دوره ۸، شماره ۳۲ - ( ۱۳۹۴ )                   جلد ۸ شماره ۳۲ صفحات ۱۰۴-۸۵ | برگشت به فهرست نسخه ها

‎ 20.1001.1.20080360.1394.8.32.1.8

XML English Abstract Print

Download citation:
BibTeX | RIS | EndNote | Medlars | ProCite | Reference Manager | RefWorks
Send citation to:
ghaffari Bijar S. The Effects of Paratexts in Shaping or Manipulation of the Theme: A Study of Dualism in Shatranj ba Mashin-e Qiyamat Through its Paratexts. LCQ 2015; 8 (32) :85-104
URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-29-832-fa.html
غفاری سحر. تأثیر پیرامتن‌ها بر شکل‌گیری یا تحریف معنای متن: بررسی دوگانگی رمان شطرنج با ماشین قیامت از دریچۀ پیرامتن‌ها. نقد ادبی. ۱۳۹۴; ۸ (۳۲) :۸۵-۱۰۴

URL: http://lcq.modares.ac.ir/article-۲۹-۸۳۲-fa.html

تأثیر پیرامتن‌ها بر شکل‌گیری یا تحریف معنای متن: بررسی دوگانگی رمان شطرنج با ماشین قیامت از دریچۀ پیرامتن‌ها
سحر غفاری*
دانشگاه تهران
چکیده:   (۹۶۲۳ مشاهده)
در خوانش رمان شطرنج با ماشین قیامت، شاهد دوگانگی‌ای هستیم که نه تنها در مضمون و تصاویر متن، بلکه در تصورات راوی و شخصیت‌های داستان نیز نمود یافته است. این داستان از یک سو با موضوع جنگ هشت سالۀ ایران نوشته شده و قاعدتاً باید دنباله‌رو آثاری باشد که با اندیشه‌ای دینی، شهادت را مرگی شامخ و قهرمانی و حاصل انتخاب انسان برای سعادت ابدی می‌پندارند و از سوی دیگر شاهد مفاهیم پوچگرایانه و جبرباوری هستیم که جنگ و اصولاً آفرینش را محصول سلطۀ قضا و قدر الهی می‌شمرد. این موضع نامتوازن در پیرامتن‌های رمان تشدید شده است. در نظریۀ ژرار ژنت، پیرامتن به تمام آن عناصری اطلاق می‌شود که پیرامون یک متن به وجود می‌آیند و در شکل‌دهی به معنای متن، نقش مؤثر دارند. پیرامتن‌های درونی رمان شطرنج با ماشین قیامت، یعنی نام رمان، طراحی روی جلد و سرنوشته‌ها، گویای جهتگیری جبراندیش و ضدجنگ داستان است؛ حال آنکه پیرامتن‌های بیرونی، مانند اظهارنظرهای نویسنده در مصاحبه‌ها، گزارش‌های خبرگزاری‌های وابسته به حاکمیت و عناصر تبلیغاتی انتشارات سورۀ مهر،‌ این کتاب را در ردیف آثار ارزشی و معادباور دفاع مقدس معرفی کرده‌اند. بخشی از این دوگانگی به نحوۀ پایان‌بندی داستان مربوط می‌شود و بخشی نیز به فعالیت‌های خارج از متنِ نویسنده، مانند انتخاب بنگاه نشر سورۀ مهر که به چاپ کتاب‌های ایدئولوژیک شهرت دارد. به نظر می‌رسد دوگانگی مذکور، برخاسته از بصیرت دوگانۀ نویسنده در وجود طیف‌های متنوع خواننده و تلاش او برای جلب رضایت همۀ مخاطبان و تسهیل امر چاپ کتاب، صورت گرفته است.
واژه‌های کلیدی: شطرنج با ماشین قیامت، ژرار ژنت، پیرامتن، گفتمان دفاع مقدس، جبر و اختیار
متن کامل [PDF 346 kb]   (۵۰۶۱ دریافت)    
نوع مقاله: نقد عملی | موضوع مقاله: نقد داستان معاصر
دریافت: 1394/3/4 | پذیرش: 1394/9/15 | انتشار: 1394/10/1
ارسال نظر درباره این مقاله : نام کاربری یا پست الکترونیک شما:
CAPTCHA
بازنشر اطلاعات
Creative Commons License این مقاله تحت شرایط Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License قابل بازنشر است.