دانشیار دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده: (7184 مشاهده)
این مقاله سخن منثور صوفیانه را در دو گونۀ متقابل ردهبندی میکند: یکی سخن مغلوب و دیگری سخن متمکّن. دو اصطلاح مغلوب و متمکّن را برخی از صوفیان در آثارشان به کار بردهاند. بنیاد تفاوتهای این دو گروه از متنها عبارتاند از: خاستگاه معرفتی، منبع آگاهی، محتوای متن و نقش و کارکرد زبان در گفتمان نثر عرفانی. متنهای متمکّن حاوی مفاهیم اجتماعی و برآمده از آگاهی ایدئولوژیک و عقاید گروه صوفیاناند، آنها وضعیتی را سازماندهی و تثبیت میکنند و زبان در آنها نقش تنظیمکنندگی دارد. دسته دوم متنهای مغلوباند که مولود تجربههای شخصیاند و جهان متنی و تصویر تازهای میسازند. از لحاظ دلالی، متن مغلوب گشوده و تأویلپذیر است و قطب استعاری زبان در آن غلبه دارد؛ اما متن متمکّن در شمار متنهای بسته است. مقاله در پایان، سیر دگردیسی زبان نثر صوفیانه را از جانب کلام متمکّن به سوی کلام مغلوب بیان میکند.
نوع مقاله:
نظری |
موضوع مقاله:
سبک شناسی|انواع ادبی دریافت: 1390/1/24 | پذیرش: 1390/1/24 | انتشار: 1390/1/24