جستجو در مقالات منتشر شده
۲ نتیجه برای طبیب زاده قمصری
دوره ۸، شماره ۳۵ - ( آذر و دی ۱۳۹۹ )
چکیده
امروزه غالب محققان بر این باورند که منشأ وزن رباعی را باید در وزن اشعار پیش از اسلام، و یا وزن اشعار عامیانه و شفاهی و محلی ایران که در وزن‌های پیش از اسلام ریشه دارد،
جستوجو کرد. در این میان تنها کسی که عملاً به تحلیل جزئیات و چگونگی شباهت وزنِ عروضی رباعی به وزنِ غیرعروضی اشعار شفاهی و عامیانه پرداخته ژیلبر لازار فرانسوی است. در این مقاله بحث می‌کنیم که اشعار تکیه‌ای و یا نیمه‌عروضیِ فراوانی در میان اشعار شفاهی و عامیانۀ ایرانی وجود دارند که ریتم یا ضرب‌آهنگشان کاملاً شبیه به ضرب‌آهنگ رباعی است، اما از حیث تقطیع عروضی ربط چندانی به وزن رباعی ندارند. نگارنده نیز همچون لازار معتقد است که وزن رباعی دارای نیای مشترکی با وزن اشعار تکیه‌ای و یا نیمه‌عروضیِ محلی است، اما برای اثبات این امر از شیوه‌ای متفاوت با شیوۀ ناصحیح لازار استفاده کرده است. در این مقاله بحث کرده‌ایم که اولاً هجاهای بی‌تکیه و باتکیه (اتانین) در اشعار تکیه‌ای به‌ترتیب به کمّیت‌های کوتاه و بلند (افاعیل) در اشعار عروضی مبدل شده‌اند، و ثانیاً میزان‌های آناکروز و هجاهای سکوت که پس از هجاهای باتکیه یا گاه در پایان مصراع قرار دارند، در اشعار عروضی ازمیان رفته‌اند. به این ترتیب، وزنِ زمانیِ تکیه‌ای ابتدا به وزنِ آمیختۀ نیمه‌عروضی و سپس به وزن تثبیت‌شدۀ زبانی و کمّی مبدل شده است.
امید طبیب زاده قمصری،
دوره ۱۷، شماره ۶۶ - ( تابستان ۱۴۰۳ )
چکیده
نخستین فصل از رمانِ ملکوت اثر بهرام صادقی، با کتیبه‌ای آغاز می‌شود که آیه‌ای است از قرآن: «فَبَشِّر هُم بِعذاب الیم» [آن‌ها را به عذابی دردناک بشارت بده] (انشقاق: ۲۴). می‌دانیم که از واژۀ «بشارت» در زبان عربی برای بیان اخبار شادی‌بخش و خجسته استفاده می‌شود، اما در این آیه از واژۀ «بشارت» برای بیان اخبار دردناک و عذاب‌آور استفاده شده است! در اینجا با آرایه‌ای ادبی سروکار داریم که اصطلاحاً آن را «استعارۀ تَهکّمیه» یا استعارۀ تمسخرآمیز می‌نامند، و رمان ملکوت را می‌توان شکل گسترش‌یافتۀ همین استعاره دانست که تمثیل‌وار و با استفاده از برخی تمهیدات رایج در آثار پسامدرن تکرار و تکرار می‌شود. ما در این مقاله می‌کوشیم تا با استفاده از رویکرد نقدیِ پسامدرنیستی، این رمان را نقد کنیم و به تکنیک‌ها و ویژگی‌های خاص آثار پسامدرن در آن بپردازیم. در اینجا ابتدا رمان ملکوت را معرفی می‌کنیم و خلاصه‌ای از آن را به‌دست می‌دهیم، سپس دربارۀ پسامدرنیسم در آثار ادبی بحث می‌کنیم و تکنیک‌های ادبی آثار پسامدرن (فراداستان، بینامتنیت، ازهم‌گسیختگی، طنز سیاه، تقلید ادبی، اعوجاج زمانی، کمینه‌گرایی، و نیز گروتسک) را معرفی می‌کنیم، و سرانجام در بخش پایانی مقاله از چگونگی استفاده از آن تکنیک‌ها در ملکوت سخن می‌گوییم.
