---

تاکنون برای زندگی قاعده­مند و تکرارپذیر قهرمان در روایت­های قهرمانی سراسر جهان، الگوهای متعددی پیشنهاد شده است که فارغ از برخی جزئیات، در کلیت خویش با یکدیگر مشابهت­های بسیار دارند. این پژوهش پس از معرفی و نقد الگوهای قهرمانی موجود، مشهورترین و جامع­ترین آن­ها را نمونه­وار با وقایع زندگی رستم می­سنجد و نشان می­دهد که بسیاری از ارکان این الگوها با برجسته­ترین نمود جهان­پهلوان و فراتر از آن با ساختار زندگی پهلوانان خاندان سام، همخوانی مطلق ندارند و برای طبقه­بندی ساخت کلی زندگی پهلوان ایرانی، طراحی یک الگوی بومی ضروری و راهگشاست. ازاین‌رو، نگارندگان پس از بررسی چارچوب زندگی روایی پنج پهلوانِ نخست این خاندان، یعنی گرشاسب، نریمان، سام، زال و رستم، عناصر تکرارپذیر آن­ها را نمایان کرده­اند و بر این اساس، الگوی تازه­ای از زندگی پهلوان ایرانی پیشنهاد داده­اند که از دوازده گزاره تشکیل می­شود که در پنج بخش ویژگی­های پدر و مادر پهلوان، خصوصیات شگفت پهلوان از بدو تولد و خردسالی، عزیمت برای نبرد، دلدادگی و ازدواج، و در نهایت بزهکاری و مرگ بررسی شده است.

---

سال‌ها پیش در روم فاجعه‌ای در قصر خاندان مشهور و ثروتمند چن‌چی رخ داد که موجبات نوشتن نمایشنامه‌ای با نام خاندان چن‌چی را توسط دو نمایشنامه‌نویس جریان‌ساز با رویکردها و اندیشه‌های نوشتاری متفاوت، فراهم ساخت. مقالۀ حاضر مقایسۀ تطبیقی رویکردهای متفاوت این دو نویسنده است: نظریۀ پرسی بیشی شلی با توجه به جنبشی که در انگلیس به شکل رومانتی-سیسم در جریان بود و نظریۀ آنتونن آرتو با توجه به عقاید او در مورد تئاتر بی‌رحمی. هدف از نگارش این مقاله یافتن تفاوت‌ها و شباهت‌های فکری دو نویسنده در باب یک واقعۀ تاریخی و ربط آن به تئاتر و متن از دیدگاه آنها است. شاعرانگی، بخشیدن وجه ادبی و توصیف کلامی از ویژگی‌های بارز کار شلی محسوب می‌شود؛ در حالیکه آنتونن آرتو با مخالفت شدید نسبت به ادبیات در تئاتر، سعی می‌کند به کارگردانی و اجرا تأکید کند و نمایشنامه را با عملکردها و روش‌های اجرایی مورد نظرش بنویسد. در این راستا مطالعۀ تطبیقی دو نمایشنامۀ مذکور به شرح تفاوت‌های ساختمایه‌ای آنها می‌پردازد. نتایج حاصل از این پژوهش نشان می‌دهد که پرسی بیشی شلی برای تلطیف بخشیدن به ماجرای خشونت‌آمیز چن‌چی‌ها، به وقایعی که فقط در کلام نمود پیدا می‌کنند و اعمال شخصیت‌ها را با زبان در صحنه‌های متفاوت نشان می‌دهند، پناه آورده است؛ در حالیکه آنتونن آرتو اعمال خشونت‌آمیز شخصیت‌ها را در زمان حال و با خشم مضاعفی به تصویر می‌کشد، آنقدر که از شخصیت‌های لال و بی‌کلام بهره برده و صحنه‌های فرعی را حذف کرده است.

---

طومارهای نقالی بخش مهمی از ادبیات داستانی عامه را تشکیل می‌دهند که تاکنون به‌شکل شایسته و بایسته‌ای به آن‌ها پرداخته نشده است. در متن طومارها گاه برخی نکته‌ها و روایت‌های بسیار کهن وجود دارد که در شاهنامه و نیز منظومه‌های پهلوانی  پیرو شاهنامه نیامده‌ است. آشنایی با این روایت‌ها در درک دقیق‌تر متون حماسی و پهلوانی بسیار مؤثر است. ازاین‌رو، گردآوری، نگهداری، تصحیح علمی و انتشار این طومارها بسیار ضروری است. باتوجه به همین ضرورت نگارندگان این مقاله اقدام به تصحیح متن یکی از طومارهای کهن کرده‌اند. این طومار که دست‌نوشت آن به شمارۀ ثبت ۵/۳۵۰۹۸ در کتابخانۀ ملی نگهداری می‌شود، در سال ۱۲۰۸ق در تهران کتابت شده است. طومار مذکور از زوایای مختلف اهمیت دارد که ازجمله می‌توان به برخی نکته‌های داستانی آن اشاره کرد. در مقالۀ حاضر برخی از ویژگی‌های این طومار به‌ویژه نکته‌های داستانی تازۀ آن بررسی شده است.

---