---

این مقاله می¬کوشد نقش «موقعیت» را در شکل¬گیری ژانرها بررسی کند. برای این منظور مفهوم ژانر در حوزه¬ی رتوریک که از فن خطابۀ غرب باستان تا حوزه-های ارتباط شناسی را در قرن بیستم در برمی¬گیرد به بحث گذاشته شده است. برخلاف رویکردهای ادبی که عمدتاً ویژگی¬های درون-متنی (فرم و محتوا) پدیدآورندۀ ژانرهای متفاوت است، در این رویکرد عوامل برون-متنی همچون موقعیت و مخاطب زیربنای تعریف ژانر است، و هر گونه تغییر در درک منتقدان از این عوامل تغییرات عمده¬ای را در تعریف ژانر به وجود می¬آورد. تا پیش از قرن بیستم مفهوم موقعیت مفهومی محدود و ایستا بود که سخنور و مخاطب نقش خاصی در شکل¬گیری آن نداشتند، و به همین دلیل ژانرهای متناسب با هر موقعیت نیز کاملاً مشخص و تعریف شده بود. حال آن¬که در قرن بیستم و با طرح نظریه¬های منتقدانی چون باختین و کارولین میلر، موقعیت و به تبع آن، ژانر به مفهومی پویا و دگرگون¬شونده تبدیل یافت که در یک فرایند ارتباطی شکل می¬گیرد و به همین دلیل، خود محصول کنش مشارکین در موقعیت است. در این مقاله، پس از پرداختن به نظریه¬های ژانر در حوزۀ فن خطابۀ یونان و روم باستان، نشان داده شده است که پیوند یافتن ژانر با کنش اجتماعی در قرن بیستم ، ژانر را به ابزاری برای تولید و بازتولید ارزش¬ها و پیش¬فرض¬های ایدئولوژیک در یک فرهنگ خاص تبدیل می¬کند و در این فرایند مولف، متن و مخاطب به طور همزمان دخیل¬اند. این رویکرد به ژانر، در مطالعات ادبی نیز پیامدهایی داشته که در پایان به برخی از آن¬ها اشاره شده است.

---

در این پژوهش به تحلیل متون مطبوعاتی ایران و آمریکا (دو روزنامه کیهان و واشنگتن‌پست) پرداخته شده است. رویکرد مورد استفاده برگرفته از الگوی ون‌لیوون (۲۰۰۸) است و محقق می‌کوشد نشان دهد جهان‌بینی‌ صاحبان رسانه‌ها‌ چگونه به نویسندگان مطبوعات منتقل شده و در قالب متن بازتاب  می‌یابند. هدف از این تحقیق یافتن پاسخی برای این سؤال است که  مسائل سیاسی کشور سوریه چگونه در دو روزنامه بازنمایی شده و اگر تفاوتی در این بین وجود دارد، چگونه می‌تواند بیان‌گر نقطه‌نظر سیاسی صاحبان رسانه‌ها باشد. این پژوهش به بازنمایی «کنش اجتماعی» پرداخته، پنج تقابل دوگانه را در ده متن استخراجی در بازه زمانی ۲۰ تیر تا ۲۹ مرداد ۱۳۹۱ بررسی نموده و میزان تأثیرگذاری هر تقابل بر گفتمان را نمایش می‌دهد. نتایج بیان‌گر این است که مطبوعات ایران و آمریکا مسائل سیاسی روز را در راستای سیاست‌های دولت خود بازسازی می‌کنند و نویسندگان به منظور القای جهان‌بینی‌ خود به گونه‌ای هدف‌دار و کاملاً متفاوت از تقابل‌ها برای بازنمایی کنش اجتماعی بهره جسته‌اند. از میان تقابل‌های بررسی شده، تقابل نشانه‌ای- مادی، فعال‌سازی-غیرفعال‌سازی، عامل‌نمایی-عامل‌زدایی و انتزاعی-عینی  به شیوه‌ای متفاوت در ساختار گفتمان فارسی و انگلیسی نمود یافته‌اند و این امر ریشه در تفاوت اساس دیدگاه صاحبان رسانه دارد.