دانشجو/دانشگاه گیلان
چکیده: (۱۰۳۷۵ مشاهده)
زمان از خصیصههای اصلی نقد ادبی و رمان قرن بیستم است. ژرژ پوله (1902-1999م) از منتقدان بزرگ نقد مضمونی، بنیان آراء انتقادی-فلسفیاش را به مقولهی زمان اختصاص میدهد و میکوشد تا از خلال تصاویر نویسندگان به تشریح درک آنان از زمان بپردازد. هوشنگ گلشیری از جمله داستان نویسان مدرن ایران است که در روایت داستانهایش، به ترسیم هویت انسان هم عصر خود و درک او از زمان میپردازد. شخصیتهای داستانی او هر کدام به نوعی با زمان درگیرند.
مقالهی حاضر بر اساس نگرش پوله و با رویکرد تحلیلی- توصیفی به درک شخصیتهای داستانی گلشیری از لحظه میپردازد. مفهوم فضاهای شخصی در داستانهای او با ادراک لحظهی گذرای حال مرتبط است و با تصاویری چون ایستادن افراد در صفهای طولانی، هم قدم شدن راوی با آنان، سفر، گام زدنها و شمردن نقطههای متوالی به ایجاد ادراک متقاطع شخصیتها از زمان میپردازد. علاوه بر این سرریز شدن گذشته در قالب تداعی صداها و تصاویر در لحظهی حال ویژگی دیگر چنین زمانی است و خصلتی جاودانه به لحظات میدهند. طرحهای تکه تکه و ناتمامی که در داستانهای گلشیری به شکل نمادهایی چون ریزش مداوم و یکنواخت فوارهها، تکه تکه شدن و شکستن موجهای حوض از آن یاد میشود در عین اشاره به گذرایی لحظه، طرحی از معنای ذاتاً پایان ناپذیر آن است. از اینرو تکرارها، یادآوریها و حتی فراموش کردنهای افراد رکن اصلی کشف هویت آنان و درکشان از لحظه محسوب میشود.
نوع مقاله:
نقد عملی |
موضوع مقاله:
ادبیات عامیانه دریافت: 1394/8/11 | پذیرش: 1395/2/18 | انتشار: 1395/4/1