---

مانیفست و تلقی از آن در گفتمان شعر مدرن و پسامدرن فارسی چکیده بین منتقدان، صاحب نظران و شاعران در زمینۀ شعرنوی فارسی سه تلقی نسبت به مانیفست (که گاه بیانیه نیز گفته شده) وجود دارد. نخست متونی که معمولاً از دیدگاه‌ها و اصول ادبی و هنری برگرفته و با امضای فرد یا افرادی، تحت عنوان مانیفست، بیانیه یا سایر عناوین مشابه منتشر شده‌اند. دوم متون منتشرشده‌ای که تحت عنوان‌های یادشدۀ پیشین منتشرنشده، لکن به علت محتوای ویژه، به عنوان بیانیۀ جریانی خاص شناخته شده‌اند. سوم اشعاری که به علت فرم یا محتوای خاص، بیانیۀ جریان شعری یا شاعری خاص تلقی شده اند. این پژوهش پس از ارائۀ ریشه‌شناسی واژۀ مانیفست، هفت ویژگی برای مانیفست ارائه و نمونه‌های شاخص تلقی‌های سه‌گانه را معرفی کرده و سپس نقد،تحلیل و ریشه‌یابی ایجاد این سه تلقی را در شعر مدرن و پسامدرن فارسی(از نیما تاکنون) انجام داده است. کلمات کلیدی شعر معاصر فارسی، گفتمان شعری، مانیفست نویسی، توضیح دهندگی

---

نظریه استعاره مفهومی لیکاف و جانسون (۱۳۹۰) مدعی است، ارتباط محکمی میان تجربه‌های ‌محیطی و مفهوم‌سازی‌های بشر وجود دارد که در زبان جلوه می‌کند. گفتمان ادبی و شعر نیز پیرو قواعد زبان است. از سوی دیگر، نقد بوم­گرا بررسی رابطه میان انسان و طبیعت را محور مطالعات ادبی خود قرار می‌دهد. التقاط این دو رویکرد معنایی و ادبی، چارچوبی برای بررسی رابطه‌های شناختی شاعر با محیط و انعکاس آن در اثر وی است. زبان شعر متأثر از تجربیات زیست‌محیطی شاعر است. این مقاله تلاش می­کند، تأثیر تجربیات ‌محیطی سلمان هراتی ـ شاعر معاصر ایرانی ـ را روی مفهوم‌سازی‌های اجتماعی ـ مذهبی موجود در شعر وی تحلیل کند. برای این منظور، ابتدا استعاره‌هایی که حوزه مقصد آن­ها، مفاهیم شهادت و امامت بود، استخراج شد. سپس، بر اساس نظریه استعاره مفهومی معاصر بررسی شد که محیط زیست این شاعر و اجزای تشکیل ‌دهنده آن چه نقشی در مفهوم‌سازی‌های موجود دارند. به عبارتی، چگونه و کدام حوزه‌های مبدأ از این زیست‌بوم استخراج شده ‌است. نتیجه این تحلیل نشان می‌دهد تجربۀ زیستی و فرهنگی سلمان تأثیر عمده­ای بر شکل­گیریِ گفتمان شعری او و تعامل فضای عاطفی و شناختی شعرش دارد و شاعر از سه حوزه مفهومی مبدأ نور، گیاه و آب و مفاهیم مرتبط با آن­ها برای مفهوم‌سازی شهادت و امامت بهره‌برداری کرده‌ است. استعاره «شهادت/ شهید و امامت/ امام/ ظهور طبیعت است» کلان­استعاره جاری در زیرساخت شعرهای سلمان است. ترسیم معرفت، توحید، عشق، پایداری، انتظار و دیگر مؤلفه‌های فرهنگ شهادت و امامت است که با کاربرد این استعاره‌ها در شعر وی برجسته شده‌اند.