---

ازآنجاکه جنگ سبب ایجاد شدید‌ترین نوع ترس، استرس، اضطراب و احساس ناکامی در افراد درگیر جنگ و غیر آن می‌شود؛ خواه‌ناخواه این مؤلفه‌ها در آثار جنگ و دفاع مقدس بروز می‌یابند. رمان «زمین سوخته» در بیان وقایع جنگ تحمیلی و فشار‌های روحی ـ روانی ناشی از جنگ نگاشته شده است و می‌توان آن را از جنبه‌های مختلف ازجمله روانکاوی فروید بررسی کرد. در این رمان تأثیرات و ویژگی‌های جنگ و دفاع مانند: ترس، اضطراب، مکانیسم‌های دفاعی و پایداری در مقابل دشمن بیان‌شده است. هدف این پژوهش، بررسی و تحلیل جلوه‌های ترس، اضطراب و مکانیسم‌های دفاعی در رمان «زمین سوخته» است. روش پژوهش حاضر، توصیفی ـ تحلیلی است. برخی از اشخاص برای کاهش آسیب‌های روحی ـ روانی ناشی از ترس و اضطراب جنگ، به راه‌های مقابله و مکانیسم‌های دفاعی (البته بیشتر ناآگاهانه) مانند: استفاده از مواد مخدر، سرکوب خاطرات، فرار از موقعیت، فحاشی به دشمن، توسل به دعا، نیایش و گریه برای شهیدان متوسل می‌شوند.