دوره ۱۱، شماره ۴۲ - ( ۱۳۹۷ )                   جلد ۱۱ شماره ۴۲ صفحات ۱۱۲-۸۵ | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.20080360.1397.11.42.6.4

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
yaghoobi janbeh saraei P, Rahimi M. Discursive Construction of the Plot in Mystical Biographical Reports: Hallaj Riwāyāt/Narratives. LCQ 2018; 11 (42) :85-112
URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-29-23788-fa.html
یعقوبی جنبه سرایی پارسا، رحیمی منصور. برساخت گفتمانیِ پی‌رنگ در گزارش‌های تذکره‌ای عرفانی: روایت‌های حلاج. نقد ادبی. ۱۳۹۷; ۱۱ (۴۲) :۸۵-۱۱۲

URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-۲۹-۲۳۷۸۸-fa.html

برساخت گفتمانیِ پی‌رنگ در گزارش‌های تذکره‌ای عرفانی: روایت‌های حلاج
پارسا یعقوبی جنبه سرایی* ۱، منصور رحیمی
۱- عضو هییت علمی دانشگاه کردستان ، p.yaghoobi@uok.ac.ir
چکیده:   (۸۷۳۹ مشاهده)

گزارش­های تذکره­ای شکلی از روایت­پردازی عرفانی است که با قصد مشروعیت­­بخشی یا مشروعیت­زدایی، سوژه­ها را فرامی‌خواند و واقعیت یا واقعیت­هایی را به نفع یا علیه آن‌ها سامان می­دهد. درک بهتر این واقعیت­های برساخته نیازمند تبیین شیوه­های پی‌رنگ­سازیِ گزارش­های مذکور از منظر گفتمانی است. در این نوشتار، برساخت گفتمانی پی‌رنگ درباب حلاج به‌مثابۀ نمونه­ای شاخص در دو سطح مشروعیت­بخشی و مشروعیت­زدایی در گزارش تذکره­ای پانزده کتاب عرفانی طبقه­بندی و تحلیل شده است. برای دلالت­یابی و تفسیر در سطح مشروعیت­بخشی به برخی از مفاهیم ماکس وبر و تئو ون­لیوون و در سطح مشروعیت­زدایی به بعضی از سخنان فوکو و مری داگلاس استناد شده است. نتیجه نشان می­دهد که دسته­ای با گرایش عاشقانه ـ قلندری سعی کرده­اند تا با انتساب اَشکالی از اقتدار به‌همراه ارزیابی اخلاقی مثبت و اسطوره‌سازی، به حلاج مشروعیت ببخشند. دسته­ای دیگر با تمایلات زهدانه ـ شریعت­محور و ذکر نمونه­هایی از نظم­شکنی دینی ـ شرعی و فرهنگی ـ عرفی منتسب به حلاج یا بازنمایی مبتنی بر حذف و پوشیده­گویی، در خدمت گفتمان طرد و مشروعیت­زدایی از وی قرار گرفته­اند. دسته­ای هم در مقامی بینابین، بااینکه اغلب از حلاج دفاع کرده‌اند، در مواردی هم برخی از ابعاد منفی زندگی‌اش را بدون دفاع از او بازگفته‌اند. با نگاهی به موضع­گیری­های مذکور می­توان چنین پنداشت که نوع این نگرش‌ها مبتنی بر جهان معرفتی ـ ایدئولوژیک گزارش­نویسان بوده است. از طرف دیگر، ضمن غلبه گفتمان قبول بر گفتمان طرد درباب حلاج، طرد مذکور بنابه جهت و شدت موضع­گیری­ها به‌معنای مصطحِ طرد نیست.
 
واژه‌های کلیدی: روایت های عرفانی گزارش های تذکره ای پیرنگ گفتمانی مشروعیت بخشی مشروعیت زدایی حلاج
متن کامل [PDF 787 kb]   (۴۱۶۷ دریافت)    
نوع مقاله: پژوهشی اصیل | موضوع مقاله: نقد جامعه شناختی
دریافت: 1397/5/13 | پذیرش: 1397/7/1 | انتشار: 1397/6/24
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
ارسال پیام به نویسنده مسئول

بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.