جستجو در مقالات منتشر شده
۲ نتیجه برای خیر و شر
مهدی لونی، پرویز اقبالی، فریده داودی مقدم،
دوره ۱۵، شماره ۵۸ - ( ۵-۱۴۰۱ )
چکیده
نبرد خیر و شر یکی از بنمایههای اصلی شاهنامه است. بنمایهها به‌سبب خاصیت تکرارشوندگی و تشخصیافتگی در شبکههای تصویری و رواییِ متن، نقش شاخص و پایهای دارند، به همین جهت، در اضافه کردن لایههای معنایی به متن، یاری میرسانند. عرصۀ رویارویی خیر و شر در شاهنامه و ادب حماسی به زندگی اجتماعی انسانها وارد شده و به‌شکل داستانهای حماسی و پهلوانی و در قالب بنمایهها در متن، پدیدار میشود. در فرایند تصویرسازی متن، بنمایهها، دستمایۀ نگارگر، جهت تولید تصویر می‌شوند و عناصرِ تصویری، مطابق با بنمایههای بهکاررفته در متن ادبی، در ترکیببندی قرار می‌گیرند و کارکرد نماد و نشانه را مییابند. پرداختن به این مسئله که در فرایند تصویرسازی یک روایت حماسی، بنمایههای ادبی چه نقشی در شکلدهی به روایتِ تصویری دارند، از مسائل مطرح‌شده در این جستار است. این پژوهش به دنبال یافتن پاسخ به این سؤال است که نقشِ بنمایههایِ ادبی خان هفتم رستم در تصویرسازی نگاره‌های مصورشده و تبدیل متن شاهنامه به متنِ تصویری چیست؟ و نگارگر از چه شگردهایی جهت ظهور و بروز این بنمایهها در تصویر، بهره برده است؟ این پژوهش با ماهیت تحقیق کیفی و با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی، انجام خواهد شد و شیوۀ گردآوری اطلاعات به‌صورت اسنادی و کتابخانهای خواهد بود. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که نمادها و نشانههای تصویری در نگارهها، همراستا با ظهور و بروز بنمایه در متن آشکار می‌شوند. این ترجمان تصویری از متن ادبی سبب میشود که نگارگران در ترکیببندی و پلانبندی اثر، براساس اولویت استفاده از بنمایههای بهکاررفته در پی‌رنگ ادبی، از این عناصر استفاده کنند.
دوره ۱۹، شماره ۷۶ - ( ۲-۱۴۰۱ )
چکیده
این پژوهش با روش توصیفی و تحلیلی و با اتکا به نظر اسطوره‌پژوهان ده قصه جادویی مکتوب ترکمن را بررسی کرده است تا بازتاب عناصر اسطوره‌ای و کهن‌الگویی را در آن قصه‌ها بنمایاند.
نتیجه اجمالی پژوهش نشان می‌دهد که نبرد «خیر و شر»، مهمترین عامل اسطوره‌ای و کهن‌الگویی قصه‌های جادویی ترکمن است. پسر و دختر نوجوان خانواده نماینده نیروی خیر هستند که برای نجات یکی از اعضای خانواده یا در جست و جوی امر مطلوب در سفری پر فراز و نشیب با نیروهای شر مقابله می‌کنند. سفر عنصر غنابخشی است که قهرمان نابالغ را به پختگی می‌رساند. در بیشتر قصه‌ها، دیو نماینده نیروی شر و اهریمنی است که در کار قهرمان خلل ایجاد می‌کند و قهرمان در چند مرحله با او به نبرد می‌پردازد و سرانجام به پیروزی می‌رسد. افزون بر دیوها، ضدقهرمانان انسانی مانند نامادری، زن‌برادر، پیرزن بدجنس به تنهایی یا به عنوان نیروی کمکی نقش نیروهای شر را ایفا می‌کنند. هر دوی نیروهای خیر و شر در پیشبرد اهداف خود به جادو به عنوان امر فراطبیعی متوسل می‌شوند.
