1
Ph.D. student of Farsi language and literature of Lorestan University, Iran.
2
Professor of Persian Language and Literature, Faculty of Literature and Humanities, University of Lorestan, Iran.
Abstract
The concept of determinism has been studied in Hafiz poetry by many scholars. Some considered determinism, like many other concepts, as a means for literary creation, some viewed it as a justification for astute utterances, while others regarded it as the outcome of Hafiz’ own deterministic views. Though the first two accounts seem accurate, the third one seems imprecise. His literary creation style and worldview, indicative of his free will and open-mindedness, which was manifested in his poems, coupled with the inherent paradox between determinism and reformism, makes it hard to presuppose a relation between determinism and Hafiz’ worldview.
By employing an academic and methodological approach, while recognizing different interpretations, one can gain an understanding, which is closely related to Hafiz’ worldview, of deterministic propositions in his poetry. Following this approach, one should refrain from forming arguments on the basis of single verses. Therefore, the current paper has attempted to analyze deterministic propositions in Hafiz poems by applying Ernesto Laclau and Chantal Mouffe theory. Moreover, based on CDA’s presuppositions, language plays a major role in forming understandings and its means is not always clear. Hence, the paper was aimed at indicating that Hafiz’ use of deterministic propositions can be interpreted not as an indication of his worldview but as a method and medium to expand the discourse of astuteness and, at the same time, to undermine the hegemony of ascetic discourse, which had dominated the cultural atmosphere of Iran for centuries.
آقاگلزاده، فردوس. (1392). فرهنگ توصیفی تحلیل گفتمان و کاربردشناسی، تهران: علمی.
------، ------. (1394). تحلیل گفتمان انتقادی، چاپ سوم، تهران: انتشارات علمی فرهنگی و دانشکدهی علوم انسانی دانشگاه تربیت معلم.
پالتریچ، برایان. (1396). درآمدی بر تحلیل گفتمان، مترجم طاهره همتی، تهران: نویسه پارسی.
بهرامپور، شعبانعلی. (1379). گفتمان و تحلیل گفتمان (مجموعه مقالات)، به اهتمام محمد رضا تاجیک، تهران: فرهنگ گفتمان.
حافظ، شمس الدین محمد. (1387). دیوان، به کوشش خلیل خطیب رهبر، تهران: صفی علیشاه.
خرمشاهی، بهاء الدین. (1367). حافظ نامه، در دو جلد، چاپ دوم، تهران: علمی فرهنگی و سروش.
------، -------. (1368). چهارده روایت، چاپ دوم، تهران: کتاب پرواز.
------، ------. (1382). حافظ حافظهی ماست، تهران: قطره.
دادبه، اصغر. (1377). «جبرگرایی حافظ باور یا ابزار»، سالنامهی حافظ پژوهی، دفتر 1، صص 44 – 22
دشتی، علی. (1352). کاخ ابداع، چاپ سوم، تهران: جاویدان.
دشتی، مهدی. (1392). «حافظ و مقولهی جبر و اختیار»، مجله متنشناسی ادب فارسی، دانشکدهی ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال چهل و نهم، دورهی جدید سال پنجم، شماره 2، تابستان، صص 39 الی 66
راوندی، مرتضی. (1382). تاریخ اجتماعی ایران، جلد سوم، چاپ دوم، تهران: نگاه.
سجودی، فرزان. (1386). «غزل حافظ، عرصهی تقابل دو گفتمان»، سالنامهی حافظپژوهی، دفتر 10، صص112-105
-------، ------. (1393). « تحلیل انتقادی گفتمان «مقامات» مشایخ صوفیه»، کهن نامه ادب فارسی، دوره 5، شماره 4 – شماره پیاپی 14، زمستان، صفحه 73-97
سلطانی، سید علی اصغر. (1396). ساز و کارهای جریان قدرت در جمهوری اسلامی ایران، چاپ پنجم، تهران: نی.
شفیعی کدکنی، محمد رضا. (1373). موسیقی شعر، چاپ چهارم، تهران: آگاه.
شمیسا، سیروس. (1388). یادداشتهای حافظ، تهران: نشر علم.
طهماسبی، فرهاد. (1391). «جامعهشناسی غزل حافظ با تکیه بر شیوهی تحلیل گفتمان انتقادی»، دورهی 4 شمارهی 13، پاییز صص 9 الی 41.
فرکلاف، نورمن. (1379). تحلیل انتقادی گفتمان، گروه مترجمان، تهران: مرکز مطالعات و تحقیقات رسانهها.
مشهدی نوشآبادی، محمد. (1390). «نسبت حافظ با مجبره و اشاعره»، فصلنامه زبان و ادبیات فارسی، شمارهی بیست و سوم، زمستان، صص 123 الی 135
میلز، سارا. (1392). گفتمان، ترجمهی فتاح محمدی، چاپ سوم، زنجان: نشر هزارهی سوم.
هلیدی، مایکل و رقیه حسن. (1393). زبان، بافت و متن، ترجمهی محسن نوبخت، تهران: سیاهرود.
یار محمدی، لطف الله. (1393). درآمدی به گفتمانشناسی، چاپ دوم، تهران: هرمس.
یورگنسن، ماریان و لوئیز فیلیپس. (1394). نظریه و روش در تحلیل انتقادی گفتمان، هادی جلیلی، چاپ پنجم، تهران: نی.
Jafari,S. H. , Zohrehvand,S. and Heidari,A. (2020). Investigating Determinism in Hafiz Poetry:
Applying Laclau and Mouffe's Theory. Literary Criticism, 13(49), 109-136.
MLA
Jafari,S. H. , , Zohrehvand,S. , and Heidari,A. . "Investigating Determinism in Hafiz Poetry:
Applying Laclau and Mouffe's Theory", Literary Criticism, 13, 49, 2020, 109-136.
HARVARD
Jafari S. H., Zohrehvand S., Heidari A. (2020). 'Investigating Determinism in Hafiz Poetry:
Applying Laclau and Mouffe's Theory', Literary Criticism, 13(49), pp. 109-136.
CHICAGO
S. H. Jafari, S. Zohrehvand and A. Heidari, "Investigating Determinism in Hafiz Poetry:
Applying Laclau and Mouffe's Theory," Literary Criticism, 13 49 (2020): 109-136,
VANCOUVER
Jafari S. H., Zohrehvand S., Heidari A. Investigating Determinism in Hafiz Poetry:
Applying Laclau and Mouffe's Theory. Literary Criticism, 2020; 13(49): 109-136.
Literary Criticism
