مرکز زبان فارسی دانشگاه تربیت مدرس
چکیده: (۷۱۱۳ مشاهده)
مجموعه آثارِ محسن مخملباف مشتمل بر رمان، داستان کوتاه، نمایشنامه، مقاله و فیلمنامههای کوتاه و بلند است. مخملباف در توضیح سابقه سینمایی خود تأکید میکند که فیلمهایش به چهار دوره مختلف تعلق دارند (منصوری،1377: 151): دوره اول شامل فیلمهای «توبه نصوح»، «دو چشم بیسو»، «استعاذه و بایکوت» است؛ این فیلمها بیش از هر چیز بیانکننده دغدغههای سیاسی یا دینی مخملباف هستند. دوره دوم شامل فیلمهایی مانند «دستفروش» (1367)، «بایسیکلران» (1369) و «عروسی خوبان» (1369) میشود؛ دوره سوم نوبت عاشقی (1370)، «شبهای زایندهرود» (1370)، «ناصرالدین شاه آکتور سینما» (1371)، «هنرپیشه» (1372)، « سلام سینما» (1374)، و «نون و گلدون» (1375) است و دوره چهارم، دوره فیلمهایی است که صبغه سوررئالیستی دارند؛ مثل «گبه» (1375).1
به نظر میرسد مخملباف در نیمه اول دهه 1360 اصول سینمایی پیشینش را کنار میگذارد و شروع به ساخت فیلمهایی میکند که با آثارِ اولیهاش تفاوتِ بسیار دارند. «دستفروش» -که نقطه عطفی در کارنامه سینمایی مخملباف محسوب میشود- تحسین منتقدان بینالمللی را برانگیخت و پس از آن، «بایسیکلران» و «عروسی خوبان» ابعاد تازهای به سینمای مخملباف بخشیدند. میتوان استدلال کرد که مخملباف در «دستفروش» و فیلمهای بعدیاش، برخلاف نخستین فیلمهایش، دیدگاهی مدرن (هم از حیثِ مضامین و هم از حیثِ فنون) اتخاذ کرد. در این مقاله قصد داریم با رویکردی ادبی به بررسی ویژگیهای مدرنیستیِ فیلم «دستفروش» بپردازیم.
واژههای کلیدی: مخلباف،
مدرنیسم،
سینما
دریافت: 1387/1/23 | پذیرش: 1387/2/23 | انتشار: 1387/3/25