استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
چکیده: (۹۴۱۴ مشاهده)
کارنامه،شهرآشوب ، اشعار صنفی و شهرانگیز عناوینی هستند که در منابع بنا به بعضی همریشگیها و همانندیهایشان، به جای هم یا در کنار هم مورد اشاره قرار گرفتهاند. با اینهمه، این آثار آنقدر تفاوتهای ظریف و متنوع دارند که میتوان آنها را چهار گونه جداگانه به شمار آورد .البته از کارنامه با توجه به نمونههای بسیار اندک و گاه ناقص، کمتر میتوان یک گونه کامل را انتظار کشید؛چنانکه در عمل هم کارنامه سرانجام عرصه را به شهرآشوب سپرده است. همچنین است اشعار صنفی که در آن حرفهها با نگاه شاعرانه و پیشهور در مقام معشوق توصیف شده ؛ ولی بعدها در گونه شهرانگیز وارد شده و از صورت اشعار پراکنده ،بعضاً به آثاری مبسوط و منسجم تبدیل شده است. شناخت ویژگیهای ظریف این انواع مستلزم دقت بسیار است و بواقع همین بیمبالاتی نسبت بدانهاست که باعث شده که از آغاز تا به امروز حتی از سوی اهل فن با یکدگر تخلیط شوند .با این همه باید گفت که در همان زمان شیوعشان هم، از سوی عموم ادبا و شعرا چندان معیارمند نبوده؛ خاصه آنکه در این میان، گرفتار بعضی از اشتباهات و یا ابداعات فردی هم شده ، تفنناتی که در پی خود جعل اصطلاح نیز به همراه داشته، و عناوینی چون عالمآشوب،جهانآشوب،دهرآشوب ،عالمکوب و امثال آنها گواه این ادعایند.تحقیق حاضر برای نخستین بار با اتکا به برخی معاییر گونهشناسی و نیز توسل به منابع اصلی، سعی در شناخت و بازنمود این گونههای ادبی همسنگ و نزدیک به یکدیگر دارد.
نوع مقاله:
نقد عملی |
موضوع مقاله:
انواع ادبی دریافت: 1393/12/20 | پذیرش: 1394/4/1 | انتشار: 1394/4/28