن‌ها با نبض تحولات زمانه رخ داد. یکی از جریان‌های مهم و اصیل در حوزه غزل، جریان غزل نو است که حدود نیم‌قرن است در فضای ادبی کشور حضور دارد. شاعرانِ این جریان هم در حوزه محتوا و هم فرم تحولات چشمگیری را در عرصه غزل رقم زده‌اند. در این پژوهش با تکیه بر تحولات فرمی کوشش شده است گونه‌های نوآوری در فرم ظاهری غزل تبیین شود. گرچه تحولات این حوزه بسیار است، یافته‌های این پژوهش نشان می­دهد مهم‌ترین آن­ها عبارت‌اند از: 1. تغییر در شکل نوشتاری و نظام سطربندی غزل (سطربندی نیمایی)؛ 2. شکل­گیری غزل نیمایی؛ 3. دیداری کردن غزل (کانکریت‌نویسی) یا القای تصویری معنا؛ 4. به‌هم چسباندن ابیات هم‌معنا در غزل؛ 5. آمیختگی با دیگر قالب‌ها؛

6. زیرِهم­نویسی یا نگارش ستونی ابیات؛ 7. آوردن دو مصراع یک بیت در یک مصراع؛

8. نگارش چهارلختی ابیات غزل؛ 9. بهره‌گیری از علایم سجاوندی در پیکره غزل؛

10. تقسیم‌بندی اپیزودیک غزل؛ 11. پایان‌بندی متفاوت در غزل. این مقاله پژوهشی است در این شگردهای نوآوری و اهداف زیبایی‌شناختی، ارائۀ نمونه‌ها و تحلیل‌های آن‌ها و در نهایت بحثی مختصر درباره آسیب‌شناسی این شگردها.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله English

survey and analysis the technique of innovatiom appearncee formation in new ghazal

نویسندگان English

Nasrolah Emami 1
Ghodrat Ghasemipour 2
ghodrat zarouni 3
1 shahid chamran university
2 Faculty of Humanities and Literature, Shahid Chamran Univercity of Ahvaz, Gholestan Boulevard, Ahvaz
3 shahid chamran university of Ahwaz
چکیده English

From past till now the formation of the ghazal have a constant form and defintions and glint in the persian literature. According to this definitions, ghazal is a form that the first hemistich have a same rime with even hemistich. in this period and simulataneously with popularity of the nimas new poetry efforts began to evolve into the field of a ancient forms including ghazal. This innovations mainly occur for dynamics of these formation and their adaptation to the changes with time. One of the most important and original course in the ghazal course is the new ghazal field that there is in the country in a literary atoosphere In this years we have seen a lot of changes in the field of content and form in ghazal. In this research basd on form transformations we try to describe the types of innovation in the form of the appearance of ghazal but the finding of this study show that the most important of them are: 1.change in the form of writing and the system of ghazal lineage. 2. Nimas ghazal formation. 3. Take ghazal visitingly. 4. Put the synonym beyt together. 5. Blending with other formation. 6.Writing the beyt regulary, 7. Bring two hemistich in one beyt, 8. Use of punctuation makes in the frame of the ghazal, 9. Divide the ghazal into several part, Finishing in ghazal technique, This is a research article to survey this techniques, aesthetic and provide examples and analyzes around them and finally a brief discussion a bout the pathology of this techniques. Different.

کلیدواژه‌ها English

new ghazal
appearance formation
innovation
- امین‌پور، قیصر (1388). مجموعه کامل اشعار. چ‌3. تهران: مروارید.
- باقری، رؤیا (1395). یک بعدازظهر ناخوانده. چ‌2. تهران: فصل پنجم.
- بدیع، علیرضا (1394 الف). از پنجره‌های بی‌پرنده. چ‌6. تهران: فصل پنجم.
- ــــــــــــ (‌1394 ب). چلّه تاک. چ‌8 تهران: فصل پنجم.
- ــــــــــــ (1394 ج). شجره‌نامۀ یک جن. چ‌4. تهران: فصل پنجم.
- بشیری، علی‌اصغر (1390). غزل نو. تهران: نسل آفتاب.
- بهبهانی، سیمین (1393). مجموعه اشعار. چ3. تهران: نگاه.
- بهمنی، کاظم (1394). عطارد. چ‌7. تهران: نشر نیماژ.
- بهمنی، محمدعلی (1386). گاهی دلم برای خودم تنگ می‌شود. تهران: نشر دارینوش.
- ــــــــــــــــ (1388). من زنده‌ام هنوز و غزل فکر می‌کنم. تهران: فصل پنجم.
- حسن‌لی، کاووس (1386). گونه‌های نوآری در شعر معاصر ایران. چ‌2. تهران: نشر ثالث.
- راستگو، سیدمحمد (1383). عرفان در غزل فارسی. تهران: علمی و فرهنگی.
- روزبه، محمدرضا (1379). سیر تحول در غزل فارسی از مشروطه تا انقلاب اسلامی. تهران: نشر روزنه.
- ـــــــــــــــــ (1388). ادبیات معاصر ایران. چ‌3. تهران: روزگار.
- زارع، مهدی (1394). نحو دیگر غزل. تهران: نصیرا.
- ساکی، بهمن (1388). تا انتهای خستگی ماه. چ‌3. تهران: نشر تکا.
- شفیعی کدکنی، محمدرضا (1391). با چراغ و آیینه (در جست‌وجوی ریشه‌های تحول شعر معاصر ایران). تهران: سخن.
- شفیعیان، مهدی و علیرضا جعفری (1392). «عزلت سانت و صولت غزل: بررسی تطبیقی غزل در شعر فارسی و آمریکایی». نشریه ادبیات تطبیقی (فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی). ش8. صص91-106.
- شمس قیس رازی (1388). المعجم فی معاییر اشعار العجم. تصحیح علامه قزوینی و تصحیح مجدد سیروس شمیسا. تهران: نشر علم.
- شمیسا، سیروس (1386). سیر غزل در شعر فارسی. تهران: نشر علم.
- صباغ نو، امید (1393). مهرابان. چ2. تهران: فصل پنجم.
- ـــــــــــــ (1394). روایت 3 تم. چ4. تهران: فصل پنجم.
- صبور، داریوش (1384). آفاق غزل فارسی. چ2. تهران: زوار.
- صفارزاده، طاهره (1366). حرکت و دیروز. شیراز: نوید شیراز.
- صفاری، عباس (1385). «از پرنده توشیح تا پرواز کانکریت». نشریه گوهران. ش11 و 12. صص409-411.
- عسگری، حامد (1395). خانمی که شما باشید. چ‌11. تهران: نشر شانی.
- علی‌پور، مصطفی (1387). ساختار زبان شعر امروز. چ‌3. تهران: فردوس.
- فرجی، مهدی (1394). روسری را باد تکان می‌داد. چ‌4. تهران: فصل پنجم.
- کاظم‌زاده، رقیه (1389). «فرم در غزل نو با تکیه بر اشعار غزل‌سرایان معاصر». فصلنامۀ نامۀ پارسی. ش52. صص167-185.
- کاظمی، محمدکاظم (1385). «غزل و اسرار ماندگاری آن». فصلنامه شعر. س14. ش46. صص3-6.
- کسرایی، سیاوش (1387). مجموعه اشعار. چ3. تهران: نگاه.
- مکاریک، ایرنا ریما (1382). دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمه محمد نبوی و مهران مهاجر. تهران: آگه.
- منزوی، حسین (1388). مجموعه اشعار حسین منزوی. به‌کوشش محمد فتحی. تهران: آفرینش- نگاه.
- نافع، صنم (1395). رفته‌ام از خویش. تهران: شانی.
- نیستانی، منوچهر (1393). مجموعه اشعار. به‌اهتمام صالح سجادی. تهران: نگاه.
- همایی، جلال‌الدین (1389). فنون بلاغت و صناعات ادبی. تهران: اهوارا.
- یاری، علی (1380). خیس در سکانس صفر. تهران: مؤلف.
- یاسمی، بهروز (1394). تقویم گناهان تازه. چ‌2. تهران: فصل پنجم.
- یاغی‌تبار، علی‌اکبر (1393). دَم‌های بی‌وادَم. تهران: نشر نیماژ.
- Aminpour, Gh. (2009). Majmu'e Kamel Āshār. Tehran: Morvarid Publication. [in Persian]
- Bagheri, R. (2016). Yek Ba'adazohre Nākhande. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- Badi'e, A. (2015). Az Panjerehā-ye bi Parande. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- ـــــــــــ(2015). Chelle- ye Tāk. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- ــــــــــــ(2015). Shajare Nāmeye Yek Jen. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- Bashiri, A. (2011). Ghzal-e Now. Tehran: Nasle Aftab Publication. [in Persian]
- Behbahani, S. (2014). Majmu'e Ashār. Tehran: Negah Publication. [in Persian]
- Bahmani, K. (2015). Atarod. Tehran: Neimazh Publication. [in Persian]
- Bahmani, M. (2007). Gahi Delam baraye khodam Tang Mishavad. Tehran: Darinosh Publication. [in Persian]
- ــــــــــــــ (2008). Man Zende'am Hanuz va Ghzal Fekr Mikonam. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- Hasanli, K. (2007). Gunehā-ye No'āvari dar She'r-e Mo'aser. Tehran: Sales Publication. [in Persian]
- Rastgou, M. (2004). A'rfan dar Ghzale Farsi. Tehran: A'lmi Farhangi Publication. [in Persian]
- Roozbeh, M. (2001). Saire Ghzal dar Sh're Farsi. Tehran: Rowzane Publication. [in Persian]
- ــــــــــــــ (2009). Adabiat Moasere Iran. Tehran: Rozegar Publication. [in Persian]
- Zar'e, M. (2015). Nahve Gigare Ghazal. Tehran: Nasira Publication. [in Persian]
- Saki, B. (2009). Ta Entehaye Khastegi'e Māh. Tehran: Taka Publication. [in Persian]
- Shaf'i'i Kadkani, M. (2012). Ba Cherākh va Ain'e. Tehran: Sokhan Publication. [in Persian]
- Shfi'ean, M. & A. Ja'fari (2013). "Ozlate Soonet va Sowlate Ghazal". Adabiat Tatbighi. No. 8. pp. 106-91. [in persian]
- Shams Ghaise Razi (2009). Almo'jam fi Ma'aier Ashar Alajam. Tehran: Elm Publication. [in Persian]
- Shamisa, S. (2007). Saire Ghazal dar Sh'are Farsi. Tehran: Elm Publication. [in Persian]
- Sabbagh Nu, O. (2014). Mehrabān. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- ____________ (2015). Ravayate se Tem. Tehran Fasle Panjom Publication. [in Persian]
- Sabour, D. (2005). Afaghe Ghazale Farsi. Tehran: Zavvar Publication. [in Persian]
- Saffarzadeh, T. (1987). Harakat va Diruz. Shiraz: Navide Shiraz. [in Persian]
- Safari, A. (2006). "Az Parandeye Towshih ta Parvaze Kankerit". Majaleye Ghowharan. pp. 411- 409. [in Persian]
- Asgari, H. (2015). Khanomi ke Shoma Bāshied. Tehran: Shani Publication. [in Persian]
- Alipour, M. (2008). Sākhtare Zabāne She'r Moāser. Tehran: Ferdows Publication. [in Persian]
- Faraji, M. (2015). Rusari rā Bād Takān Midād. Tehran: Fasl-e Panjom Publication. [in Persian]
- Kazmzade, R. (2010). "Form dar Ghzale Nu". Faslnāmeye Nāmeye Parsi. pp. 187-165. [in Persian]
- Kazemi, M. (2006). "Ghazal va Asrāre Māndeghārye An". She'r. pp. 3-6. [in Persian]
- Kasra'ie, S. (2008). Majmu'e Ashar. Tehran: Negah Publication. [in Persian]
- Macarik, I. (2002). Dāneshnāmehie Nazariehaie Adabi Mu'āser. M. Nabavi & M. Mohajer (Trans.). Tehran: Agah Publication. [in Persian]
- Monzavi, H. (2008). Majmu'e Ashar Hossien Monzavi. Be Koshesh'e M. Fathi. Tehran: Afarinesh Publication- Negah Publication. [in Persian]
- Naf'e, S. (2016). Rafteam az Khish. Tehran: Shani Publication. [in Persian]
- Neystani, M. (2015). Majmu'e Ashar. Tehran: Negah Publication. [in Persian]
- Homa'ie, J. (2010). Fonoun Balāghat va Sana'ate Adabi. Tehran: Ahoura Publication. [in Persian]
- Yari, A. (2001). Khis dar Sekānse Sefr. Tehran. [in Persian]
- Yasemi, B. (2015). Taghvime Gonāhane Tazeh. Tehran: Fasle Panjom Publication. [in Persian]
- Yaghitabar, A. (2014). Dam Hāie Bivādam. Tehran: Neymazh Publication. [in Persian]
نقد ادبی
دوره 10، شماره 38
مرداد 1396
صفحه 59-96