جستجو در مقالات منتشر شده
۹ نتیجه برای محیطزیست
دوره ۱، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۳۹۸ )
چکیده
مقدمه: با توجه به اسکان بیش از ۶۰% جمعیت جهان تا سال‌های ۲۰۳۰ در شهرها و تولید بیش از ۷۰% کربن جهان در آنها و ۵۰% آسیب وارده به لایه اوزن توسط شهرها و همچنین تجربه کم در زمینه سامان‌دهی مسایل محیطزیست شهرها، بررسی تجربه موفق کشورها و به‌ویژه کلان‌شهرهای جهانی در زمینه برنامه‌ریزی مسایل محیطزیستی ضرورت می‌یابد. بر همین اساس این تحقیق به‌لحاظ ماهیت نظری است. به‌لحاظ نتیجه کاربردی و از نظر روش، توصیفی- تحلیلی و اسنادی است. اطلاعات از منابع کتابخانه‌ای، مشاهدات میدانی از بعضی کلان‌شهرها و منابع اینترنتی مربوط به چشم‌انداز پایتخت‌ها و کلان‌شهرهای جهانی (۱۵ مورد) جمع‌آوری و تحلیل شد.
نتیجه‌گیری: حداقل از سال ۲۰۰۰ در تمام چشم‌اندازهای تهیه‌شده برای پایتخت‌ها و کلان‌شهرهای مورد مطالعه، پیشگامی در مسایل محیطزیست شهری یکی از اهداف عمده و محورهای اساسی آنها بوده است. حصول سرزمین "بدون دفن" و "بدون پسماند" شعار اکثر آنها بوده است. تکمیل چرخه کاهش مصرف، بازیافت، استفاده مجدد، هدف اساسی توسعه پایدار تلقی شده است. بر الگوی مدیریت یکپارچه محیطزیست شهری تاکید شده، انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری راهبردی موثر برای دست‌یابی به اهداف توسعه پایدار ۲۰۳۰ برنامه سازمان ملل تلقی شده است. بنابراین پیشنهاد میشود اهداف ۱۷گانه توسعه پایدار ۲۰۳۰ سازمان ملل متحد و به‌ویژه هدف ۱۱ آن که مربوط به توسعه پایدار شهری است به‌همراه برنامه محیطی سازمان ملل متحد ملاک عمل برنامه‌های محیطزیست پایدار شهری، به‌ویژه در کلان‌شهرهای ایران قرار گیرد.
سولماز معینی، احمد رضی، رضا چراغی،
دوره ۱۴، شماره ۵۴ - ( ۴-۱۴۰۰ )
چکیده
نقد زیستمحیطی که در واکنش به بحران زیستمحیطی به‌وجود آمد، منشأ بسیاری از معضلات زیستمحیطی را در ریشههای فرهنگی آن جست‌وجو میکند و با پل زدن بین علم و فرهنگ می‌کوشد روند رو به رشد بحران زیستمحیطی را متوقف یا کُند کند. این نقد در دهۀ اخیر مورد توجه پژوهشگران ایرانی قرار گرفته است؛ اما چنین می‌نماید که هنوز این نوع تحقیقات در ایران با استانداردهای جهانی فاصله دارد. این نقد به‌علت ارتباط با مسائل سیاسی و اقتصادی و بسیاری از پیچیدگیهای دیگر، ظرفیتهای خاص خود را دارد؛ اما از آنجا که در ایران به بسترها و مسائل اساسی آن کمتر توجه میشود، بیشتر حالت تزیینی یافته و چندان به اصول و ابعاد مختلف آن توجه نشده است. در پژوهش حاضر، به‌منظور نزدیک کردن اصول این نقد در ایران به مفاهیم جهانی آن، با مرور آرای نظریه‌پردازان برجستۀ جهانی و ارزیابی تعدادی از مقالات منتشرشده در ایران در زمینۀ نقد بومگرا، تلاش میشود مشکلات و نواقص این نقد و قوّت‌ها و ضعف‌های آن واکاوی شود. نتیجۀ این تحقیق نشان میدهد نبودِ شناخت صحیح از مفهوم بومنقد و محیطزیست، بیتوجهی به ارزش و جایگاه ذاتی جهان غیرانسانی فارغ از نگاه انسانمدارانه، نادیده گرفتن جنبههای میانرشتهای نقد بومگرا، کم‌رنگ بودن بُعد عملگرایانه و کاربردی نقدها و انتخاب نادرست آثار برای این نقد، بخشی از مشکلاتی است که در ایران متوجه نقد زیستمحیطی است.
دوره ۱۷، شماره ۶ - ( ۹-۱۳۹۶ )
چکیده
در دهه‌های اخیر تقاضا برای آب بویژه در مناطق خشک و نیمه‌خشک افزایش یافته است و باعث افزایش بهره‌برداری از این منابع شده است. منابع آب زیرزمینی از منابع مهم تأمین آب برای مصارف در بخشهای مختلف از جمله شرب، صنعت و کشاورزی است. امروزه استفاده بیش از حد از منابع آب زیرزمینی، فشارهای وارده بر این منابع را افزایش داده و پیامدهای محیطزیستی جبران‌ناپذیری را سبب شده است. در این مطالعه از یک مدل نظریه بازی همکارانه جهت بررسی نحوه همکاری میان بهره‌برداران از منابع آب زیرزمینی با هدف مطالعه خسارت محیطزیستی و سود ذینفعان استفاده شده است. مدل استفاده شده در این مطالعه برای بررسی یک مسئله کنترل بهینه شامل مباحث اقتصادی، محیطزیستی، کشاورزی و متغیرهای هیدرولوژیکی توسعه داده شده است. جهت تعریف و حل مسئله شبیه‌سازی - بهینه‌سازی بصورت منعطف‌تر در این مطالعه، از روش بهینه‌سازی جامعه مورچه‌ها استفاده شده که امکان تمرکز بر گستره متنوع‌تری از اهداف و قیود را فراهم می‌نماید. نتایج نشان میدهد که چگونه برداشت‌های بی‌رویه و کنترل نشده در هر آبخوان بر روی سایر ذینفعان از منابع آب‌زیرزمینی که در مجاورت آن آبخوان قرار گرفته‌اند، تأثیر می‌گذارد. همچنین، اثرگذاری بر روی اکوسسیتم‌های آبی نیز مورد بررسی قرار گرفته و نتایج آن به صورت خسارت محیطزیستی ارائه شده است. نتایج مطالعه نشان میدهد که در حالت تشکیل ائتلاف و همکاری مؤثر میان ذینفعان در نواحی مختلف و در نظر گیری پیامدهای محیطزیستی، خسارات محیطزیستی نسبت به شرایط وضع موجود کاهش می‌یابد.
دوره ۱۷، شماره ۶۷ - ( ۱۰-۱۳۹۹ )
چکیده
مسأله اصلی این تحقیق، تحلیل‌گفتمان زیستمحیطی حاکم بر فضای داستان به روش توصیفی و تحلیل محتوا است. در رمان دکتر داتیس، نویسنده، ضمن مرور خاطرات دندانپزشک جوانی که مناطق حاشیه‌ای تهران را برای نخستین تجربۀ شغلی خود برگزیده است به مسائل متعدد بحران حاشیه‌نشینی و شهرکهای حاشیه‌ای می‌پردازد؛ اما پررنگترین مشکل مطرح شده در داستان، آنتروپی طبیعت و زندگی حاشیه‌نشینی و تخریب زیستمحیطی است. نتایج تحقیق گویا است که گفتمان زیستمحیطی رمان، هم‌چنانکه منتقد و تحلیلگر عوامل مخرب طبیعت از سیاستهای مدیریتی، فرهنگ و اقتصاد است، داعیه‌دار مبارزه در مسیر احیای طبیعت نیز هست؛ همچنین در این گفتمان از عناصری چون نوستالژی، نمادپردازی، کهن‌الگوهای طبیعت و اسطوره‌های باستانی و حماسی برای تبیین اصالت و حقوق طبیعت و نیز تقویت جنبۀ ادبی و بار عاطقی و غنایی داستان به نفع طبیعت استفاده شده است.
دوره ۱۹، شماره ۷۸ - ( ۱۰-۱۴۰۱ )
چکیده
در این پژوهش به بررسی هنجارهای فرهنگی مربوط به محیطزیست در اشعار و قصههای عامۀ بختیاری رایج در استانهای چهارمحال و بختیاری و خوزستان با روش اسنادی و با رویکرد توصیفی-تحلیلی پرداخته و به این پرسشها پاسخ داده میشود که محیطزیست در شکلگیری ادبیات عامۀ بختیاری چه نقشی دارد؛ در این ادبیات، چه هنجارهای فرهنگی (باورها و اعتقاداتی) دربارۀ محیطزیست بازتاب یافته است؟ نتایج پژوهش نشان میدهد که ادبیات عامۀ بختیاری، حیوانی- گیاهی است. در این ادبیات، هنجارهای فرهنگیای در زمینۀ محیطزیست بازنمایی شده است؛ چنانکه برای حفظ نخجیر به عواملی چون سن، جنس و زمان شکار، توجه، و برای جلوگیری از قطع درختان به تقدس آنها و نماد زندگی قرار دادنشان پرداخته شده است. البته در کنار هنجارهای فرهنگی مثبت، برخی از باورهای نامناسب مانند نگاه منفی به برخی از حیوانات، گیاهان و درختان وجود دارد که این امر، موجب آسیب رساندن به محیطزیست میشود.
دوره ۲۱، شماره ۵ - ( ۸-۱۴۰۰ )
چکیده
با توجه به اهداف توسعه پایدار و افزایش آلودگی محیطزیستی، توجه به اثرات تولیدی هر محصول بیش از پیش افزایش یافته است. در این میان صنعت ساختمان نقش عمدهای در آلودگیهای محیطزیستی ایفا میکند چرا که بخش عمده ای از پسماندهای شهری از این صنعت ناشی میشود. از مهمترین عوامل موثر در مقدار و چگونگی اثرات محیطزیستی، نوع سیستم ساختمانی است. تحلیل چرخه عمر روشی است که برای ارزیابی تأثیرات محیط زیستی همراه با تمامی مراحل گوناگون عمر یک محصول از گهواره تا گور استفاده میشود. در این پژوهش چارچوبی برای ارزیابی چرخه عمر محیطزیستی ساختمانها تشریح گردیده است. با توجه به این که در ایران بیشتر ساختمانها دارای قاب‌های فولادی یا بتنی هستند، اثرات محیطزیستی دو نوع ساختمان فولادی و بتنی در شهر اصفهان به عنوان مطالعه موردی، برآورد و مقایسه شده است. تحلیل چرخه عمر در چهار مرحله تولید و فرآوری مواد و مصالح، ساخت، بهره‌برداری و پایان عمر مورد بررسی قرار می‌گیرد. اثرات محیط زیستی در قالب گروههای پتانسیل گرمایش زمین، پتانسیل اسیدی شدن ، تغذیه گرایی آب، کاهش منابع سوخت فسیلی ، آلاینده های هوا ، سلامت انسان، پتانسیل تشکیل مه دود فتوشیمیایی، تخریب لایه ازن و انتشار مواد سمی طبقه بندی شده است. نتایج نشان داد بیشترین سهم از تولید گازهای گلخانه ای را دیاکسید کربن تشکیل میدهد که میزان انتشار آن در ساختمان بتنی ۲۴۴۰۰۰ کیلوگرم و در ساختمان اسکلت فولادی ۱۸۳۰۰۰ کیلوگرم است. همچنین تاثیر ساختمان بتنی در تولید گازهای گلخانهای و ذرات معلق بیشتر بوده و در مقابل ساختمان فولادی در تولید مواد سرطانزا و سمی سهم بسیار بیشتری دارد. نرمال کردن تمام تاثیرات محیطزیستی نشان داد که ساختمان اسکلت فولادی به دلیل انتشار مواد سرطانزا نظیر کروم چند ظرفیتی تاثیر بسیار مخربتری بر روی محیطزیست دارد.
دوره ۲۳، شماره ۲ - ( ۲-۱۴۰۲ )
چکیده
مطالعاتی که در رابطه با خصوصی‌سازی در ایران انجام شده، تنها جنبه اقتصادی خصوصی‌سازی را در نظر گرفته، و هدف اصلی از خصوصی‌سازی را افزایش کارآیی و بهرهوری اقتصادی عنوان کردهاند و به دیگر جنبههای آن مانند جنبههای زیستمحیطی، چندان توجه نشده است. هدف از مطالعه حاضر، بررسی تأثیر خصوصی‌سازی بر آلودگی محیط زیست در ایران است. برای این منظور، مکانیزمهای اثرگذاری خصوصی‌سازی بر آلودگی محیطزیست تحلیل شده و از داده های سری زمانی سال‌های ۹۹-۱۳۷۰، روش خودرگرسیون برداری با پارامترهای قابل تغییر طی زمان (TVP-VAR) به عنوان کار تجربی بهره گرفته شده، و از میزان انتشار آلاینده زیست محیطی دی‌اکسیدکربن، به‌عنوان شاخص آلودگی و از ارزش واگذاریهای سهام و داراییهای بخش دولتی به بخش خصوصی، به‌عنوان شاخص خصوصی‌سازی استفاده به عمل آمده است. نتایج پژوهش حاضر، نشان میدهد که با وجود اجرای ناقص، غیرعلمی و سیاستزده خصوصی‌سازی در ایران، خصوصی‌سازی، سبب کاهش انتشار گاز دی‌اکسیدکربن در ایران شده است.
دوره ۲۳، شماره ۳ - ( ۵-۱۴۰۲ )
چکیده
رشد عظیم بازار ارزهای دیجیتال در سال‌های گذشته، توجه بسیاری را به خود جلب کرده است و به دلیل مزایایی همچون شفافیت و قابلیت‌های نوین بلاک‌چین، پیش بینی میشود که در آینده نیز بتوانند به رشد مستمر خود ادامه دهد. محبوبیت ارزهای دیجیتال مانند بیت‌کوین و ارزهای متکی به بلاک چین، چالش‌ها و فرصت‌هایی را برای بخش انرژی ایجاد کرده است. با توجه به اینکه روش‌های تولید برق در اکثر نقاط دنیا، غالباً با استفاده از سوخت‌های فسیلی و انرژی های تجدیدناپذیر انجام میشود، اثرات مخرب زیستمحیطی از جانب استخراج ارزهای دیجیتال، خطری محسوس می‌باشد. لذا پرداختن به این وجه از ارزهای دیجیتال و در نظر گرفتن هزینه‌های زیستمحیطی آن، می‌تواند هزینه‌های پنهان این فرایند را نمایان سازد و یک تحلیل جامع و کامل در حوزه ارز دیجیتال ارائه نماید. در این پژوهش، تلاش شده است تا با استفاده از روش پویایی سیستم و طراحی سیستم استخراج بیت‌کوین از زمان انتشار بیت‌کوین تا سال ۲۰۳۴، جوانب انتشار این ارز و میزان انتشار دی‌اکسیدکربن و اثرات زیست محیطی ناشی آن، بررسی و پیش بینی گردد. نتایج، نشان داد که استخراج بیت کوین، به بروز و انتشار آلایندگی در سطح دنیا منجر خواهد شد و بیشترین سطح آن در زمان نقطه اوج هش (۳ میلیارد گیگاهش) در حدود ۴۰۰ میلیون کیلوگرم CO۲ در روز خواهد بود و تا وقوع هاوینگ بعدی، استخراج بیت‌کوین سودآور می‌باشد و پس از آن، میزان استخراج و بالتبع سطح آلایندگی آن رو به کاهش خواهد گذاشت.
دوره ۲۸، شماره ۳ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده
ارزیابی توان و موازنه اکولوژیک تعیین میکند که هر یک از فعالیت‌های انسانی در کدام پهنه از سرزمین قابل انجام است و بالعکس در هر یک از پهنه‌ها چه فعالیت‌هایی قابل انجام نیست یا انجام دادن آن صرفه اقتصادی به دنبال ندارد یا مخرب پایداری محیطی است. این پژوهش با هدف حفظ قابلیت‌های زیستمحیطی، به آزمون و ارزیابی قابلیت سنجش در حوزه استان لرستان، که با آهنگی فزاینده گسترش شهری را دنبال کرده، می‌پردازد. به همین منظور تعیین توان اکولوژیک حوزه استان لرستان برای گسترش سکونتگاهی و همچنین مشخص کردن امکانات، توانمندی‌ها و محدویت‌های منابع سرزمینی منطقه لرستان به عنوان بستر مناسب هرگونه برنامه‌ریزی، است. روش مطالعه در تحلیل قابلیت‌سنجی زمین مبتنی بر یک مدل اکولوژیکی است که بر مبنای روش آمایش سرزمین منطق فازی طراحی شده است. از بین معیارها و گزینه های مختلف مؤثر در قابلیت زمین، سه گزینه اصلی قابلیت زراعی، جنگلداری و توسعه شهری، سکونتی و فعالیتها مورد بررسی قرار گرفتند. پتانسیل‌های وسیع محیطی و اکولوژیکی، عوامل محدودکننده‌ای برای توسعه شهری به‌شمار می‌روند. ۹۴ درصد پهنه استان دارای توان جهت توسعه سکونت و صنعت هستند، البته این مقدار تنها مربوط به اراضی مجاز توسعه است و در مقابل حدود ۶ درصد از اراضی فاقد توان اکولوژیک جهت توسعه سکونت و صنعت هستند. بنابراین، تقویت زیرساخت‌های سبز شهری، ترویج توسعه کشاورزی سازگار با تنوع زیستی و اجرای اقداماتی مانند احیای جنگل‌ها برای افزایش پوشش گیاهی منطقه‌ای ضروری است.
