نقد کاربرد نظریه ادبی در مقالات پژوهشی (با تأکید بر روایت‌شناسی ساختارگرا)

نوع مقاله : پژوهشی -نظری اصیل

نویسنده
عضوهیات علمی دانشگاه شهرکرد
چکیده
بهره‌­گیری غیرروشمند از نظریه­‌های ادبی یکی از مهم­ترین آسیب­های پژوهش­های ادبی در زبان فارسی است. این ضعف بیش از آنکه به فهم درست نظریه مرتبط باشد، برآمده از اشکالات روش­شناختی مربوط به استفاده از نظریه ادبی است. در این نوشتار، به معرفی و تحلیل اصلی­ترین اشکالات کاربرد این نظریه‌­ها و عوامل و پیامدهای آن با تأکید بر مقالات علمی ـ پژوهشی منتشرشده در حوزه روایت­شناسی ساختارگرا پرداخته شده است. نتایج این بررسی نشان می­دهد که سهل­انگاری در کاربرد نظریه­ها، موجب راهیابی خطاهایی روش­شناختی در اغلب این مقالات شده است. مواردی همچون نگاه آموزشی و سطحی به نظریه­ها، بی­توجهی به مبانی نظریه­ها و برخورد تقلیل­گرایانه با آن‌ها از مهم­ترین این ایرادها هستند. در پایان با تحلیل و بررسی آماری بیش از نود مقاله علمی ـ پژوهشی منتشرشده بین سال‌های 1390 تا 1396 نشان داده شده است که به‌دلیل اشکالات یادشده، این مقالات نه از نتایج مقالات پیشین تأثیر پذیرفته­‌اند و نه چندان نقشی در شکل­‌گیری مقالات بعد از خود داشته­‌اند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عنوان مقاله English

critical study of the Application of Literary Theory in scientific researches (case study: structural narratology)

نویسنده English

Alireza mohammadi kalesar
Shahrekord University
چکیده English

Non-methodological applying literary theory is one of the more important weakness’ of the literary studies in the Persian language. This weakness is more related to methodological wrongs of applying literary theory than to correct understanding of the one theory. Investigating the scientific research papers in the field of structural narratology, in this article, we aim to introduce and analyze the major drawbacks in applying to these theories and the causes and consequences of these drawbacks. The results of this research indicate that the nonchalance in applying to these theories lead to methodological wrongs in these articles. The most important of these wrongs are the educational and superficial approach to these theories, inattention to the basis of the theories, reductive approach to them. A Statistical investigating 90 scientific research papers, published from 2011 to 2017, in the end, we indicate these articles have no effective role in the process of forming the following ones.

کلیدواژه‌ها English

Literary Theory
structural narratology
Methodology
scientific research article
pathology
آیین‌نامه تعیین اعتبار نشریات علمی کشور (1390). دبیرخانه کمیسیون بررسی نشریات علمی کشور.
اسکولز، رابرت (1383). درآمدی بر ساختارگرایی در ادبیات، ترجمه فرزانه طاهری، تهران: آگاه.
اسلامی، سید حسن (1392). «فربهی یا آماس؛ تحلیل ساختار مقالات (نا)علمی-پژوهشی در علوم انسانی». روش‌شناسی علوم انسانی. ش 74- 75. ص 91- 119.
امن‌خانی، عیسی (1396). «اقتدار نظریه در پژوهش‌های ادبی معاصر». نقد ادبی. ش 38. ص 97- 120.
امن‌خانی، عیسی و مونا مددی (1391). «درد یا درمان؛ آسیب‌شناسی کاربرد نظریه‌های ادبی در تحقیقات معاصر»، فصلنامه پژوهشهای ادبی، ش 36، ص 51- 76.
بارت، رولان (1392). درآمدی بر تحلیل ساختاری روایت‌ها، ترجمه محمد راغب، ویراست دوم، تهران: رخ‌داد نو.
بهفر، مهری (1389). «ناسازگاری نظریه با نوع ادبی»، نقد ادبی، ش 10، ص 205- 211.
بهنام، مینا (1389). «ریخت شناسی داستان حسنک وزیر به روایت بیهقی»، پژوهشهای ادب عرفانی، ش 1 (دوره 4)، ص 131- 150.
تمیم‌داری، احمد و سمانه عباسی (1393). «بررسی ساختارگرایانه باب کلیله و دمنه بر اساس الگوی کلود برمون»، متن‌پژوهی ادبی، ش 59، ص 43- 59.
تودوروف، تزوتان (1382). بوطیقای ساختارگرا، ترجمه محمد نبوی، تهران: آگه.
تودوروف، تزوتان (1387). مفهوم ادبیات و چند جستار دیگر، ترجمه کتایون شهپرراد، تهران: قطره.
حسن‌لی، کاووس و ناهید دهقانی (1389). «بررسی سرعت روایت در رمان جای خالی سلوچ»، متن‌پژوهی ادبی، ش 45، ص 37- 63.
رنجبر، محمود؛ علی تسلیمی؛ عباس خایفی و علی صفایی سنگری (1391). «بررسی ساختاری عنصر زمان براساس نظریۀ ژنت در نمونه‌ای از داستانهای کوتاه دفاع مقدس»، ادب پایداری، ش 5-6، 105- 131.
شریفی صحی، محسن (1395). «گریماس، یکی روش مرده». نقد ادبی، ش 34، ص 201- 214.
صادقی، اسماعیل و محمود آقاخانی بیژنی و حمید رضایی (1391). «تحلیل ساختاری طرح داستان غنایی یوسف و زلیخای جامی»، پژوهشنامه ادب غنایی، ش 19، 103- 124.
صهبا، فروغ (1387). «بررسی زمان در تاریخ بیهقی بر اساس نظریه زمان در روایت»، پژوهشهای ادبی، ش 21، ص 89- 112.
طاهری، قدرت‌الله و غلامحسین غلامحسین زاده و فاطمه جعفری (1390). «تحلیل رساله الطیر شیخ اشراق بر پایه روایت‌شناسی»، پژوهش زبان و ادبیات فارسی، ش 20، ص 95- 111.
عمارتی، داوود (1388). «بحران نقد: تصادف نظریه و متن»، نقد ادبی، ش8، ص 215- 219.
فتحی، امیر؛ سید کاظم موسوی؛ طیبه صابری (1394). «بررسی ساختاری طرح داستانی فریدون بر اساس نظریه‌های ساختارگرایان»، کاوش‌نامه زبان و ادبیات فارسی، ش 31، ص 166- 195.
فتوحی، محمود (1388). آیین نگارش مقاله علمی پژوهشی، تهران: سخن.
فرامرز قراملکی، احد (1391). روش‌شناسی مطالعات دینی، ویراست دوم، مشهد: دانشگاه علوم اسلامی رضوی.
محمدی کله‌سر، علیرضا (1392). «گزینش متن و روش‌شناسی مطالعات ادبی»، نقد ادبی، ش 23، ص 37- 58.
مختاری، مسروره (1396). « حکایتِ روایت آسیب‌شناسی نظریۀ روایت مطالعۀ موردی: نظریۀ ریخت‌شناسی ولادیمیر پراپ»، پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه‌های علوم انسانی، ش 50، ص 183- 197.
مدرسی، فاطمه و اسماعیل شفق و امید یاسینی (1392). «تحلیل حکایات تعلیمی تذکره‌الاولیا بر پایه الگوی روایی گریماس»، پژوهشنامه ادبیات تعلیمی، ش20، ص 73- 120.
هرمن، دیوید (1391). «روایت‌شناسی ساختارگرا»، دانشنامه روایت‌شناسی، گردآورنده و ویراستار: محمد راغب، تهران: نشر علم.
Schmitz, Thomas A.(2007). Modern LiteraryTheory and Ancient Texts: An Introduction.Trans. byThomas A. Schmitz. Hoboken: Blackwell.
Smith, B.H (1980). “Afterthoughts on Narrative; Narrative Versions, Narrative Theories”. Critical inquiry. No.1. Vol.7. p. 213- 236.