جستجو در مقالات منتشر شده


۱۵ نتیجه برای فوکو


دوره ۴، شماره ۳ - ( ۷-۱۳۹۲ )
چکیده

به باور رولان بارت، میان نوشتار و تصویر دو نوع رابطه هست: در رابطه نوع اول (لنگر)، نوشتار دامنه باز تصویر را محدود می کند و در رابطه نوع دوم (بازپخش)، نوشتار و تصویر مکمّل یکدیگرند. کرس و لیون رابطه دیگری به نام «یک تصویر- چند کلام» را مطرح می کنند که در آن، تصویر برای ساخت معنا استقلال دارد. اما انواع دیگری از ارتباط میان تصویر و نوشتار هست که بارت، کرس، لیون و دیگران به آن اشاره ای نکرده اند. در این نوع رابطه، تصویر باعث تغییر معنای نوشتار می شود. در این پژوهش، برای نشان دادن چگونگی شکل گیری چنین رابطه ای، از نظریه ادغام مفهومی فوکونیه و ترنر استفاده می کنیم که البته، خود ایشان این الگو را برای تبیین چگونگی کارکرد زبان مطرح کرده اند. در این پژوهش، براساس چهار فضایی که در تولید معنا دخیل هستند و چهار نوع ادغام مختلفی که انواع روابط تصویر و نوشتار را نشان می دهند، به بررسی چگونگی شکل گیری و خوانش آثار ادبی دیداری که از تلفیق تصویر و نوشتار ایجاد می شوند، می پردازیم و همچنین نوع جدیدی از درک رابطه میان تصویر و نوشتار را معرفی می کنیم.  
فاطمه محمودی تازه کند،
دوره ۵، شماره ۱۷ - ( ۳-۱۳۹۱ )
چکیده

این مقاله با بررسی گفتمان، قدرت و زبان در داستان های «الدوز و کلاغ ها» و «الدوز و عروسک سخنگو»ی بهرنگی از دیدگاه تاریخ گرایی نوین ِفوکو، نشان می دهد گفتمان های چندگانه در این آثار متأثر از گفتمان های انقلابی، سیاسی، ادبی و فرهنگی عصر بهرنگی است؛ همچنین تبیین می کند چگونه بهرنگی با قصه های کودکانه، از زبان بی زبان ها، کلاغ ها و عروسک ها رابطه متقابل زبان و قدرت را به تصویر کشیده است. چرا که هرجا زبان تهدیدی برای قدرت (زن بابا) به شمار می آید، بی درنگ به سکوت و خاموشی محکوم می شود.
سهراب طاووسی،
دوره ۶، شماره ۲۱ - ( ۱-۱۳۹۲ )
چکیده

عموماً اینگونه تصوّر می شود که صادق هدایت روشنفکری بوده که در دوره خود با سیستم استبدادی حکومت پهلوی در تعارض بوده است. مطابق بیشتر زندگینامه هایی که درباره او نوشته شده است، این گونه به نظر می رسد که او، علی رغم این که به یک خانواده اشرافی تعلّق داشت، به دلیل تعّلق خاطرش به آزادی انسان با سیستم پهلوی دشمن بوده است. مقاله حاضر تلاش کرده تا خلاف این نظر عموماً پذیرفته شده را اثبات کند. این مقاله با تحلیل بوف کور از منظر تئوری قدرت میشل فوکو، به ویژه نظریه "سراسربینی" یا panopticism، به این نتیجه می رسد که هدایت، از این نظر که از گفتمان غالب دوره خود تاثیر پذیرفته است و مهمترین گفتمان دوره ناسیونالیسم بوده است، ناخودآگاه به سیستم پهلوی خدمت کرده است. برای این منظور ابتدا به تعریف و ریشه یابی نظریه قدرت در آثار مختلف فوکو پرداخته و سپس نظریات پیروان فوکو که این نظریه را در رمان های مختلف اروپایی بررسی کرده اند بیان می کند و در بخش دوم مولفه های این نظریه را در بوف کور هدایت بررسی کرده و در پایان به نتیجه مذکور می رسد.
بهنام میرزابابازاده فومشی، آدینه خجسته پور،
دوره ۶، شماره ۲۲ - ( ۶-۱۳۹۲ )
چکیده

تاریخ گرایی نو به عنوان رویکردی که به ادبیات و تاریخ از منظری نو نگریسته و به رابطۀ متقابل تاریخ و ادبیات توجّه می کند تاکنون مورد استقبال گسترده ای قرار گرفته است، هرچند این استقبال با ابهامات و گاه کج فهمی هایی نسبت به اصول این رویکرد نیز همراه بوده است. از زمان پیدایش این رویکرد در دهۀ هشتاد میلادی تا به امروز برداشت های گوناگون و گاه متناقضی از این رویکرد عرضه شده و به نوعی می توان گفت هرکسی از ظنّ خود یار این رویکرد شده است. بخشی از این برداشت های متناقض به ماهیّت چارچوب گریز این رویکرد و خلاصه نشدن آن در قالب یک روش و اسلوب علمی مشخّص برمی گردد. مشکلات یاد شده که از ماهیّت این رویکرد ناشی می شود به علاوۀ کمبود منابع نظری فارسی، شناخت درست این رویکرد را در کشور ما با دشواری دو چندانی روبه رو ساخته است. با وجود گذشت سه دهه از پیدایش این رویکرد، تنها چند سال است که در ایران شاهد پژوهش های جدّی در این حوزه هستیم. نگاهی به این پژوهش ها، که غالباً کاربردی هستند، ضعف هایی جدّی را آشکار می سازد که از عدم درک صحیح رویکرد ناشی شده است. نوشتار پیش رو ضمن بررسی این ضعف ها، به ارائۀ راهکارهایی در جهت شناخت دقیق تر این رویکرد می پردازد.  

دوره ۸، شماره ۱ - ( ۱-۱۳۹۹ )
چکیده

اصطلاح نوتاریخ گرایی، امروزه به رویکردی گفته می شود که تاریخ را آنگونه که تاریخ نگاران به نظر مخاطب می رسانند پذیرا نیست. این رویکرد، و نه نقد ادبی، در دهه هشتاد  قرن بیستم  و بیشتر بر مبنای اندیشه‌های استفِن گرینبلَت آمریکایی شکل گرفت.  به عقیده گرینبلَت باید نوتاریخی گرایی را خوانشی از متن مورد نظر بدانیم و نه یک مکتب نقد. هدف نوتاریخ‌گرایان آثار ادبی دوران‌های گوناگون تاریخ را مد نظر قرار می دهند، تا با بررسی چند جانبه و شبکه ای ارتباط متون ادبی با سایر متون از جمله متون تاریخ جنبه های درون متنی و برون متنی اثر ادبی را روشنتر کنند و روابط قدرت و برساخت‌های فرهنگی،اجتماعی و ایدئولوژیکی هر دوره تاریخی رابشکافند. از دیدگاه آنان هیچ تفاوتی میان متون ادبی و غیرادبی وجود ندارد. در این مقاله سعی بر آن خواهد بود گونه‌ای تحلیل ارائه شود که علاوه بر تأثیر تاریخ و نویسنده در خلق اثر ادبی عوامل درون متنی مانند روابط قدرت به منزله مهم‌ترین بافت موجود در متن خاموشی دریا بر اساس نظریه گرینبلت و میشل فوکو بررسی شود .

 

دوره ۹، شماره ۳ - ( ۵-۱۳۹۹ )
چکیده

در این پژوهش تأثیر سطوح مختلف فوکوئیدان بر رشد و پروفایل اسید چرب قزل­آلای رنگین­کمان مورد بررسی قرار گرفت. تعداد ۱۵۰ عدد ماهی (۷۰/ ± ۷۴/۱۸ گرم) در ۱۵ تانک فایبرگلاس (۱۰۰ لیتر) توزیع گردیدند و به مدت ۸ هفته با سطوح مختلف فوکوئیدان [صفر، ۱/۰، ۵/۰، ۱ و ۲ درصد] غذادهی شدند. تفاوت‌های معنی‌داری در بیشترین وزن نهایی، نرخ رشد ویژه و درصد افزایش وزن بدن در گروه‌هایی که بیشترین میزان فوکوئیدان را مصرف کرده‌بودند، به ثبت رسید (p<۰,۰۵). در صورتی که اختلاف‌ها در ضریب تبدیل غذایی در بین تیمارهای آزمایش معنی‌دار نبودند (p>۰,۰۵) در انتهای دوره‌ی پرورش از هر تکرار ۳ عدد ماهی به صورت تصادفی جهت پایش اسیدهای چرب عضله نمونه‌برداری شدند. میزانEPA ،DHA ،SFA ،MUFA ، اسیدهای چرب امگا۳ (۳-n)، نسبت ۳-n به ۶ -n و اسیدهای چرب اشباع نشده بسیار HUFA در بین تیمارهای مختلف تفاوت معنی‌داری را نشان ندادند (p>۰,۰۵)، در حالی­که میزانPUFAs  و آراشیدونیک اسید در بین تیمارهای مختلف دارای تفاوت معنی‌دار بودند (p<۰,۰۵) و بالاترین نتایج ثبت‌شده به ترتیب در تیمار ۲ و ۱ درصد مشاهده شد. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه می­توان گفت که مصرف این نوع پلی­ساکارید در میزان بالا در جیره (۱ و ۲ درصد فوکوییدان) می‌تواند موجب بهبود عملکرد رشد و حفظ کیفیت اسید­های چرب در عضله شود.


دوره ۹، شماره ۳۸ - ( ۱۲-۱۳۹۱ )
چکیده

داستان کیخسرو یکی از روایتهای اصلی در شبکه روایی اساطیر ایران است که با توجه به اهمیت حماسی/ اساطیری و برجستگی جاری- غایی­اش، با تحلیل آن می‌توان تصویر واضحتری از مفهوم «هویت» و نظام «قدرت»، در سویه­های مادی و معنوی­اش، در فرهنگ اساطیری، دینی ایران باستان و کرانه­های اندیشه خسروانی نشان داد؛ تصویری که بازتاب آن در برآیندهای فکری و ایدئولوژیک دوره اسلامی، در قالب نماد و کیفیت اساطیری و فرهنگی، در زمینه­هایی چون روایتهای حماسی ملی ایرانیان نیز دیده می‌شود. بهترین نقشه راه برای رسیدن به این جغرافیای معناشناختی فرهنگی شاهنامه است.  با چنین هدفی و با توجه به اهمیت «نبرد بزرگ کیـخسرو»، در این مقاله کوشیده­ایم به بررسی روابط قـدرت در داستان کیخسرو و نظـام معنـاشناختی آن از دیدگاه  فوکو بپـردازیم. بر همین اساس، این مقـاله نخسـت چارچـوب قدرت/حقیقت در داستان کیخسرو بر پایه الگـوی شاه/ موبد را بررسی می‌کند، سپس در سهمحورِ شناسـایی فضای تخاصم، منـازعات معنایی و تعیین زمان و مکان، به بررسی گفتمان قدرت حاکم در داستان کیخسرو می­پردازد و سرانجام،  نتایج گفتمانی این داستان را با تأکید بر نبرد بزرگ کیخسرو بررسی می‌کند.

دوره ۱۰، شماره ۱ - ( ۱۱-۱۳۹۹ )
چکیده

      پلی ساکاریدها به دلیل پیچیدگی ساختار شیمیایی و ناهمگنی وزن مولکولی دارای ویژگی های زیستی متنوع بوده که می تواند از طریق روش های مهندسی و اعمال اصلاحات ساختاری بهبود یابند. هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی ویژگی های ضد اکسایشی و ضد دیابتی پلی ساکاریدهای با منشأ دریایی و خشکی و بررسی رابطه وزن مولکولی با فعالیت زیستی می باشد. لذا، چهار پلی ساکارید با پراکندگی و میانگین متفاوت وزن مولکولی شامل فوکوئیدان و آلژینات جلبک قهوه ای پادینا (Padina pavonica) و پلی ساکاریدهای دانه خاکشیر (Descurainia sophia) و رازیانه (Foeniculum vulgare) در سه سطح در دمای ۱۰۰ درجه سانتیگراد به مدت ۵، ۱۰ و ۲۰ دقیقه توسط ۰۵/۰ نرمال اسید هیدروکلریک تحت هیدرولیز قرار گرفتند. میانگین وزن مولکولی در فوکوئیدان ۲۰۵۹,۵-۳۷۸۱.۸، آلژینات  ۱۷۷۴.۴-۲۳۲۴.۹، پلی ساکارید خاکشیر ۷۲۰.۴-۱۳۷۳.۸  و پلی ساکارید رازیانه ۵۷۵۲.۶-۱۴۰۷۷.۵ × ۱۰۳ گرم/مول بود. ارتباط کاهش وزن مولکولی با بازدارندگی فعالیت آنزیم α-آمیلاز در فوکوئیدان (۵۲,۱-۳۲.۸ درصد) و آلژینات (۶۷.۶-۳۲.۲ درصد) کاهشی و در رازیانه (۶۱.۲-۴۵.۰ درصد) افزایشی بود. کاهش وزن مولکولی سبب افزایش قابلیت مهار رادیکال آزاد DPPH و کاهندگی یون آهن در فوکوئیدان (۴۷,۹-۲۷.۸ درصد; جذب ۰,۴۷-۰.۳۷)  و رازیانه (۳۹.۰-۱۲.۷; جذب ۰,۳۴-۰.۱۶) شد. تاثیر کاهش وزن مولکولی در ویژگی های ضداکسایشی آلژینات و خاکشیر بسیار محدود بود. به طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد که وزن مولکولی عاملی تعیین کننده در بروز فعالیت زیستی پلی ساکاریدهای مورد مطالعه است و کاربرد آنها به عنوان ترکیبات واجد فعالیت ضددیابتی و ضداکسایشی می تواند در اشکال طبیعی و یا هیدرولیزات آنها صورت پذیرد.


دوره ۱۱، شماره ۴ - ( ۹-۱۴۰۱ )
چکیده

هدف از مطالعه حاضر، ارزیابی رسوب­دهی پله­ای فوکوئیدان استخراج شده از جلبک Nizamuddinia zanardinii و بررسی رابطه محتوای سولفات و وزن مولکولی با فعالیت ضداکسایشی آن بود. پس از حذف رنگدانه­ها و ترکیبات با وزن مولکولی پایین، فوکوئیدان استخراج شده با حلال آبی، در سه مرحله با سطوح متفاوت اتانول (۳۰، ۵۰ و ۷۰ درصد) رسوب­دهی شدند. سه فراکسیون Fuc۳۰، Fuc۵۰ و Fuc۷۰ به ترتیب با وزن مولکولی ۶۲/۷۳۱، ۷۶/۶۵۵، ۴۱/۱۰ ×۱۰۳ گرم/ مول به دست آمدند. محتوای استرهای سولفات در فراکسیون­های به دست آمده بین ۰۳/۲۵-۴۹/۶ درصد اندازه­گیری شد. سنجش رنگ فوکوئیدان­های تولید شده توسط دستگاه رنگ­سنج دیجیتال حاکی از بیشترین شاخص سفیدی در فراکسیون Fuc۵۰ بود. نتایج فعالیت ضد­اکسایشی فراکسیون­ها در مهار رادیکال آزاد  DPPH(۹۳/۴۳ تا ۴۰/۸۹ درصد)، رادیکال ABTS (۰۵/۲۵ تا ۱۰/۹۶ درصد) و احیای یون Fe۳+ (جذب ۱۴۲/۰ تا ۲۵۹/۰) متغییر بود. به­ طور کلی نتایج مطالعه حاضر نشان داد، رسوب­دهی پله­ای فوکوئیدان گونه N. zanardinii منجر به تولید فراکسیون­هایی با ترکیب مولکولی و شیمیایی و فعالیت ضداکسایشی مختلف می­شود. همچنین، اگرچه تمامی فراکسیون­های فوکوئیدان استخراج شده به عنوان ترکیباتی واجد فعالیت ضداکسایشی معرفی می­شوند اما در مهار رادیکال آزاد ABTS و احیای یون Fe۳+، پلیمرهای با وزن مولکولی بالاتر (Fuc۳۰ فعالیت ضداکسایشی بیشتری را از خود نشان می دهند.
مریم نریمی، اصغر فهیمی فر، ابراهیم خدایار،
دوره ۱۲، شماره ۴۷ - ( ۸-۱۳۹۸ )
چکیده

هر گفتمان متشکل از چندین گزاره و صورت گفتمانی است که با توجه به شرایط سیاسی، فرهنگی و اجتماعی در هر دوره به‌وجود می­آید. در دورۀ سلطنت فتحعلی‏شاه قاجار (۱۱۷۶ـ۱۲۱۳ق)، گفتمان مسلط بازگشت ادبی که همان گفتمان سنتی محسوب می­شود، براساس نظام ادراکی حاکم بر عصری شکل گرفت که در آن شاه و دربار، در مقام نهاد تولیدکنندۀ گفتمان یادشده، اصلی­ترین حامی هنر و ادبیات شناخته می­شوند. هدف اصلی این پژوهش بررسی نقش گفتمان ادبی بازگشت در تصاویر مختص فتحعلی‌شاه قاجار با توجه به وضعیت سیاسی، اجتماعی، زمینه­های معرفتی و سامانۀ دانایی یا همان روح حاکم بر زمانه است. اگر بپذیریم که تا این دوره، نقاشی ایرانی و ادبیات فارسی کمابیش با یکدیگر در ارتباط و تعامل بوده­اند­، باید گفت که با شکل‏گیری و قدرت یافتن گفتمان ادبی این دوره، هنجارهای تصویری در نقاشی­ ایرانی نیز دگرگون و ویژگی‏های تازه­ای در آن پدیدار ­شد که در نگارگری سده­های پیشین سابقه نداشته است. نگارندگان در پژوهش حاضر کوشیده­اند تا براساس نظریۀ گفتمان فوکو، به‌عنوان الگوی روش­شناختی و رویکردی بینارشته­ای، به این مسئله بپردازند که چگونه گفتمان ادبی بازگشت موجب شکل­دهی به تصاویر شاهانۀ مکتب پیکرنگاری درباری و اثرگذاری بر آن شد. بررسی­ها نشان می­دهد در این دوره، شعر و توصیفات شعری همچنان به‌منزله منبع الهام مورد توجه نقاشان بوده‌ است­. از این رو صورت­های گفتمانی غالب در سبک ادبی بازگشت، یعنی صورت تاریخ و صورت سیاست که به گفتمان قدرت­ بدل شده بودند، در پرده­های نقاشی تصویری جدید از شاه به‌نمایش گذاشتند؛ به‌طوری که تصاویر شاه غیرواقعی­تر و هالۀ تقدسش بزرگ‌تر شد و همچنین پیکره شاه غیرملموس و استعاره­ای­تر گردید.
 

دوره ۱۳، شماره ۴ - ( ۹-۱۴۰۳ )
چکیده

هدف از مطالعه حاضر استخراج پلی­ساکارید سولفاته فوکوئیدان از جلبک قهوه­ای Sargassum ilicifolium با استفاده از روش­های آب داغ و آنزیمی-فراصوت و ارزیابی ویژگی­های آن بود. بازده، طیف­های FT-IR، ویژگی­های ضداکسایشی (خنثی کنندگی رادیکال­های آزاد DPPH و قدرت کاهندگی آهن) و امولسیون کنندگی پلی ساکارید فوکوئیدان استخراج شده، سنجش شد. بازده پلی­ساکارید فوکوئیدان استخراج شده در روش آنزیمی-فراصوت (۴۹/۱۱ درصد) بیشتر از روش آب داغ (۱۵/۹ درصد) بود. طیف­های FT-IR هر دو پلی ساکارید، مشابه بوده و گروه­های سولفات، هیدروکسیل و کربوکسیل در آنها مشاهده شدند. پلی ساکاریدهای استخراج شده به روش آب داغ فعالیت­های خنثی کنندگی رادیکال­های آزاد (۲۷/۳۶-۸۱/۴۹ درصد) و قدرت کاهندگی آهن (۱۱۴/۰-۱۷۳/۰ جذب) بیشتری نسبت به نمونه­های استخراج شده به روش آنزیمی-فراصوت (۲۰/۲۳-۸۳/۳۸ درصد و ۱۲۶/۰-۱۶۹/۰ جذب) نشان دادند. نتایج همچنین نشان داد که هر دو پلی ساکارید قادر به امولسیون کردن روغن­های مورد مطالعه بودند. در این بین پلی ساکاریدهای استخراج شده به روش آب داغ بیشترین شاخص امولسیون کنندگی را در روغن­های آفتابگردان (۹۳/۳۴ درصد) و ذرت (۴۹/۳۰ درصد) داشتند. این در حالی است که پلی ساکاریدهای استخراج شده به روش آنزیمی-فراصوت در روغن کانولا شاخص امولسیون کنندگی بیشتری داشتند (۸۲/۳۸ درصد). نتایج مطالعه حاضر نشان داد، که پلی ساکارید فوکوئیدان استخراج شده دارای ویژگی­های زیست فعالی و عملکردی بوده و لذا می­تواند به عنوان جزء فعال در فرمولاسیون مکمل­های غذایی/داروئی و همچنین محصولات غذایی فراسودمند استفاده شود.
 


دوره ۱۴، شماره ۵۸ - ( ۱۲-۱۳۹۶ )
چکیده

در طول تاریخ برداشتهای مختلفی از قدرت و روابط پیچیدۀ آن وجود داشته است که نظریه‌پردازان فلسفه سیاسی به تبیین آن پرداخته‌اند. در تلقی میشل فوکو، قدرت، کنشی تعاملی و دوطرفه است که مولد بوده، شیوه‌های مقاومت در برابر آن به ایجاد شکل‌های جدیدی از رفتار می‌انجامد. در این دیدگاه، دانش و رژیم حقیقت بی طرف نیست و در هر دوره ای بر مبنای گفتمان قدرت شکل می‌گیرد. کلیله و دمنه مانند اندرزنامه‌های این دوره متاثر از اندیشه ایرانشهری است و بر سه اصل مهم اهمیت و توجه به خردورزی، دادگری و تفکر طبقاتی (نژادگی) بنا شده است. آنچه در ارتباط با مناسبات قدرت در داستان شیر و گاو، مشاهده می‌شود چالش در این سه وضعیت است. مخالفت دمنه با تعاریف پذیرفته شده از عقل و همچنین مهارت او در زبان آوری و به چالش کشیدن منطق و دادگری و نظم مستقر و شورش علیه تفکر طبقاتی از شیوه‌های مقاومت او در برابر قدرت و نظام گفتمانی حاکم است. از طرفی، سیاست قدرت حاکم در مجازات سریع شنزبه در تباین با نحوۀ مجازات دمنه و اصرار در اجرای شیوه‌های عقلانی در مجازات وی، پاسخی است که به دلیل ترس از معکوس شدن روابط قدرت با پیچیدگی‌های خاص خود اعمال می‌شود. بازی قدرت در این داستان نه بر مبنای زور و سلطۀ یک طرفه که بر مبنای خوانشی از عقلانیت پیش می‌رود که کل نظام و ساختار داستان را باورپذیر ، منطقی و عقلانی جلوه می‌دهد و سایر قرائت‌ها را به حاشیه می‌راند.  این خوانش که حقیقت و دانش عصر را رقم می‌زند، شیوۀ سرکوب و استقرار قدرت را توجیه کرده، انضباط و نظم مستقر را حاکم می‌سازد و مبنای مشروعیت حکومت می‌گردد. 

دوره ۱۵، شماره ۲ - ( ۱۰-۱۴۰۳ )
چکیده

در میان ایرانیان، همواره پیران همچون نماد حکمت و حرمت تلقی شده و جوانان را به تلمذ از خزائن تجربۀ زیسته‌شان سفارش کرده‌اند. در اینجا عنصر «سن» در بازنمایی هویتی ارزشی مثبت دارد و بر غنای معرفت/ تجربه دلالت می‌کند. در همین راستا، هدف پژوهش حاضر پاسخی بر نحوۀ بازنمایی مفهوم سن به‌عنوان یکی از عناصر هویت‌بخشی وبه تبع آن سالمندی یا به تعبیر دقیق‌تر سن‌زدگی، در کتب زبان انگلیسی مدارس است. همانگونه که فوکو تصریح می‌کند سن، نه یک انگارۀ صرفاً بیولوژیک، بلکه برساخته‌ای تاریخی ـ گفتمانی است که در شبکۀ روابط قدرت بازتولید می‌شود. به‌طور خاص، در این پژوهش تحلیل محتوای داده‌های کتب زبان انگلیسی متوسطۀ اول و دوم (مجموعه پراسپکت و ویژن) براساس روش تحلیل گفتمان انتقادی لاکلاو و موفه (با خوانش فوکویی) صورت گرفت.  تحلیل تکرار شواهد و داده‌ها نوعی غیریت‌سازی را به‌عنوان گفتمان غالب از مفهوم سن‌زدگی نشان داد. سالمندان در سایر تمرینات، در اکثر فعالیت‌های روزمره و حوزۀ عمومی غایب هستند؛ در هنگام حضور نیز یا شکل بیمارگون یا صرفاً کارکرد نمایشی/انفعالی داشته‌اند و در حالت «تعویق نامحدود» به سر می‌برند. در این مجموعه دسترسی سالمندان به گفتمان مسلط کتب آموزشی قطع شده و نوجوانان و میان‌سالان جایگاه سوژۀ گفتمانی را اشغال کرده‌اند، به‌نحوی که دوقطبی حاشیه ـ مرکز تشدید شده است. ضرورت دارد برنامه‌ریزان کتب درسی به تعریف روشنی از مفهوم سن و گفتمان سالمندان دست یابند تا آنان را در مسیر تبدیل به سوژه‌های کنش‌گر و مساوات‌طلبانه (مورد تأکید سند تحول بنیادین) درنیل رسیدن به آرمان عدالت آموزشی یاری رساند.

 

دوره ۲۵، شماره ۳ - ( ۷-۱۴۰۰ )
چکیده

چکیده                                                                               
فضا امری اجتماعی و درنتیجه سیاسی است و محصول نیروهای ایدئولوژیک، اقتصادی و سیاسی قلمرو قدرت است که به‌دنبال مرزبندی، تنظیم و کنترل فعالیت‌هایی‌ است که در آن و به‌واسطۀ آن رخ می‌دهند. طبق نظر فوکو و لوفور، هژمونیِ سرمایه‌داری در فضا و به‌واسطۀ فضا عملی می‌شود تا تفکیک و نظم‌بخشی به جامعه از طریق مداخله در ساختار و طرحِ فضاهای شهری و کنترل آن تضمین شود. در پژوهش حاضر تلاش بر این است تا با شناسایی گفتمان‌های مسلط در دورۀ ۱۳۲۰ـ۱۳۰۴، یک تحلیل دیالکتیک از فرایند تولید فضا در شهر تهران ارائه شود. پژوهش حاضر در ردۀ پژوهش‌های «بنیادی» و مسیر اجرایی آن «تحلیلی ـ اکتشافی» است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد طی سال‌های ۱۳۲۰ـ۱۳۰۴ با تسلط گفتمان مطلقۀ پهلوی برای اولین بار دولت در ایران برآن شد که چهره و سازمان جامعه و شهر را بر مبنای دال‌های گفتمان مسلط حکومت  دگرگون سازد. از این رو، دولت فضای نهادی‌ای را شکل می‌دهد که محصول قدرت و انتزاعی است و در این دگرگونی، شهری را ایجاد می‌کند که در تضاد و تقابل آشکار با شهر سنتی قرار می‌گیرد و به ظن خود، نمادی از توسعه و پیشرفت است.


دوره ۳۱، شماره ۴ - ( ۱۲-۱۴۴۶ )
چکیده

یعتقد فوکو أن السلطه مجموعه من شبکه العلاقات التی لا یجریهما فرد علی أحد، بل تُجرَیان بواسطه شبکه العلاقات، وأن علاقه السلطه ضروریه للحیاه، فتتلاشی دونها. وانتشرت السلطه فی جمیع أرجاء المجتمع، حیث اقتضی المجتمع وجودها بین العلاقات البشریه، فلیست السلطه سلبیه عند السیاسیین علی البشر دائما، بل لها جوانب إیجابیه تسوق إلی النّموّ والازدهار. وبما أن الحقیقه تنتج السلطهَ، یحاول السیاسیون تزییف الحقیقه وإبعادها عن الناس لإجراء السلطه علیهم بواسطه التکنولوجیا ووسائل الإعلام. وروایه «شیفا» روایه أدب الخیال العلمی التی یطرحها الروائی فیها مسأله الوسائل الإعلامیه واختراعات العصر الحدیث فی تزییف الحقیقیه والسلطه المرتبطه بالآلیات الأخری، لیقوموا ببساطه بالتحکم علی البشریه والعالم. تدرس المقاله روایه «شیفا» لطواهریه حسب المنهج الوصفی التحلیلی مستعینا بنظریه فوکو جنبا إلی العناصر الروائیه والأسالیب اللغویه المرتبطتین بالسلطه لتشیر إلی أن السیاسیین فی روایه «شیفا» بوسیله التکنولوجیا ووسائل الإعلام یزیفون الحقیقه وینشأون الواقع الفائق الذی یبدو أکثر واقعیه للواقعیه الأصلیه لخداع الناس من خلال التلاعب بعقولهم بواسطه التکنولوجیا والإعلام، ومن خلالها یتحکمون سرا وجهرا علی البشر بواسطه إنشاء الفیروسات والأمراض وشنّ الحروب لشراء أدویتهم وأسلحتهم المنتجتین والسلطه علی البشر بعد جعلهم منفعلین مستهلکین بحته من خلال أخذ تفکیرهم النقدی وممتلکاتهم المؤدیه إلی إنتاج القدره للناس. والتکنولوجیا ووسائل الإعلام والمعرفه واللغه والخطاب والطب والسجن والتجسّس والجنسیّه والرأسمالیه والعمله والحکومه والدین والجامعه آلیات السلطه التی تسبب تدمیر العالم والبشر علی أیدی السیاسیین مع استخدامها الأداتی فی تحقیق مصالحهم الخاصه. تتناسب السلطه فی هذه الروایه، مع کثره استخدام السرد وأسالیب الأمر والنهی، دون الحوار الاستدلالی الدیمقراطی للإجماع والوفاق. 

صفحه ۱ از ۱