آسیب‌شناسی درک و کاربست مبحث آشنایی‌زدایی در مقالات علمی ـ پژوهشی دانشگاهیان ایران در حوزۀ زبان فارسی تا بهار 1395

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسندگان
1 دانشجوی دکتری دانشگاه فردوسی مشهد
2 دانشگاه نیشابور
چکیده
مقالۀ حاضر برآن است تا با بررسی انتقادی مقالات علمی ـ پژوهشی، کاستی­های بنیادین پژوهش­هایی را بررسی کند که در حوزۀ زبان فارسی مدعی کاربست یا شرح مبحث آشنایی‌زدایی­اند. نتیجۀ بررسی سی مقاله در این حوزه که در بازۀ زمانی 1375 ـ 1395 در نشریات معتبر دانشگاهی ایران منتشر شده‌اند، روشن می­کند که بسیاری از محققان دانشگاهی ایران در درک مفهوم آشنایی­زدایی دچار بدفهمی­هایی جدی هستند. تساهل و اشتباهات ایشان در فهم و کاربست اصطلاح آشنایی‌زدایی را می‌توان چنین طبقه‌بندی کرد: 1. بی‌توجهی به اصول­ روش­شناختی فرمالیست­های روس؛ 2. ارائۀ تعاریف خلق­الساعه از مفهوم آشناییزدایی؛ 3. خلط و همانندپنداری مبحث آشنایی­زدایی با دیگر مباحث نسبتاً مشابه و به‌خصوص تقلیل آن به مباحث ابتدایی بلاغت سنتی. این کاستیها از یک ­سو به بداهت موضوع پژوهش و از دیگر سو به تقلیل این مفهوم و تزیینی شدن آن در پژوهش­های دانشگاهی انجامیده­ است؛ درنتیجه این موارد، مجالی برای محققان فراهم ­آمده تا به تولید انبوه مقالاتی بپردازند که اشتباهات مشابهی را در این حوزه بازنشر می­کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

A study of the misperception and mis-application of the concept of defamiliarization in academic essays published by the Iranian scholars

نویسندگان English

Saeed Ghorbanian Rahvard 1
davood emarati moghaddam 2
1 phd candidate of Ferdowsi university
2 dn
چکیده English



This essay aims to explore the drawbacks and fundamental deficiencies of studies that claim to apply or discuss the concept of defamiliarization in the realm of Persian language through a critical analysis of published academic research articles. A review of 30 articles published in prestigious Iranian journals during the period of 1996 to 2016 illustrates that many researchers in Iran have serious misperceptions regarding the concept of defamiliarization.

These common misconceptions in appreciation and application of the term defamiliarization can be categorized as follows: 1) disregard for the methodological principles of the Russians formalists; 2) presentation of concocted definitions of defamiliarization, and 3) confusion of the concept of defamiliarization with similar terms, in particular reducing it to the basic and traditional principles of rhetoric. On the one hand, these drawbacks have given rise to a plethora of studies that intend to examine truisms and on the other hand, it has reduced this concept to a mere embellishment in academic circles. As a consequence, a fertile ground has been prepared for researchers to churn out articles that disseminate analogous misconceptions in this area.

کلیدواژه‌ها English

1- Defamiliarization
2- Pathology
3- Russian Formalism
4- Foregrounding
5- Traditional Rhetoric
- آیخنباوم. بوریس. (1925). "نظریۀ روش فرمال". در نظریۀ ادبیات: متن‌هایی از فرمالیست‌های روس. گردآوری تزوتان تودوروف. (2001). ترجمۀ عاطفه طاهایی. تهران: اختران. 1386ش. صص 79-31.
- برتنس، هانس. (2001). مبانی نظریۀ ادبی. ترجمۀ محمّدرضا ابوالقاسمی. تهران: ماهی. 1383 ش.
- تادیه، ژان ایو، (1987). نقد ادبی در قرن بیستم. ترجمۀ مهشید نونهالی. تهران: نیلوفر. پاییز 1378 ش.
- تودوروف، تزوتان. (2001). مقدمه‌ای برکتاب نظریۀ ادبیات: متنهایی از فرمالیستهای روس. ترجمۀ عاطفه طاهایی. تهران: اختران. 1386 ش. صص 28-5.
- جلیلی‌تقویان، مصطفی. (1392). "نقد مقاله: صورت‌گرایی و تاریخ جهانگشای جوینی". در فصل‌نامۀ نقد ادبی. سال ششم، بهار 1396. صص 185-190.
- شفیعی‌کدکنی، محمّدرضا. (1391). رستاخیز کلمات. تهران: سخن.
- شکلوفسکی، ویکتور. (1917). "هنر همچون فرآیند". در نظریۀ ادبیات: متن‌هایی از فرمالیست‌های روس. گردآوری تزوتان تودوروف. (2001). ترجمۀ عاطفه طاهایی. تهران: اختران. 1386ش. صص 105-81.
- صفوی، کوروش. (1394). از زبان‌شناسی به ادبیات. ج 1. تهران: سوره مهر.
- صفوی، کوروش. (1394). از زبان‌شناسی به ادبیات. ج 2. تهران: سوره مهر.
- عمارتی‌مقدم، داوود. (1395). "عبدالقاهر جرجانی، رومن یاکوبسن و معانی نحوی". در مجلۀ دستور. 12، اسفند 95. صص 237-255.
- قاسمی‌پور، قدرت. (بهار 1396). "آسیب‌شناسی و نارسایی‌های درس‌نامه‌های نقد ادبی". در مجلۀ ادبیات پارسی معاصر. سال هفتم، 1، بهار 1396. صص 71-95.
- قاسمی‌پور، قدرت. (زمستان 1386). درآمدی بر فرمالیسم در ادبیات. تهران: رسش.
- Erlich, Victor. (1973). “Russian Formalism The History of ideas”. 34 (4). 627-638.
- Erlich, Victor. (1980). Russian Formalism: History – Doctrine. Hague: Mouton.
- Geoffry N, Leech. (1973). “A Linguistic Guide to English Poetry”. Longman.