جستجو در مقالات منتشر شده
۲ نتیجه برای ازدواج مقدس
دوره ۷، شماره ۲۷ - ( ۶-۱۳۹۸ )
چکیده
دوبارکه نام عروسکی است که قاضی تنوخی، ادیب عربینویس سدۀ چهارم هجری، در کتاب نشوار المحاضره و أخبار المذاکره، از آن یاد میکند. از گزارش خُرد تنوخی برمیآید که ساختن این عروسک در بغداد و بر بام نهادنش در شب نوروز با آیینهای کهن سال نو بهویژه با آیین ازدواج مقدس در پیوند است. این جستار میکوشد با تکیه بر نشانههای یافتشده در بازگفت تنوخی و نیز به یاری نشانههای برونمتنی ـ جشن سال نو در بابل و آیینهای عروسکی بارانکرداری در ایران ـ از چیستی دوبارکه و پیوندش با بغبانوی باروری پرده بردارد و چگونگی برگزاری این آیین فراموششده را بشناساند. مهمترین یافتۀ این کاوش آن است که باشندگان بغداد نمایشی آیینی را بر پا میدارند و دوبارکه ایزدبانوی باروری است که طی این آیین در پیکر عروسک نمایانده میشود. از این رو میتوان دوبارکه و آیین او را همچون میرنوروزی در جرگۀ نمایشهای آیینی نوروز جای داد.
زهرا محققیان،
دوره ۱۲، شماره ۴۵ - ( ۴-۱۳۹۸ )
چکیده
نقد کهن‌الگویی یکی از رویکردهای مهم در بررسی آثار ادبی مختلف، ازجمله متن ادبی قرآن کریم، است که بر شالوده یافته‌های تاریخی، مطالعات تطبیقی ادیان، انسان‌شناسی فرهنگی و روان‌شناسی به‌وجود آمده و بیشترین تأثیرات را از نظریات یونگ درباره ناخودآگاه جمعی و کهن‌الگوها پذیرفته است. در این پژوهش، با این رویکرد انگاره ازدواج مقدس ـ که حاصل پیوند کهن‌الگوی مامِ زمین و پدرِ آسمان است ـ در متن قرآن کریم بررسی شده است. فرضیه این انگاره نتیجه فرافکنی محتویات ناخودآگاه جمعی آدمیان در اجرام طبیعی همانند آسمان و زمین است که جفت یکدیگر تلقی شده و صاحب نقش‌هایی شده‌اند که در فرهنگ و ادب جهان، ازجمله باورهای فرهنگی مردمان عصر نزول قرآن کریم، نمود دارند. قرآن کریم با توجه به لسان قوم معرفی کردن خویش (ابراهیم/ ۴)، به بازتاب این انگاره پرداخته و از آن برای القای پیام هدایت خویش بهره برده است. بر همین اساس، پرسش‌های این پژوهش عبارت‌اند از: دیرینه انگاره ازدواج مقدس در میان مردمان بین‌النهرین و اقوام سامی چیست؟ نحوه بازنمایی و تجلی این انگاره در آیات الهی چگونه است؟ این بن‌مایه در القای پیام هدایت الهی چه کارکردهایی را ایفا میکند؟ مطابق یافته‌های این پژوهش، به‌نظر می‌رسد قرآن کریم با رویکردی ایجابی به این انگاره، از مزایای کهن‌الگویی آن بهره برده و با کارکردی تعلیمی از آن، اولاً به اصلاح خودآگاه مخاطبان درباره معرفی هویت الله و تثبیت جایگاه او در هستی پرداخته؛ ثانیاً، با نفوذ در ناخودآگاه آدمیان پیدایش هستی را حاصل وحدت نمادین این اضداد، یعنی کهن‌الگوی مام زمین و پدر آسمان، معرفی کرده است. بر همین اساس از منظر قرآن کریم، درک این وحدت نمادینِ اضداد پلی است برای تعالی به‌سمت الله و آغاز زایش و شکوفایی.
