مهمترین رویکردها به تعریف روایت و عناصر آن با نگاهی میان‌رشته‌ای

نویسندگان
ابوالفضل توکلی شاندیز
سید حسن اسلامی اردکانی
سیداحمد فاضلی
چکیده
امروزه روایت یکی از مفاهیم بسیار رایج، نه تنها در ادبیات، بلکه همچنین در عرصه‌های غیرادبی از جمله روان‌شناسی، علوم اجتماعی و فلسفه است، تا بدان‌جا که از مفهوم «گشتار روایی» سخن به میان آمده است. این مقاله می‌کوشد رویکردهای مهمی که برای پرداختن به روایت مطرح است را بررسی نماید، چرا که این کار نه تنها برای مطالعات ادبی و روایت واجد اهمیت است، بلکه در عین حال می‌تواند ارتباط عمیق ادبیات با سایر رشته‌ها را به‌خوبی نشان دهد. روشن است که به این منظور نه تنها باید به منابع ادبی مراجعه کرد، بلکه لازم است برخی از مهم‌ترین آرای مربوط به روایت را به‌ویژه در فلسفه و روان‌شناسی هم از نظر دور نداشت. به این ترتیب است که می‌توان از روایت به‌عنوان مبنایی برای مطالعات میان‌رشته‌ای سخن به میان آورد. به این منظور با استفاده از روش مطالعه کتابخانه‌ای دو دسته رویکرد اساسی به تعریف روایت، یعنی رویکرد تعریف‌محور و رویکرد تبیینی (کارکردمحور) مطالعه می‌گردند؛ در بخش رویکرد تعریف‌محور با مقایسه تعاریف روایت، عناصر رایج آنها استخراج و موارد تزاحم آن‌ها بررسی می‌گردد. در قسمت بعد با بهره‌گیری از رویکرد تبیینی، ماهیت روایت و نسبت آن با فرهنگ (بعد اجتماعی) و فهم و زندگی (بعد فردی) مورد بررسی قرار خواهد گرفت که برای این منظور هم آرای روایت‌شناسان و هم نظرات فیلسوفان مهم در این زمینه مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتیجه این‌که روایت پدیده‌ای است فراگیر که نه تنها در زمینۀ ادبیات اهمیت دارد، بلکه نقش بسیار مهمی در فرهنگ، فهم، هویت و اخلاق نیز ایفا می‌کند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات

عنوان مقاله English

The Most Important Approaches to the Definition of Narrative and its Elements from Interdisciplinary Viewpoint

نویسنده English

Abolfazl Tavakoli Shandiz
چکیده English

Today, narrative is one of the most common concepts, not only in literature, but also in non-literary fields such as psychology, social sciences and philosophy, uo tp the point that the concept of " narrative turn" has emerged. This paper is amied at studying the most important approaches addressing narrative, because it is not only important for literary and narrative studies, but at the same time can reveal the deep connections between literature and other disciplines. Obviously, to do this, only only literary references should be consulted, but also other important ideas, especially in philosophy and psychology, should be taken into consideration. In this manner, narrative can be used as a basis for interdisciplinary studies. For this purpose, desk study method has been used study two major approaches towards narrative, i.e. definition-centered and descriptive approacheds. For definition-centered appraoch, the major components and consistuents of narrative have been inferred by comparing such definitions and their contradictions have been brought into surface. In the next section, using a descriptive approach, the nature of narrative and its relationship with culture (social dimension) and understanding and life (individual dimension) will be examined. This will be done by reviewing the ideas of both narratologists and philosophers. The results of theis study indicate that narrative is a widespread phenomenon that is not only important in the field of literature, but also plays a very important role in the culture, understanding, identity and ethics.

کلیدواژه‌ها English

Narrative
narratology
Definition-centered approach
Descriptive approach
Interdisciplinary viewpoint
- احمدی، بابک (1382). ساختار و تأویل متن. چ6. تهران: نشر مرکز.
- ارسطو (1381). فن شعر. ترجمۀ عبدالحسین زرین‌کوب. تهران: امیرکبیر.
- اسکندری، حسین (1394). «روایت‌ها چگونه واقعیت را می‌سازند». فصلنامه مطالعات روان‌شناسی بالینی. ش19. صص155-182.
- اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات. ترجمه فرزانه طاهری. تهران: آگاه.
- اسکیلیز، اوله مارتین (1394). درآمدی به فلسفه و ادبیات. ترجمۀ ابوالفضل توکلی شاندیز. تهران: نشر بوی کاغذ.
- بارت، رولان (1387). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها. ترجمۀ محمد راغب. تهران: فرهنگ صبا.
- برتنز، یوهانس ویلم (1382). نظریۀ ادبی. ترجمۀ فرزان سجودی. تهران: آهنگ دیگر.
- بهنام، مینا (1389). «ریخت‌شناسی داستان حسنک وزیر به روایت بیهقی». پژوهشنامۀ زبان و ادب فارسی، گوهر گویا. ش13. صص131-149.
- پراپ، ولادیمیر (1368). ریخت‌شناسی قصه‌های پریان. ترجمۀ فریدون بدره‌ای. تهران: توس.
- پرینس، جرالد (1391). روایت‌شناسی، شکل و کارکرد روایت. ترجمۀ محمد شهبا. تهران: مینوی خرد.
- تایسن، لیس (1387). نظریه‌های نقد ادبی معاصر. ترجمه مازیار حسین‌زاده و فاطمه حسینی. تهران: نگاه امروز.
- تودوروف، تزوتان (1385). نظریۀ ادبیات. ترجمه عاطفه طاهایی. تهران: اختران.
- ـــــــــــــــــ (1392). بوطیقای ساختارگرا. ترجمه محمد نبوی. چ3. تهران: آگه.
- تولان، مایکل (1383). درآمدی نقادانه و زبان‌شناختی بر روایت. ترجمۀ ابوالفضل حری. تهران: بنیاد سینمایی فارابی.
- ــــــــــــ (1386). روایت‌شناسی، درآمدی زبان‌شناختی- انتقادی. ترجمۀ سیده‌فاطمه علوی و فاطمه نعمتی. تهران: سمت.
- چتمن، سیمور (1390). داستان و گفتمان: ساختار روایی در داستان و فیلم. ترجمۀ راضیه‌سادات میرخندان. تهران: مرکز پژوهش‌های اسلامی صدا و سیما.
- چندلر، دانیل (1386). مبانی نشانه‌شناسی. ترجمه مهدی پارسا. تهران: سوره مهر.
- راغب، محمد (1394). روایت‌شناسی تاریخ‌نگارانۀ تاریخ بیهقی. تهران: پژوهشکده تاریخ اسلام.
- ریمون-کنان، شلومیت (1387). روایت داستانی: بوطیقای معاصر. ترجمه ابوالفضل حری. تهران: نیلوفر.
- سجودی، فرزان (1382). نشانه‌شناسی کاربردی. تهران: قصه.
- صافی پیرلوجه، حسن و مریم‌سادات فیضی (1387). «نگاهی گذرا به پیشینۀ نظریه‌های روایت». فصلنامه علمی- پژوهشی نقد ادبی. س1. ش2. صص145-170.
- فورستر، ادوارد مورگان (1391) جنبه‌های رمان. ترجمۀ ابراهیم یونسی. چ6. تهران: نگاه.
- مارتین، والاس (1393). نظریه‌های روایت. ترجمۀ محمد شهبا. چ6. تهران: هرمس.
- مکاریک، ایرنا ریما (1385). دانشنامه نظریه‌های ادبی معاصر. ترجمۀ محمد نبوی. چ2. تهران: نشر آگه.
- مک‌اینتایر، السدیر (1390). درپی فضیلت. ترجمۀ حمید شهریاری و محمدعلی شمالی. تهران: سمت.
- وبستر، راجر (1382). «روایت و زبان». ترجمۀ محبوبه خراسانی. ماهنامه ادبیات داستانی. س11. ش82. صص48-52.
- هرمن، دیوید (1393). عناصر بنیادین در نظریه‌های روایت. ترجمۀ حسین صافی. تهران: نشر نی.
- Ahmadi, B. (2003). Sākhtār va T'avil-e Matn. 6th Ed. Tehran: Markaz Publication. [in Persian]
- Altman, R. (2008). A Theory of Narrative. New York: Cloumbia University Press.
- Aristotle (2002). Boutighā. A. Zarrinkub (Trans.). Tehran: Amir Kabir. [in Persian]
- Bal, M. (1997). Narratology: Introduction to the Theory of Narrative. 2nd Ed. Toronto: University of Toronto Press.
- Barthes, R. (2008). Darāmdi Bar Tahlil-e Sākhtāri-e Revāyathā. M. Ragheb (Trans.). Tehran: Farhang-e Sabā. [in Persian]
- Behnam, M. (2010). "Rikht Shenāsi Dāstān-e Hasanak-e Vazir Be Revāyat-e Beyhaghi." Pazhohesh Nāmey-e Zāban va Adab Fārsi, Gohar-e Gooyā. No. 13. pp. 131-149. [in Persian]
- Bertens, J.W. (2003). Nazariye-e Adabi. F. Sojudi (Trans.). Tehran: Ahang-e Digar. [in Persian]
- Carden, S. (2006). Virtue Ethics: Dewey and MacIntyre. New York: Continuum International Publishing Group.
- Chandler, D. (2007). Mabāni-e Neshāne Shenāsi. M. Parsa (Trans.). Tehran: Sorey-e Mehr Publication. [in Persian]
- Chatman, S. (1990). Coming to Terms: the Rhetoric of Narrative in Fiction and Film. Ithaca: Cornell University Press.
- __________ (2011). Dāstān va Goftemān: Sākhtār-e Revaie Dar Dāstān va Film. R.S. Mirkhandan (Trans.). Tehran, IRIB Islamic Research Center. [in Persian]
- Culler, J. (2000). Literary Theory: A Very Short Introduction. New York: Oxford University Press.
- Eskandari, H. (2015). "Revāyathā Chegone Vāgheiyat Rā Bar Misāzand". Falnāmey-e Motāle'āt-e Bālini. No.19. pp. 155-182. [in Persian]
- Fludernik, M. (2005). "Histories of Narrative Theory (II): From Structuralism to the Present" in James Phelan & Peter J. Rabinowitz (Eds.). A Companion to Narrative Theory. Malden: Blackwell Publishing Ltd.
- Fludernik, M. (2009). An Introduction to Narratology. London & New York: Routledge.
- Forster, E.M. (2012). Janbehāy-e Romān. E. Younesi (Trans.). 6th Ed. Tehran: Negāh Publishing Institute. [in Persian]
- Génette, G. (1972). Narrative Discourse: An Essay in Method. Jane E. Lewin (Trans.). Ithaca, New York: Cornell University Press.
- Herman, D. (2007). The Cambridge Companion to Narrative. Cambridge: Cambridge University Press.
- _________ (2014). 'Anāsor-e Bonyādin Dar Nazariyehāy-e Revāyat. H. Safi (Trans.). Tehran: Ney Publication. [in Persian]
- Abbot, H.P. (2002). The Cambridge Introduction to Narrative. Cambridge: Cambridge University Press.
- Herman, D., M. Jahn & M.L. Ryan (2005). Routledge Encyclopedia of Narrative Theory. New York: Routledge.
- Jannidis, F. (2003). "Narratology and the Narrative" in Tom Kindt & Hans-Harald Müller (Eds.). What is Narratology? Berlin/ New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
- Kindt, T. & H.H. Müller (2003). What is Narratology?. Berlin/ New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
- Mac Intyre, A. (2011). Dar Pey-e Fazilat. H. Shahriari & M.A. Shomali (Trans.). Tehran: SAMT. [in Persian]
- Makaryk, I.R. (2006). Dāneshnāmey-a Nazariyehāy-e Adabi-e Mo'āser. M. Nabavi V. 2nd Ed. Tehran: Agāh Publication. [in Persian]
- Martin, W. (2014). Nazariyehāy-e Revāyat. M. Shahba (Trans.). 6th Ed. Tehran: Hermes. [in Persian]
- Meister, J.C. (2009). "Narratology" in Fotis Jannidis, Matías Martínez and John Pier (Eds.). Handbook of Narratology. Berlin and New York: Walter de Gruyter.
- Nünning, A. (2003). "Narratology and the Narrative" in Tom Kindt and Hans-Harald Müller (Eds.). What is Narratology?. Berlin/ New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
- Phelan, J. & P.J. Rabinowitz (2005). A Companion to Narrative Theory. Malden: Blackwell Publishing Ltd.
- Prince, G. (2003). A Dictionary of Narratology. Lincoln, NE: University of Nebraska Press.
- ________ (2012). Revāyat Shenasi, Shekl va Kārkard-e Revāyat. M. Shahba (Trans.). Tehran: Minuy-e Kherad. [in Persian]
- Propp, V. (1987). Rikht Shenāsi Ghesehāy-e Paryān. F. Badrei (Trans.). Tehran: Tus Publication. [in Persian]
- Ragheb, M. (2015). Revāyat Shenasi Tārikhnegārāney-e Beyhaghi. Tehran: Islamic History Research Center. [in Persian]
- Richardson, B. (2000). "Recent Concepts of Narrative". Style. No. 34. pp. 168-75.
- Ricoeur, P. (1981). "Narrative Time" in W.J.T. Mitchell (Ed.). On Narrative. Chicago: University of Chicago Press.
- _________ (2003). "Life in Quest of Narrative" in D. Wood (Ed.). On Paul Ricoeur Narrative and Interpretation. London and New York: Routledge.
- Rimmon-Kenan, Sh. (2002). Narrative Fiction: Contemporary Poetics. London & New York: Routledge.
- __________________ (2008). Revāyat Dāstāni: Boutighāy-e Mo'āser. A. Horri (Trans.). Tehran: Nilofar Publication. [in Persian]
- Ryan, M.L. (2007). "Toward a Definition of Narrative" in D. Herman (Ed.). The Cambridge Companion to Narrative. Cambridge: Cambridge University Press.
- Safi Pirlujeh, H. & M.S. Feizi (2008). "Negāhi Gozarā be Pishineye-e Nazariyehāy-e Revāyat." Faslnāmey-e 'Elmi-Pazhoheshi-e Naghd-e Adabi. No. 2. pp. 145-170. [in Persian]
- Schmid, W. (2010). Narratology: An Introduction. Berlin/ New York: Walter de Gruyter GmbH & Co. KG.
- Scholes, R. (2004). Darāmi Bar Sākhtārgeraei Dar Adabiyāt. F. Taheri (Trans.). Tehran: Agāh Publication. [in Persian]
- Scholes, R., J. Phelan & R. Kellogg (2006). The Nature of Narrative. Oxford: Oxford University Press.
- Skilleas, O.M. (2015). Darāmadi Bar Falsafe va Adabiyāt. A. Tavakoli Shandiz (Trans.). Tehran: Bukā Publication. [in Persian]
- Sojoodi, F. (2003). Neshāne Shenāsi-e Kārbordi. Tehran: Ghesse. [in Persian]
- Todorov, T. (2006). Nazariy-e Adabiyāt. A. Tahayee (Trans.). Tehran: Akhtarān Publication. [in Persian]
- ___________ (2013). Botighāy-e Sākhtārgara. M. Nabavi (Trans.). 3rd Ed. Tehran: Agāh Publication. [in Persian]
- Tulane, M. (2004). Narrative: A Critical Linguistic Introduction. A. Horri (Trans.). Tehran: Farabi Cinematic Foundation. [in Persian]
- ________ (2007). Revāyat Shenāsi: Darāmadi Zaban Shenakhti-Enteghādi. S.F. Alavi & F Ne'mati (Trans.). Tehran: SAMT. [in Persian]
- Tyson, L. (2008). Nazariyehāy-e Naghd-e Adabi-e Mo'āser. M. Hoseinzade & F. Hosseini (Trans.). Tehran: Negāh-e Emrooz. [in Persian]
- Webster, R. (2003). "Revāyat va Zabān". M. Khorasani (Trans.). Mahnāmey-e Adabiyāt-e Dāstāani. 82 (11). pp. 48-52. [in Persian]
- White, H. (1987). The Content of the Form: Narrative Discourse and Historical Representation. Baltimore and London: The John Hopkins University Press.
نقد ادبی
دوره 9، شماره 36
دی 1395
صفحه 41-71